ویروس کرونا، جدای گرفتن جان انسان‌ها در کشور‌های مختلف، اقتصاد جهانی را درگیر خود کرده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خراسان رضوی، تاثیر کرونا بر اقتصاد جهانی، قطعا عمیق، طولانی مدت و چه بسا برای برخی کشورهایِ آسیب‌پذیر ناگوارتر خواهد بود.
به باور کارشناسان اقتصادی موضوع در ایران، کمی پیچیده‌تر است، زیرا علاوه بر آسیب‌های اقتصاد جهانی، اقتصاد ایران به دلیل وابستگی به نفت، تحریم‌های بین‌المللی، رشد منفی اقتصاد و تورم بالا آسیب‌های بیشتری را شاهد خواهد بود.
البته میزان اثرگذاری شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد‌های مختلف یکسان نخواهد بود.
یکی از بخش‌هایی که به سرعت تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا قرار گرفت گردشگری و حمل و نقل است.
آسیب کرونا به گردشگری کلان شهر مذهبی جهان
وجود جاذبه‌های گردشگری زیارتی در خراسان رضوی و تامین نیاز‌های روزانه مسافران وزائران، فرصت‌های تجاری و کسب و کار‌های متعدد، گردش مالی و اقتصادی بالایی برای این استان ایجاد کرده است.
بزرگترین بخش اقتصادی خراسان رضوی از نظر ارزش افزوده و اشتغال، بخش خدمات است و محور عمده کسب و کار‌ها در بخش خدمات، گردشگری حول محور زیارت بارگاه منور رضوی در مشهد است.
مشهد مقدس با وجود بارگاه منور رضوی سالانه پذیرای حدود سی میلیون زائر وگردشگر از ایران و جهان است که شیوع کرونا و حذف مسافرت به مشهد خسارت فراوانی به بخش گردشگری و خدمات خراسان رضوی وارد کرده است.
رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی می‌گوید: مشهد نخستین شهر در کشور است که در پی شیوع کرونا با تعطیلی بیش از ۲۵۰هتل، بیش از ۴۰۰هتل آپارتمان و تعداد زیادی مهمانسرا، زائرسرا و مسافرخانه آسیب جدی دیده است.
محمد قانعی با اشاره به اینکه از ابتدای شیوع کرونا بیش از سه هزار میلیارد ریال خسارت به بخش هتلداری خراسان رضوی وارد شده است ادامه می‌دهد: همچنین بیش از ۱۵هزار نیروی فعال دراین بخش بیکار شده اند.
کلانشهر مشهد با محوریت گردشگری زیارت سال‌های سال است مورد توجه و استقبال میلیون‌ها زائر و مسافر داخلی و خارجی قرار دارد و همین امر صنعت گردشگری را به یکی از پایه‌های مهم اقتصاد خراسان رضوی بدل کرده است.
یک قدم تا محو درآمد چند ۱۰هزار میلیاردی گردشگری خراسان رضوی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی نیز با اشاره به این که میزان درآمد حوزه گردشگری این استان در سال گذشته با ۳۰میلیون مسافر داخلی و بیش از دو میلیون گردشگر خارجی بین ۱۰۰تا۱۴۰ هزار میلیارد ریال است می‌گوید: این میزان درآمد همه بخش‌های مرتبط با حوزه گردشگری شامل سوغات، اقامت، خرید، تفریح و بازدید از مجموعه‌های تاریخی، صنایع دستی و رستوران‌ها را شامل می‌شود.
به گفته مکرمی فر به طور قطع این میزان درآمد امسال با تعطیلی واحد‌های اقامتی و کاهش بیش از ۹۰درصدی ورود مسافر داخلی بیش از ۸۰درصد کاهش یافته است.
وی با اشاره به این که هم اکنون خراسان رضوی با برخورداری از بیش از دوهزار و ۵۰۰واحد تاسیسات گردشگری رتبه نخست کشور را در این زمینه دارد می‌گوید: به طور قطع میزان خسارت وارده به گردشگری این استان بالاتر از سایر استان‌هاست.
متوسط اقامت در خراسان رضوی کمتر از ۹درصد
معاون استاندار خراسان رضوی هم می‌گوید: درحالیکه بیش از ۵۰درصد از تخت‌های هتلی کشور دراین استان قرار دارد از ابتدای شیوع کرونا متوسط اقامت در خراسان رضوی از ۹درصد فراتر نرفته است این درحالیست که پیش از این و در زمان پیک مسافر ظرفیت این واحد‌ها تا صد در صد تکمیل می‌شد.
ضمن اینکه سوغات زائر، رستوران‌ها، مراکز گردشگری و مجتمع‌های تجاری نیز نقش تعیین کننده‌ای در اقتصاد خراسان رضوی دارند که به دلیل شیوع ویروس کرونا از این محل هیچ منفعت اقتصادی برای استان حاصل نشده است.
به گفته رسولیان ۳۸درصد بنگاه‌های اقتصادی خراسان رضوی بین ۴۵تا۱۰۰ درصد از شیوع کرونا آسیب دیده اند.
وی درباره میزان خسارت مجموعه اقتصادی استان بر اثر کرونا می‌گوید: بررسی‌های مطالعاتی در حال انجام است، ولی از آن جا که تاثیر این بحران بر اقتصاد استان بلند مدت و ماندگار خواهد بود نمی‌توان گزارش دقیقی را ارائه کرد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی با اشاره به نقش مهم بانک‌ها در شرایط فعلی و حمایت از بنگاه‌های اقتصادی آسیب دیده از کرونا ادامه می‌دهد:دولت دوهزار و ۸۶۰میلیارد ریال برای جبران خسارت‌های ناشی از شیوع کرونا به بنگاه‌های اقتصادی خراسان رضوی اختصاص داده است و ۴۳هزار نفر نیز برای دریافت بیمه بیکاری معرفی شده اند.
این درحالیست که ۲۵درصد از کل شاغلان کشور در خراسان رضوی قرار دارند و سهم اشتغال خالص این استان ۱۱۷هزار و ۸۱۶نفر است.
از بین رفتن فرصت طلایی برای فروش کالا و خدمات
عضو هیات رییسه اتاق اصناف ایران نیز با اشاره به شرایط خراسان رضوی بویژه مشهد در آسیب‌های ناشی از کرونا گفت: مشهد به عنوان مرکز خراسان رضوی شهر زیارتی و بخش بزرگی از اقتصاد آن وابسته به حضور زائران است.
محمود بنانژاد افزود:در تعطیلات نوروز چهار تا پنج میلیون زائر به مشهد سفر می‌کنند که به دلیل شیوع کرونا در این مدت زائری به این شهر وارد نشد و فرصت طلایی برای فروش کالا و خدمات در این شهر از بین رفت و آسیب بزرگی به بخش اقتصاد بویژه گردشگری شهرمشهد واردکرد.
به گفته وی اگر مردم به دلیل احساس خطر به بازار نیایند و فروش کالا انجام نشود دیگر اقتصاد و گردش مالی در کار نخواهد بود.
لزوم جبران آسیب‌های ناشی از کرونا
در صورت قطع شیوع کرونا و انجام اقداماتی می‌توان تا حدی آسیب‌های ناشی از این بیماری بر بدنه اقتصاد را جبران کرد، اما صدمات در برخی بخش‌ها قابل جبران نیست.
عضو هیات رییسه اتاق اصناف ایران ادامه داد: "تحریک تقاضا" به شیوه‌های مختلف مانند حراج، فروش فوق العاده و جشنواره‌های فروش می‌تواند در شرایط کرونا چاره‌ساز باشد تا گردش پولی و مالی بوجود آید و ضرر‌های گذشته تا حدی جبران شود.
وی گفت: استفاده از شیوه‌هایی مانند فروش‌های مجازی، فناوری‌های نوین، تحویل کالا در محل، برپایی نمایشگاه‌های مجازی از مواردی است که بنگاه‌های اقتصادی باید قبل از کرونا خود را به آن‌ها تجهیز می‌کردند.
تغییر رفتار در پساکرونا
رییس اتاق اصناف مشهد با اشاره به اینکه در شرایط پساکرونا بیشتر بنگاه‌های اقتصادی به این نتیجه رسیدند که قادر به فعالیت با شیوه‌های سنتی نیستند افزود:اگر بنگاه‌های اقتصادی پیش از این فعالیت خود را با شرایط روز همسو کرده بودند از شیوع بیماری کرونا آسیب زیادی نمی‌دیدند.
در همین حال عضو اتاق بازرگانی خراسان رضوی لازمه تقویت اقتصاد در پساکرونا را تغییر رفتار‌های فرهنگی و اجتماعی می‌داند.
خندان دل معتقد است: یکی از بدترین آثار شیوع همگانی کرونا این بود که اثرات شیوع این ویروس نامشخص بود و در مواجهه با آن هیچ برنامه از پیش تعریف شده‌ای نداشتیم.
اقتصاد دیجیتال تنها روش همزیستی با کرونا
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد نیزمی گوید: اقتصاد دیجیتال راه حل زیست مناسب با کروناست، این نوع اقتصاد هرکجا گسترش یافته کرونا در آن بخش، تاثیر کمتری بر جای گذاشته است.
همایونی فر افزود: این ویروس از این پس در جهان وجود دارد و حدود یک دهه زمان نیاز است تا واکسیناسیون انجام شود و همه در برابر آن مقاوم شوند پس باید فعالیت‌ها در بخش پزشکی و بهداشتی همسو با اقتصاد دیجیتال توسعه یابد.
وی گفت: برای عبور از اقتصاد کرونا زده، باید فعالیت‌های مبتنی بر اقتصاد دیجیتال و همچنین آموزش‌های مربوط به این حوزه در کشور توسعه یابد و سواد دیجیتال فراگیر شود.
به هرحال ورود به پساکرونا را باید به فال نیک گرفت و با شناخت فرصت‌ها و تهدیدها، نسبت به الگو‌ها و نیاز‌های جدید حساس بود.
می‌توان گفت جامعه قطعاً به حالت عادی بازخواهد گشت هرچند زمان آن را نمی‌توان پیش‌بینی کرد، درواقع فرهنگ جدیدی از تولید و عرضه شکل‌گرفته است که کسب‌وکار‌های نوین باید به این رفتار آگاه باشند.
احیای کسب‌وکار‌ها بویژه درحوزه گردشگری کلان شهرمذهبی جهان، پس از شوک کرونا موضوعی است که باید به آن توجه ویژه داشت و کسانی که هوشمندتر باشند و پاسخ‌های هوشمندانه‌تری به فضای موجود بدهند می‌توانند سریع‌تر به دوران جدید وارد شوند.
توسعه "گردشگری مجازی" نخستین راهکار جلوگیری از ورشکستگی صنعت گردشگری
نخستین راهکار برای جلوگیری از ورشکستگی صنعت گردشگری در جهان توسعه "گردشگری مجازی" است. ظرفیتی که در جهان جدی گرفته شده و رو به توسعه است، اما در ایران چندان به آن توجه نمی‌شود.
گردشگری مجازی بر خلاف آنچه در فضای فعلی برخی موزه‌ها در حال پیگیری است تهیه فیلم و معرفی آثار تاریخی در آن نیست بلکه فراهم کردن امکانات بازدید سه بعدی است که کاربر بتواند با انتخاب خود در فضای آن محل حضور یابد و به تشخیص خود در آن فضا پرسه بزند!
نویسنده: مریم یعقوبی