قرنطینه خانگی، با همه دردسرهایش، حُسنی بزرگ داشت و تکلیف همه روشن بود. همه میدانستند که باید در خانه بمانند. با کم رنگ شدن قرنطینه خانگی و لزوم خروج افراد از خانهها، گرفتاریهای جدیدی رخ مینماید.
فاصلهگذاری اجتماعی هرچقدر در ایران به یک شوخی شبیه است، در بسیاری کشورهای دنیا به طرزی کاملاً جدی و سخت اجرا میشود. آدمها ملزم شدهاند در مکانهای عمومی، حد اقل دو متر با افراد اطرافشان فاصله داشته باشند. این دقیقاً همان موضوعی است که الکسیو دستمایه یاداشت خود کرده است. او معتقد است در روزهای قرنطینه، خیابانها خالی از عابر بود و یک نابینا اگر به هر دلیل مجبور میشد از خانه خارج شود، رعایت فاصله با دیگران کار دشواری برایش نبود؛ زیرا به طور اساسی دیگرانی در خیابان نبودند. حالا، اما همه مشاغل شروع به کار کردهاند و آدمها در خیابانها و سایر مراکز عمومی مشغول رفت و آمد هستند و به همین دلیل، به سختی میتوان مسیر رفت و آمد را به گونهای تنظیم کرد که فاصله دو متری حفظ شود. بسیاری از افراد نابینا و کم بینا، درست نمیدانند چطور میتوانند این فاصله را تشخیص دهند و چه وقت فاصله را میشکنند و به نفر جلویی نزدیک میشوند. مشکل دیگری که برای نابینایان به وجود آمده این است که اساساً نزدیک شدن به آدمها، لمس و راهنمایی گرفتن، همواره برای نابینایان امری کاملاً عادی به حساب میآمده است. آنها در طول یک مسیر، بارها از کمک دیگران استفاده میکردهاند. کمکی که معمولاً با نزدیک شدن افراد و حتی لمس فیزیکی همراه بوده است. حالا، اما تنها ابزاری که دیگران میتوانند برای راهنمایی نابینایان در خیابانها و مراکز عمومی استفاده کنند، کلام است که آن را هم معمولاً بسیاری از افراد بینا طرز استفاده درستش را نمیدانند و به نحوه راهنمایی کلامی نابینایان آشنا نیستند.
بسیاری از نابینایان در کشورهای غربی از سگ راهنما استفاده میکنند. این سگها، یاد گرفتهاند که نابینایان را از هر جا که امکان رد شدن وجود دارد، عبور دهند. این سگها، اما دوره فاصلهگذاری اجتماعی را نگذراندهاند. آنها نمیدانند هر معبری، در حال حاضر شرایط عبور کردن را ندارد.
مراکز خرید، از دیگر مکانهای پر دردسر برای نابینایان است. مجموعهای از علائم که روی زمین رسم شده، محل درست صفها را که معمولاً در داخل یا بیرون فروشگاهها تشکیل میشود، به مشتریان یادآوری میکند. علائمی که قاعدتاً، چون قابل لمس نیستند، برای نابینایان مفهومی ندارند. همچنین روی درب ورودی برخی فروشگاههای کوچک دستگاههایی نصب شده است که نشان میدهد یک نفر داخل فروشگاه در حال خرید است و باید منتظر بایستند تا خارج شود و نفر بعد وارد فروشگاه شود. این دستگاهها هم همگی فاقد علائم هشدار دهنده صوتی هستند.
الکسیو سیاهه دردسرهای مختلف نابینایان را به همین منوال ادامه میدهد. او همچنین اشارهای هم به این نکته قابل توجه دارد که حالا ۴ - ۵ ماهی است که مراکز توانبخشی به علت شیوع کرونا تعطیل است و تصور کنید همین تعطیلی ۴ - ۵ ماهه، چه سان میتواند برای کسانی که به تازگی نابینا شده اند و بنا بود در این مراکز آموزشهای اولیه را برای آغاز زندگی دوبارهشان دریافت کنند، دشوار خواهد بود. او از مسؤولان و دولتمردان در کشورهای مختلف میخواهد تا به نکاتی از این دست توجه ویژه نشان دهند و با توجه به ادامه لزوم رعایت فاصلهگذاری، فکری به حال افراد نابینا و کمبینا کنند.
یادداشت از صفا فاضلی خبرنگار گروه علمی ،فرهنگی و هنری