شکسته شدن آوای آب بهشت آباد با اجرای طرح های غیر کارشناسی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز چهارمحال و بختیاری، دنیای غریبست، در این هیاهویی شیوع ویروس کرونا که لذت بردن از زندگی تنها به دلیل ترس از مبتلا شدن به این بیماری و فردایی که شاید نباشیم آرامش را از همه گرفته و اینجا در حوزه بهشت آباد اردل یکی از شهرستان های چهارمحال و بختیاری از استان های فلات مرکزی کشور، جایی که 60 درصد از جمعیت استان چهارمحال و بختیاری را در دل خود گنجانده از فاصله 67 کیلومتری از باغ بهادران اصفهان صدای بیل های مکانیکی، ماشین آلات سنگین و ورود ماشین های حفاری تی بی ام عملیات احداث تونلی با قطر 6 متر در عمق 300 متری زمین برای انتقال آب را به گوش می رساند و مردم این دیار خوب می دانند انتقالِ مایه حیات آنها برابر است با مرگ بهشت آباد و سرزمین های وسیعی در چهارمحال و بختیاری.

ضرب المثل «وقت را غنیمت دان، آنقدر که بتوانی»، شاید مصداق جالبی باشد برای استان اصفهان که این تهدید را به فرصتی برای اجرای طرح تونل و سد غیرقانونی بهشت آباد کرده است.

سالهاست در سایت ها و خبرگزاری ها و فضای مجازی شاهد این خبرها هستیم که حفر تونل بهشت آباد برابر مصوبات شورای عالی آب حذف گردیده است و در صورت ادامه مشکلات این طرح هر کدام حکایت از یک فاجعه دارد؛ اما چطور این کار به آرامی از باغ بهادران و چرمهین آغاز شد و از آن سو در روستای شیخ محمود کارگاه احداث سد بهشت آباد هم تجهیز شده است؟ آیا اجرای این طرح ها به آرامی و صرف هزینه های گزاف می تواند نشانی از متوقف شدن این طرح را به همراه داشته باشد؟ سوالاتی که به عقیده مسئولان و اعضای کمیته صیانت آب چهارمحال و بختیاری خبر از قدرت لابی گری در وزارت نیرو را می دهد.

از طرفی هم می شنویم، می خوانیم و حتی می بینیم که چطور در حال حاضر اهالی 200 روستای چهارمحال و بختیاری با بی آبی و جیره بندی مواجه شده اند و حتی شهرهایی در شهرستان های لردگان، بروجن، سامان و اردل به دلیل خشکسالی و خشک شدن دشت ها، آب شرب آلوده نصیبشان می شود؛ ولی به گفته مسئولان امکان انتقال به دلیل نبود اعتبار وجود ندارد.

اما اجرای طرحی همچون بهشت آباد با چنین هزینه های گزافی امکانپذیر است؟ آیاد نبود اعتبار نباید به کل طرح های(استانی و ملی) تعمیم داده شود؟ هر چند که به عقیده برخی از مسئولان استانی نقش و احساس مسئولیت برخی از مدیران هم اثر گذار بوده است؟

چهارمحال و بختیاری امسال به لحاظ کاهش میزان بارندگی ها رتبه نخست کشور در خشکسالی  را دارد.استانی که به دلیل تغییر اقلیم، تغییر نوع بارش ها از برف به باران و کاهش بارندگی در10 سال اخیرهم با خشکسالی دست و پنجه نرم کرده است .

روایتی چند از آغاز مجدد طرح بهشت آباد که فروردین امسال در حالی که با وجود تعطیلی بسیاری از ادرات، شرکت ها و هشدار در خصوص شیوع ویروس کرونا و متوقف شدن کار از سال 1393 حالا ابعاد تازهای به خود گرفته است.

"طرح ملی است و باید اجرا شود"

هنوز طرح به بهره برداری نرسیده است؛ اما آثار مخرب آن در حال نمایان شدن است، "شورای بخش مرکز شهرستان اردل به خبرنگار صدا و سیما می گوید، او که یکی از حدود 700 نفر از مالکان زمین های کشاورزی در روستای شیخ محمود است؛ معتقد است، زمین های کشاورزیشان را برای احداث جاده دسترسی به کارگاه سد بهشت آباد بدون رضایت از آنها گرفته اند.

علی رئیسی می افزاید: افزون بر 10 هزار متر از زمین های مشاع شیخ محمود، سنگ ویل و ده کهنه را گرفتند و اقدام به احداث جاده کردند که در ابتدا کار در دست آب منطقه ای اصفهان بود که به دلیل این که مردم گفتند زمین هایشان را نمی فروشند آب منطقه ای در ازای هر متر مربع هزار و 300 تومان اجاره بهاء پرداخت می کرد، پس از مدتی این طرح به آب نیرو واگذار شد که تنها حدود یک سال اجاره بهاء به کشاورزان دادند و الان نزدیک به پنج سال است که اجاره بهاء به کشاورزان نمی دهند،

وی ادامه داد: فرماندارن سابق در اعتراض کشاورزان در خصوص تصرف اراضی آنها می گفتند: این طرح ملی است و باید اجرا شود و از آن سو هم وقتی کشاورزان مخالفت می کنند با تهدید و برخورد نیروهای انتظامی روبرو شدند.

حسن که 32 بهارازعمرش را درشهر کاج گذارنده از بلاتکلیفی و بین زمین و هوا بودن شهرش برایمان گفت: من قصد ازدواج دارم؛ اما مجوز ساخت و ساز به من نمی دهند، الان حدود 10 سال است که با خبر احداث سد بهشت آباد و زیر آب رفتن این شهر و چند روستا، شهرداری مجوز هیچگونه ساخت و ساز عمرانی در این شهر را صادر نکرده است.

تجمع کفن پوشان چهارمحال و بختیاری در اعتراض به طرح تونل بهشت آباد

شهرکرد، روبروی شرکت آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری، انسان های معترضی که کفن بر تن داشتند حدود 100 نفر بودند و پلاکاردهای با مضامین "با حفر تونل بهشت آباد همه کارون را خواهند برد" ، "تونل بهشت آباد مرگ کارون" و "تونل بهشت آباد مرگ چهارمحال و بختیاری" در دست داشتند.

قضیه را از آقای عدنانی مدیر روابط عمومی آب منطقه ای استان جویا شدم؛ معترضان از اعضای کمیته صیانت از آب، فعالان زیست محیطی و کشاورزان چهارمحال و بختیاری بودند که در اعتراض به طرح تونل بهشت آباد تجمع کرده بودند.

کارد به استخوانشان رسیده بود، چرا که استاندار چهارمحال و بختیاری در نشست کرونا گفت: عدم تجمع مردم و تشکل‌های فعال در زمینه آب نشان از رضایت نیست و ما تقدیر می‌کنیم از آن‌ها که به دلیل جلوگیری از گسترش ویروس کرونا از تحصن و ایجاد اجتماع جلوگیری کردند.

اقبال عباسی افزود: مردم چهارمحال و بختیاری با مردمان اصفهان هیچ مشکلی ندارند، اما رعایت قانون و حفظ حق و حقوق مردم جزو مباحثی است که نیازمند توجه بیشتر از جانب متولیان این طرح است.

ترابی، عضو کمیته صیانت از آب استان معتقد است، تونل بهشت آباد طبق مصوبه های شورای عالی آب متوقف شده ، طبق مصوبه های شورای مدیریت یکچارچه زاینده رود تونل متوقف شده و پژوهش های مجلس این تونل را متوقف کرده است.

جالب است، آقای فاطمی، کارشناس آب منطقه ای استان می گوید: به استانمان می گویند طرح اجرا شود در حین اجراء مطالعات تکمیلی و مهندسی ارزیابی شود و این در حالیست که اجرای این طرح بیش از 400 چشمه کوچک و بزرگ، 217 رشته قنات و بیش از دو هزار حلقه چاه را در استان تحت تاثیر قرار خواهد داد و بر اثر زهکشی که انجام می شود آب این منطقه کاملا از دست می رود.

حجت الاسلام و المسلمین نکونام، نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه شهرکرد هم می گوید: منطقی بردن آب مهم است؛ وقتی آب بنا باشه به یک شکلی منتقل شود و تونلی که این همه ضایعه برای یک استان بوجود بیاورد، خوب باید به مردم حق داد که دغدغه داشته باشند.

بی توجهی به نمایندگان استان چهارمحال و بختیاری در نشست شورای آب

قبل از عید در اوج بیماری کرونا که تمام مقامات کشور و مردم درگیر این موضوع بودند این مسئله دوباره در وزارت نیرو پیگیری شده و چهلمین نشست شورای عالی برگزار و هیچکدام از نمایندگان استان چهارمحال و بختیاری در آن دعوت نشدند خبری که نماینده مردم شهرستان های شهرکرد، سامان و بن در مصاحبه تلفنی به ما گفت.

در مجلس شورای اسلامی آقای کاظمی نماینده مردم شهرستان های کوهرنگ، اردل و فارسان خطاب به دکتر روحانی می گوید: متأسفانه مسئولین استان اصفهان در این ایامی که کشور درگیر ویروس منحوس کرونا هستند؛ اقدام به شروع و حفر تونلی نمودند که برابر مصوبات شورای عالی آب حذف گردیده است و در صورت ادامه این کار سبب خشک شدن تمام سفره های زیرزمینی، چشمه ها و تالاب ها از جمله تالاب ملی چغاخور، نابود شدن تمام مناطق حفاظت شده ثبت جهانی، بیکاری کشاورزان و پیوستن به جمع بیکاران است و برابر نظر همه کارشناسان و متخصصین حفر این تونل نیاز به دهها هزار میلیارد تومان است که با یک دهم آن می توان آب شرب اصفهان را تأمین کرد که این مشکلات هر کدام از آنها یک فاجعه است و خواستار دستور قاطع برای جلوگیری از حفر تول بهشت آباد شد.

همچنین تشکل‌های دانشجویی چهارمحال و بختیاری در نامه‌ای به حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه با برشمردن برخی موارد غیرقانونی طرح انتقال آب بهشت آباد، از ایشان خواستند برای ابطال مصوبات مربوطه و تعیین تکلیف این طرح، دستور دهند.

انتقال 580 میلیون متر مکعب آب به اصفهان از طریق تونل های سه گانه کوهرنگ طرح بهشت آباد در سال 1372 عنوانی است که برای انتقال آب از چهارمحال و بختیاری به فلات مرکزی ایران به کار برده می‌شود و درسال ۱۳۹۰ کلنگ آن به زمین زده شد و در پی اعلام خبر کلنگ‌زنی و آغاز، به منظور اجرای این طرح، نمایندگان وقت استان چهارمحال و بختیاری در مجلس شورای اسلامی تحصن کردند و در سال های پیش ناکام ماند و حتی تا استیضاح مجید نامجو، وزیر پیشین نیرو پیش رفت.

طبق این طرح قرار شد سالانه حدود 580 میلیون مترمکعب آب شرب به فلات مرکزی ایران و استان های یزد، کرمان، و اصفهان منتقل شود.

به گفته یک منبع مطلع، پس از کارشناسی های انجام شده مشخص شد که در بهشت آباد اردل میزان آب براورد شده با یک سوم کاهش(152 میلیون متر مکعب) است و بر همین اساس مقرر شد از طریق سد خرسان 150 میلیون متر مکعب آب به کرمان، 184 میلیون به یزد و حدود 70 میلیون متر مکعب به اقلید فارس (استانی که به تازگی به یکی از مودیان اب چهارمحال و بختیاری اضافه شده است؛ منتقل شود) و آب بهشت آباد به استان اصفهان به منظور تامین آب شرب انتقال یابد.

این منبع مطلع ادامه داد: در حال حاضر 850 میلیون متر مکعب آب از طریق تونل های کوهرنگ اول، دوم و سوم و چشمه لنگان به استان اصفهان منتقل می شود و با انتقال 152 میلیون متر مکعب اب بهشت آباد یعنی آب انتقالی به بیش از یک میلیارد متر مکعب می رسد.

از طرفی همچنین آب شرب از منابع موجود( سامانه بابا شیخ علی) و تونل گلاب و بخشی از تونل قمرود الیگودرز به اصفهان منتقل می شود که با احداث تونل قمرود به طول 36 کیلومتر و انتقال اب سرنوشت الیگودرز به خشک شدن زمین های کشاورزی، نبود آب شرب و مهاجرت مردم تبدیل شد و نکته جالب و تامل برانگیز اینجاست که حالا مسئولان به دنبال احداث سد برای تامین آب در الیگودرز شده اند. سرنوشتی که با این اوصاف شاید بتوان به چهارمحال و بختیاری هم تعمیم داد.

سوال اینجاست واقعا نیاز آب شرب اصفهان چقدر است؟ آیا باید کل کارون را به اصفهان منتقل و خوزستان زیر ریزگرد ها مدفون شود؟

شروع مجدد طرح بهشت‌آباد منوط به اخذ مجوز‌های قانونی

به دنبال چالش آب در استان چهارمحال و بختیاری شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در خصوص شبهات مطرح شده پیرامون طرح‌های انتقال آب بیانیه‌ای در چند بند صادر کرد که از جمله وزارت نیرو همچون سایر طرح‌ها با استفاده از کارشناسان و مشاوران ذی‌صلاح، گزینه‌های مختلف را بررسی و پس از انتخاب گزینه برتر در مراجع ذیربط نسبت به اخذ مجوز‌های قانونی اقدام خواهد کرد.

اجرای طرح بهشت‌آباد از سال ۱۳۹۳ تاکنون متوقف بوده و شروع مجدد آن منوط به اخذ مجوز‌های قانونی است.

بدنبال این وقایع درفاصله زمانی 24 ساعت خبر عزل آقای سده سامانی مدیر عامل آب منطقه ای استان چهارمحال و بختیاری فضای مجازی منتشر شد و آقای صابری به عنوان سرپرست جدید آب منطقه ای استان معرفی شد.

گفتنی است، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی اشکالات و چالش های عمده طرح انتقال آب از بهشت آباد استان ‌چهارمحال و بختیاری به فلات مرکزی (زاینده رود) را بررسی کرده است و از عدم برآورد آبدهی حوضه برای مصارف شرب و صنعت، خطرات ناشی از احداث تونل 65 کیلومتری در خشک‌ شدن چشمه‌های مسیر و آب‌های زیرزمینی، بررسی نشدن خطرات ناشی از زلزله القایی با توجه به حجم بالای مخزن و زلزله خیز بودن منطقه، وجود گنبدهای نمکی و بی‌توجهی به راه های جایگزین را از اشکالات مهم این طرح نام برده و مهمتر این که افزوده است: در قالب این طرح به وضعیت خاص حوزه بهشت آباد که حدود 60 درصد کل جمعیت استان چهارمحال و بختیاری در آن قرار دارد و در آینده کیفیت آب خروجی از آن برای مصارف شرب حوزه مقصد به شدت آسیب‌پذیر خواهد بود توجه لازم صورت نگرفته است.

انتقال آب با لوله، چرا تونل؟

عضو هیات علمی گروه منابع طبیعی دانشگاه شهرکرد و کمیته صیانت از آب می گوید: "در بحث تامین اب شرب هم باید با لوله انتقال شود؛ چرا تونل؟"، طرح متوقف نشده است و بیانیه مشخص نیست جدید است یا خیر، یا اینکه قبلا نوشته شده است.

وی ادامه می دهد: بهشت اباد 152 میلیون متر مکعب آب ندارد و این طرح برای انتقال سفره آب های زیر زمینی است و با قطر 6 متر توان انتقال یک تا دو میلیارد متر مکعب آب را دارد.

این استاد دانشگاه می گوید: اصفهان به دنبال آب سفره ها و چشمه ها است و در یک جلسه مشخص شد که آنها حتی بر روی دیناران و بازفت هم دست گذاشته اند و جالب است طبق ابلاغیه ای اعلام شده بمنظور جلوگیری از تنش ها در استان چهارمحال و بختیاری از بردن نام اصفهان در این طرح خوداری شود، حال آنکه در حال حاضر این تونل از باغ بهادران اصفهان شروع شده و 400 متر پیش روی کرده و 120 متر هم در چرمهین تونل دسترسی زده اند که موجب خشک شدن قنوات سعید آباد، حسین آباد، نصیر آباد، سوره و عباس آباد و اعتراض مردم چرمهین نسبت به این موضوع شده است.

وی ادامه داد: این تونل در محلی احداث می‌شود که حساس‌ترین گسل‌های زاگرس در آن منطقه قرار گرفته؛ به گونه‌ای که ۴۵ گسل در مسیر بهشت‌آباد قرار دارد که ۵ مورد از آن‌ها فوق‌العاده حساس است، با رسیدن این تونل به گردنه رخ و کوه رخ که در زیر آن یک گسل است و شکسته شدن این گسل باید شاهد خشک شدن 1680 چاه، 554 چشمه و 458 رشته قنات باشیم.

هم اکنون 70 درصد آب شرب مردم شهرستان شهرکرد از طریق چشمه ها و ابهای زیر زمینی و 30 درصد از آب کوهرنگ تامین می شود و70 درصد ساکنان درحوزه بهشت آباد به کار کشاورزی و دامداری و مرتعداری مشغولندکه با اجرای این طرح 700 هزار نفر شغل خود را از دست خواهند داد.

یک منبع آگاه در خصوص انتقال آب به خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما گفت: طرح تونل بهشت اباد را موقتا تا گرفتن مجور تعطیل کرده اند؛ ولی قطعا با لابی و قدرت مجوز فعالیت خواهند گرفت.

وی افزود:  دو مسئله وجود دارد آیا آبی برای انتقال وجود دارد؛ آنها گفتند شاید به 152 میلیون متر مکعب برسد، آیا نیاز شرب استان مبداء تامین شده است، در حال حاضر در اردل و لردگان وضعیت آبرسانی خیلی ناجور است و دشتهای استان خشک شدند اگر مختصر ابی هم وجود دارد باید نیاز مبداء در نظر گرفته شود.

این منبع آگاه ادامه داد: سوال اینجاست نیاز شرب اصفهان چقدر است، از طریق زاینده رود اب برای انها منتقل شده است که از این طریق هم به کام صنعت و به اسم شرب خسارت به چهار شهرستان استان وارد شده است.

 مردم چهارمحال و بختیاری میزبان خوبی برای اصفهان در بحث آب شرب

مردم چهارمحال و بختیاری با انتقال اب مخالفتی ندارد و با زدن تونل کوهرنگ اول و دوم به زاینده رورد نشان داد میزبان خوبی برای مردم اصفهان در بحث اب شرب است.

عضو کمیته صیانت از آب چهارمحال و بختیاری می گوید: نیاز شرب اصفهان 450 میلیون متر مکعب در سال است و بر اساس اعلام سازمان جهانی آب و بهداشت محیط سرانه مصرف آب برای هر شخص در یک شبانه روز 160 لیتر است؛ در حالی که اصفهان در گزارشی مصرف سرانه را به 274 لیتر در شبانه روز اعلام کرده است.

مهدی پژوهش ادامه داد: در اجرای طرح غیر قانونی تونل گلاب هم بر روی زاینده رود قرار بود آب به کاشان برسد و این در حالیست که آب نه تنها به گلاب نرسید بلکه به 14 شهرستان اصفهان که هیچ حقی از اب زاینده رود نداند رسید، اینها در واقع می خواهند در محل تلاقی اب رودخانه کاج بر روی کوهرنگ و بهشت اباد سد بزنند، تا آبها در پشت سد جمع شود و سالانه به 152 میلیون متر مکعب آب برسد.

عضو هیات علمی گروه منابع طبیعی دانشگاه شهرکرد، سازمان بازرسی کل کشور و مرکز پژوهش های مجلس گفت: ما با صرفه جویی در مصرف آب و تغییر الگوی کشت می توانیم یک میلیارد متر مکعب اب در مصرف اب سالانه صرفه جویی کنیم و با یک دهم درصد از هزینه طرح بهشت اباد انجام شود، در واقع آنها این آب را برای فولاد مبارکه، توسعه صنعت و کشاندن پایتخت به اصفهان می خواهند.

واقعا آب زاینده رود به کجا می رود؟ آیا با وجود این منبع آب عظیم استان اصفهان همچنان مشکل آب شرب دارد؟

پژوهش می گوید: براساس مطالعات یونسکو؛ انتقال آب زمانی می تواند صورت پذیرد که هیچ راه حل دیگری برای حل مشکل آب در مقصد وجود نداشته باشد و در این شرایط هم حوزه مبدأ نباید با مشکلات زیست محیطی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مواجه شود. اگرچه از سال های گذشته تاکنون 3 (سه) تونل از سرچشمه رودخانه بزرگ و دائمی زاینده رود یعنی زردکوه بختیاری به نام های تونل های یک، دو و سه کوهرنگ حفر شده است.

طراح طرح بهشت آباد یکی از منتقدان سرسخت

آقای باقری طراح این طرح که حالا یکی از منتقدان سرسخت این طرح شده است، معتقد است اجرای تونل بهشت آباد حتی پس از 30 سال در استان اصفهان هم اثر گذار نخواهد بود چرا که در حال حاضر به دلیل روند کاهش جمعیت بیشتر خانواده ها به دلیل داشتن یک یا دو فرزند و از ان سو در صورت ادامه بقای متولدین دهه های 60 و 70 انتقال این میزان آب برای اصفهان تنها بهشت آباد را جهنم می کند و تاوانی که مردم چهارمحال و بختیاری در این ازای این بهشت خواهند داد.

متوقف نشدن ساخت تونل بهشت آباد علیرغم جلسه شورای آب

این روزها هنوزهم اخبار ضد و نقیضی از منتفی شدن طرح تونل بهشت آباد است عضو کمیته صیانت از اب می گوید: دو سه هفته پیش آقای قاسم تقی زاده خامسی معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا یک نامه ای را اعلام کردند که ما طبق جلسه شواری 13 اب عمل می کنیم و تونل بلند منتفی است اما متاسفانه دفتر فنی و شرکت منابع اب ایران بدون توجه به این جلسه و در نظر گرفتن نظرات این شورا اقدام به نشر یک نامه و ابلاغیه برای احداث تونل بهشت اباد کرد.

فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) می گوید: این قرارگاه با رسالت مردم‌داری و حل مشکلات مردمی در پروژه‌های زیرساختی کشور حضور دارد و در ساخت تونل بهشت اباد هم نیز به عنوان پیمانکار در خدمت مردم است.

سردار سعید محمد می افزاید: اجرای پروژه بهشت‌آباد منوط به حل مسائل اجتماعی و زیست محیطی پروژه است و باتوجه به دغدغه های موجود تا زمانی که نسبت به رفع دغدغه‌های مردم خصوصاً مردم استان چهارمحال و بختیاری اطمینان حاصل نشود، عملیات اجرایی پروژه آغاز نخواهد شد وبزودی نتایج مطالعات توسط وزارت نیرو و استانداری‌های ذیربط به استحضار مردم خواهد رسید.

نماینده شهرستان های شهرکرد، سامان و بن در مجلس می گوید: در تماسی که با معاون وزیر در امور آب و فاضلاب داشتم ایشان موکدا تاکید کردند: که ما در بهشت اباد هیچگونه اقدامی انجام نمی دهیم و این مسئله نیاز به مطالعات تکمیلی و تا این مطالعات آماده و مجوزها گرفته نشود اقدامی انجام نمی دهیم و تکذیب کرد و قول دادند این مسئله را بصورت علنی و هم مکتوب اعلام کنند.

مردم چهارمحال و بختیاری می گویند: زمانی منتفی شدن طرح تونل بهشت آباد را قبول می کنیم که دوباره این تونل مسدود و پلاک ها گذاشته شود و حتی درون اون بسته شود، نه مانند سال 93 که با بلوک در ان را بستند اما مشخص بود که این پلمپ موقتی است.

اما خبرهای واصله حکایت از این دارند که صدای بیل های مکانیکی تونل بهشت آباد در فاصله 67 کیلومتری، صدای آب بهشت آباد را دیگر به گوش مردمان چهارمحال و بختیاری نمی رساند.

اگر در آینده نه چندان دور واکسن کرونا تولید شود شاید مردم این ویروس را فراموش کنند اما اگر تونل بهشت آباد ادامه یابد به ویروسی ابدی برای بهشت اباد چهارمحال و بختیاری تبدیل خواهد شد.

نگارش: زرین علایی