یادداشت
ضرورت توسعه دانش شهروندان برای آمادگی مقابله با زلزله
پوسته زمین شامل صفحاتی است که روی ماده مذابی شناور است که در عمق حدود ۳۰ تا ۷۰ کیلومتری زمین وجود دارد.
پوسته زمین شامل صفحاتی است که روی ماده مذابی شناور است که در عمق حدود ۳۰ تا ۷۰ کیلومتری زمین وجود دارد. زمانی که این پوسته‌ها در بعضی نقاط می‌شکنند، آتشفشان فوران می‌کند و قله‌های آتشفشانی بعد از انجماد این مذاب، کوه‌های مرتفع را تشکیل می‌دهند که یکی از این قله‌های آتشفشانی کوه دماوند است.
فشار ممتدی که به صفحات زمین ایران وارد می‌شود چین‌خوردگی ایجاد می‌کند و اگر بیش از حد باشد، می‌شکند.
صفحات مختلف روی ماده مذاب در اثر چرخشی که مواد مذاب در زیر زمین دارد، حرکت می‌کنند و در تماس با یکدیگر فشار‌هایی را ایجاد می‌کنند. یکی از این صفحات اصلی که به پوسته کشور ما فشار وارد می‌کند صفحه عربستان است.
وقتی یک لایه سنگی به زخامت ۱۰ کیلومتر در طول ۱۰۰ کیلومتر می‌شکند؛ بنابراین قدرت عظیمی در زیر زمین است و آنجا که شکستگی ناگهانی ایجاد می‌شود را کانون زلزله می‌نامیم. لایه‌های زمین بر اثر شکستگی شروع به ارتعاش می‌کنند و موج زلزله گاهی تا صد‌ها کیلومتر ارسال می‌شود که زلزله نام دارد.
در اثر این شکستگی روی زمین برش‌هایی در لایه‌های سنگی ایجاد می‌شود که گسل نام دارد و یکی از گسل‌های معروف که زلزله اخیر تهران را هم ایجاد کرد گسل مشا است؛ بنابراین زمین لرزه را نمی‌شود حذف کرد یا نادیده گرفت بلکه باید خوب هم ببنیم.
باید آمادگی شهروندان تهرانی در مقابل پدید‌های زمین لرزه به شدت افزایش یابد، چون تراکم جمعیت در این نقطه از کشور خیلی زیاد است و حجم خسارت احتمالی هم بسیار عظیم خواهد بود.
گفته می‌شود کمتر از ۴۰ درصد از مردم کلانشهر تهران برای زلزله آمادگی دارند یعنی می‌دانند در برابر این پدیده چگونه باید رفتارکرد.
زلزله بامداد جمعه روی گسل مُشا رخ داد و کانون آن در ۴۰ کیلومتری شرق تهران بود. این گسل در ۱۸۶۵ میلادی در زمان صفویه باعث زلزله‌ای به بزرگی بین ۶.۵ تا ۷ ریشتر و همچنین در ۱۸۳۰ میلادی موجب زلزله‌ای به بزرگی ۷ ریشتر شد.
عقلانیت فردی و شهرنشینی نیز ایجاب می‌کند "واقعیت زلزله را در تهران بپذیریم". باید این درک درست از این واقعیت را به گفتمان شهری تبدیل و فرهنگ سازی کنیم.
روش‌های فرهنگی در اصلاح الگوی رفتار شامل تلاش برای بهینه کردن رفتار و مدیریت ذهنی مردم و بنگاه‌های اقتصادی و اجتماعی و عمومی در جهت افزایش مقاومت در برابر زلزله است.
انگیزه ذهنی برای اصلاح رفتار و دانش موقعی به حداکثر می‌رسدکه متغیر‌های درونی افراد از رفتار‌های نابهینه فاصله بگیرد و فرصت‌های آتی را با تکیه بر رفتار بهتر و درست، در جهت موفقیت‌های خود مدیریت کنند.
آینده شناسی و آینده نگری باعث می‌شود رفتار حال متناسب با پیش بینی‌های اینده باشد.
برای تحقق این هدف نمی‌توان فقط با روش‌های گسسته و پاره وقت پیش رفت و موفق شد، بلکه باید آن را به فرهنگ رفتاری پیوسته مردم و نهاد‌ها و سازمان‌ها تبدیل کنیم.
فرهنگ مجموعه‌ای از باورها، اندیشه‌ها و تراوشات فکری بشر در طول تاریخ است که زمینه‌ساز و تداوم بخش رشد و تعالی انسان و شکل‌گیری هویتی خاص برای او محسوب می‌شود.
فرهنگ مجموعه‌ای تبادل‌پذیر و به اشتراک گذاشتن از مجموعه داشته‌ها و پیشینه‌های جوامع انسانی است که به عنوان سرمایه‌ای قابل انتقال از نسلی به نسل دیگر بررسی می‌شود و در عین حال یکی از رایج‌ترین، پیچیده‌ترین و پرابهام‌ترین مفاهیم است.
امروزه فرهنگ، هسته اصلی تحولات شهرنشینی محسوب می‌شود و باید فرهنگ افزایش تاب آوری در برابر زلزله را افزایش دهیم و ترویج کنیم.
زلزله را باید واقعیت محتوم شهر تهران بدانیم و فرهنگ سازی، آموزش و دانش شهروندان را برای افزایش تاب آوری در برابر پدیده زلزله افزایش دهیم.
هدف این نیست که مردم در حالت اضطراب و نگرانی دائمی باشند و اخبار بد و ناراحت کننده بشنوند بلکه هدف ایجاد آرامش هوشمند و آگاهانه و اطمینان از مقاومت سازنده در برابر زلزله است و عقلانیت فردی و شهرنشینی نیز ایجاب می‌کند "واقعیت زلزله را در تهران بپذیریم" و رفتار‌های مردم و نهاد‌ها در برخورد با این پدیده هم هوشمندانه، تاب آور و توان مقاومت بدون خسارت باشد.