بازگشت چای به روز‌های دبش تولید

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز گیلان؛ دوباره اردیبهشت و تصاویری که هر سال بر دامن پر رفت و آمد کوه‌های همیشه سبز از بوته‌های چای نقش می‌بندد.
بازهم رفت و آمد زنان و دختران زنبیل به دست، مرد‌هایی که بار‌ها را به دوش می‌کشند و در ماشین می‌اندازند و ماشین‌های حمل چای که هر روز چند بار، بروبیا‌های باغ چای تا کارخانه چایسازی را تجربه می‌کنند.
بین ردیف‌های سرسبز چشم نواز، این صدای "چِک چِک" جدا شدن برگ‌های ترد چای از بوته هاست که سکوت آرام باغ‌های همیشه بهار را می‌شکند و عطر خوش این برگ‌های نورسیده، مشام اردیبهشت گیلان را مست می‌کند.

در یک باغ چای، دست‌ها جفت جفت، به دل بوته‌ها چنگ می‌اندازد و برگ‌های جوان را در سبد‌ها می‌ریزد و در باغی دیگر هم، تیغه‌های تیز دستگاه چای چینی، بر قلب ردیف‌های سبز می‌نشیند؛ و این‌ها، مناظر همیشگی این باغ‌ها از اردیبهشت تا اویل پاییز است؛ امسال، اما سریال سالانه برداشت چای، به جز تغییری که ماسک‌ها بر چهره چایکاران و کارگران ایجاد کرده اند، تغییرات دیگری هم دارد.
آنطور که چایکاران و مسئولان می‌گویند؛ امسال محصول چای، بیشتر از پارسال است و آنگونه که از رنگ و رُخ باغ بر می‌آید، برگ سبز چای با کیفیت تری هم به دست کارخانه داران می‌رسد؛ این را می‌شود از زنبیل‌های چایی که در همین چند روز اول برداشت به کارخانه‌ها رسیده، فهمید!
مسئولان سازمان چای کشور علت افزایش ۱۵ درصدی محصول چای را افزایش ۳۰۰ درصدی تسهیلات بهزراعی و در پی آن انجام عملیات بهزراعی و بهباغی و از همه مهم تر، آباد کردن و بازگشت به تولید باغ‌های چایی که سال‌ها رها شده بود، می‌دانند.
تغییرات خوشایندی که البته افزایش نرخ خرید تضمینی هم در آن، بی تاثیر نبوده است.

قصه دیروز؛ آب رفتن وسعت رویشگاه‌های نوشیدنی پرطرفدار ایرانی‌ها
رییس سازمان چای کشور قبل از تشریح دلایل جهش تولید چای، برایم از روز‌های ناخوش احوالی صنعت چای می‌گوید.
آنطور که حبیب جهانساز توضیح می‌دهد: در دهه‌های گذشته برخی از چایکاران به علت متناسب نبودن قیمت تضمینی برگ سبز چای با هزینه‌های تولید و تورم، قدیمی بودن باغ‌های چای و کم بودن توان بوته‌های پیر چای، اشباع بازار‌های داخلی از انواع چای خارجی، فراهم نبودن بستر فروش چای خشک، کمبود اعتبارات و از همه مهم‌تر پرداخت با تاخیر مطالبات چایکاری، چشم امید خود را بر باغ‌های چای بستند.
خبر‌ها و گزارش‌های سال‌های نه چندان دور را که ورق بزنیم، به این روز‌های نا خوش احوالی چای می‌رسیم، روزگاری که برخی از چایکاران به علت اقتصادی نبودن چایکاری و نداشتن توان مالی برای احیای باغ‌های پیر، باغ‌های چای شان را به حال خود رها کردند و بعضی از سرناچاری باغ‌ها را فروختند؛ باغ‌هایی که بخش‌هایی از آن، بعدا حیاط ویلا‌های مجلل شد و جای آنهمه طراوت همیشگی، دیوار، سنگ و آجر سبز شد؛ و این گونه رفته رفته وسعت این رویشگاه‌های نوشیدنی پرطرفدار ایرانی ها، آب رفت تاجایی که رییس سازمان چای می‌گوید: از ۲۵ هزار و ۶۰۰ هکتار باغ چای باقی مانده گیلان و مازندران که ۹۰ درصد آن در گیلان است، ۲۰ هزار هکتار باغ فعال است؛ این درحالی است که براساس اعلام رییس سازمان چای وقت در سال ۹۳، تا سال ۸۳ گیلان و مازندران ۳۵ هزارهکتار باغ چای داشت.

قصه امروز؛ طراوت برگشته به باغ‌های بی جان
رییس سازمان چای کشور طعم طبیعی چای به علت نداشتن ترکیبات شیمیایی و استفاده نکردن از سموم شیمیایی در فرآیند تولید و رشد در آب و هوای مطلوب، برداشت فصلی و استراحت باغ‌ها برخلاف کشور‌های چای خیز دنیا که در تمام فصل ها، چای برداشت می‌کنند و نیز وجود ۵۰ کارخانه داخلی برند چای را از مهم‌ترین مزیت‌های صنعت چای ایران دانست.
حبیب جهانساز گذری هم بر آمار‌های پارسال برداشت برگ سبز چای داشت و گفت: ۵۵ هزار خانوار چایکار گیلان و مازندران، پارسال ۱۲۶ هزار تن برگ سبز چای برداشت کردند.
آنطور که او از پیش بینی‌ها می‌گوید: چایکاران، امسال با جهش تولید ۱۵ درصدی، ۱۳۰ تا ۱۳۵ هزار تن برگ سبز چای برداشت خواهند کرد.
رییس سازمان چای کشور البته اذعان دارد که ممکن است محصولِ امسال، خیلی بیشتر از این مقدار پیش بینی شده باشد چرا که براساس پیش بینی‌های هواشناسی، امسال سال بارشی خوبی خواهیم داشت و خشکسالی سال‌های قبل هم، دامنگیر باغ‌های چای نمی‌شود، بنابر این، این باغ‌ها نسبت به سال‌های قبل سیراب‌تر خواهد شد و این مساوی است با محصول بیشتر و بهتر!
حبیب جهانساز دلایل این افزایش محصول را احیای باغ‌های چای رها شده و بازگشت ۶۰۰ هکتار باغ چای به چرخه تولید، افزایش عملیات بهزراعی و افزایش رغبت چایکاران به تولید محصول بیشتر و باکیفیت‌تر دانست و در تشریح این دلایل گفت: پارسال تسهیلات بهزراعی باغ‌های چای ۳۰۰ درصد افزایش داشت و برای همین، زمستان پارسال، تعداد بیشتری از چایکاران توانستند با خرید ماشین آلات هرس و برگ چین و نیز تامین هزینه‌های اصلاح و بهزراعی باغ‌ها از جمله هرس، کف بر کردن بوته‌های خشکیده، وجین، شخم زدن و کود دادن، در باغ‌های چای عملیات بهزراعی انجام دهند.

 

وی افزود: افزایش عملیات بهزراعی، باعث افزایش عملکرد برداشت برگ سبز چای در واحد سطح و افزایش کیفیت محصول می‌شود.
رییس سازمان چای کشور می‌گوید: البته افزایش تسهیلات بهزراعی در سال‌های گذشته در کنار افزایش قیمت برگ سبز چای و پرداخت به موقع مطالبات چایکاران باعث شد، انگیزه چایکاران برای تولیدِ بهتر، بیشتر شود به طوری که بسیاری از آن‌ها با اجرای عملیات بهزراعی، زنبیل‌های تولید خود را سنگین‌تر کردند و تعدادی هم در ۳ سال گذشته ۶۰۰ هکتار باغ چای رها شده را به تدریج به چرخه تولید برگرداندند؛ باغ‌هایی که امسال محصولش، سبد تولید چای را پر‌تر می‌کند.
حبیب جهانساز افزود: بوته‌های چای حتی پس از ۱۵ سال رها شدن باغ، با کف تراشی دوباره سبز می‌شوند و نیازی به کاشت نهال تازه نیست.
او با بیان اینکه امسال هر کیلوگرم برگ سبز چای درجه یک با بیش از ۲۸ درصد افزایش ۴۶ هزار ریال و درجه ۲ با ۵۰ درصد افزایش ۳۳ هزار ریال تعیین شده است گفت: این افزایش قیمت می‌تواند انگیزه چایکاران را برای بهزراعی باغ‌ها و احیای باغ‌های رها شده بیشتر کند.
رییس سازمان چای کشور معتقد است چنانچه تسهیلات بهزراعی سال‌های آینده هم مثل پارسال متناسب باشد، می‌توانیم هر سال هزار هکتار باغ چای رها شده را به چرخه تولید برگردانیم و در ۵ سال، ۵ هزار هکتار باغ چای رها شده باقی مانده، سبز و چنته تولید این محصول، پرتر خواهد شد.

نقشه گنج جهش تولید، روی صفحه ارزیابی حاصلخیزی باغ‌های چای
معاون بهبود تولیدات سازمان چای کشور از تهیه و استخراج نقشه حاصلخیزی خاک باغ‌های چای کشور برای نخستین بار خبر می‌دهد و می‌گوید: در این نقشه، ارزیابی وضعیت خاک باغ‌ها از لحاظ حاصلخیزی، عناصر مورد نیاز خاک باغ‌های چای هر منطقه برای انجام یک عملکرد نرمال و نیز شیوه‌های افزایش تولید تدوین شده است.
خیرالله امیری افزود: نقشه حاصلخیزی خاک باغ‌های چای هر منطقه که در آن شیوه‌های درست عملیات بهزراعی باغ‌ها از جمله زمان کود دهی، مقدار و نوع کود متناسب با خاک هر منطقه تدوین شده، به ادارات چای شهرستان‌ها ارسال شده است که این عامل، در افزایش محصول و بهبود کیفیت چای تولیدی بسیار اثر گذار خواهد بود.

بازگشت چای به روز‌های دبش تولیدچایِ امسال کرونا ندارد!
معاون بهبود تولیدات سازمان چای کشور با اشاره به اینکه شاید در ذهن برخی‌ها این شبهه ایجاد شود که محصول چای امسال، آلوده به ویروس کرونا است گفت: چای چیده شده برای فرآوری در دمای بیش از ۹۰درجه قرار می‌گیرد و بعد از آن نیز دم می‌شود؛ بنابراین آلوده به ویروس کرونا نیست، اما در عین حال تمهیداتی برای کاهش تراکم نیروی انسانی در برداشت چای با رعایت الزامات بهداشتی در نظر گرفته ایم و به کارخانه‌ها اعلام کرده ایم، محصولات برداشت شده را هم به مرور تحویل بگیرند.
خیرالله امیری با بیان اینکه به همه کارخانه‌های چایسازی پروتکل ستاد کرونا را ابلاغ کرده ایم گفت: براساس این پروتکل مقرر شده در تمام کارخانه‌های چای، یک کارشناس بهداشت محیط حضور داشته باشد و بر نحوه کار کارگران، نظارت داشته باشد؛ بنابراین کارگران موظفند هنگام انجام کار از ماسک، دستکش و ژل‌های ضدعفونی کننده استفاده کنند و البته هروز از سوی کارشناس بهداشت روزانه تب سنجی می‌شوند.

این باغ‌ها هنوز نفس می‌کشند؛ آباد که شدند حق نمک به جا می‌آورند!
حسن آقا، کشاورزی است که ۱۳ سال به قول خودش قید چایکاری را زده بود و دل از باغ چای پدری اش، کنده بود.
او که ۷ هزار متر شالیزار هم دارد، از روز‌های بد چای می‌گوید و تعریف می‌کند: نه تسهیلات درست و درمانی دست چایکاران را می‌گرفت، نه قیمت خرید مناسب بود، تازه، پول برگ سبز چای را هم چند ماه بعد از فروش، تحویل می‌گرفتیم؛ برای همین من و چند نفر دیگر از هم ولایتی هایم، قید باغ‌های چای را زدیم.
حسن آقا اضافه کرد: در این سال‌ها هر بار به بوته‌های خشکیده چای و علف‌هایی که دور بوته‌ها چنبره زده بود، نگاه می‌کردم، افسوس می‌خوردم، اما نه انگیزه‌ای برای آباد کردن باغ و نه توان مالی این کار را داشتم تا اینکه ۲ سال پیش، با خبر شدم که برای اصلاح باغ ها، تسهیلات خوبی می‌دهند، من هم وام گرفتم و بوته‌های چای خشکیده را کف بُر و باغم را آباد کردم؛ حالا شاخه‌های جوان و کوچک چای را که می‌بینم، دلم زنده می‌شود.
آنطور که این چایکار می‌گوید: از سال آینده، دوباره عطر برگ‌های سبز چای اینجا را بر می‌دارد و اگر قیمت‌ها به همین خوبی باشد، در آمد خوبی کسب می‌کند.

حسن آقا رو به باغ می‌کند و می‌گوید: چای با برکت است، از نیمه بهار تا اول پاییز هر بار که به بوته‌های سبزچای دست ببری، دست پر برمی گردی، ۳ چین بهاره تابستانه و پاییزه، کم محصول نمی‌دهد، کاش چایکارانی که بخاطر بی مهری‌های سال‌های دور از باغ‌های چای خود دل کنده اند و باغ شان خشکیده، یادشان بیاید که این باغ‌ها هنوز نفس می‌کشند، احیا و آباد که شدند، حق نمک را به جا می‌آورند!
آقا یوسف هم که تا همین ۴ سال پیش، فقط صاحب چند کارخانه چای در لاهیجان بود، حالا دست به کار چایکاری شده است.
آنطور که او تعریف می‌کند: از ۴ سال پیش ۱۰ هکتار از باغ‌های چایی که ۲۰ سال رها شده بودند را از صاحبانش خریده و دوباره احیا کرده است.
آقا یوسف که قرار است از فردا برداشت چای را از این باغ‌های تازه جان گرفته آغاز کند می‌گوید: این باغ‌های سبزی که می‌بینید تا همین ۴ سال پیش پر از خار و علف بود و بخش‌های زیادی از آن خشکیده بود، اما حالا دوباره سبز شده است.
آنطور که آقا یوسف می‌گوید: سال آینده ۸ هکتار دیگر از باغ‌های چایی که آباد و احیا کرده، آماده برداشت می‌شود.

در مسیر بازگشت به روز‌های دبش تولید
صنعت چای که فنجان مصرف نوشیدنی پر طرفدار ایرانی‌ها را لبریز می‌کند، هر چند در گیر ودار بی مهری‌ها و کمبود اعتبارات تولید، روز‌های ناخوشی را گذرانده، اما حالا انگار روزگار دارد، آن روی خوش خود را به باغ‌های همیشه بهار چای نشان می‌دهد.
باغ‌هایی که روزگاری رها و مهر فروش بر سند و نسقش زده می‌شد تا ویلا و خانه شود، حالا تیغه ماشین‌های کف بر به جان شان افتاده تا جوانه‌های برکت از زیر ریشه بوته‌های جان سخت چای، سر در بیاورد و دوباره باغ‌های خشکیده و زرد را سبز و جوان کند.
آنطور که چایکاران آستین‌های همت را بالا زده اند ومسئولان حمایت‌ها را زیاد کرده اند و البته حلقه نظارت‌ها برای جلوگیری از تغییر کاربری باغ‌های چای تنگ‌تر شده است، با این رویه بازگشت باغ‌های چای رها شده به چرخه تولید، بی شک رسیدن به روز‌های دبش تولید چای، این نوشیدنی پرطرفدار ایرانی‌ها نزدیک است.

*نویسنده: مریم امدادی