گرامیداشت سالروز شهادت استاد مطهری و روز معلم

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ استاد شهید آیت‌الله مطهری در قریه فریمان واقع در ۷۵ کیلومتری شهر مقدس مشهد در یک خانواده اصیل روحانی چشم به جهان گشود. در سن دوازده سالگی به حوزه علمیه مشهد عزیمت نموده و به تحصیل مقدمات علوم اسلامی اشتغال ورزید.
در سال ۱۳۱۵ علی رغم مبارزه شدید رضاخان با روحانیت و مخالفت دوستان و نزدیکان، برای تکمیل تحصیلات خود عازم حوزه علمیه قم می‌شود، در دوره اقامت پانزده ساله خود در قم از محضر مرحوم آیت‌الله بروجردی (در فقه و اصول) و امام خمینی رحمه الله (به مدت دوازده سال در فلسفه ملاصدرا و عرفان و اخلاق و اصول) و مرحوم علامه سید محمّد حسین طباطبایی (در فلسفه: الهیات شفای بوعلی و دروس دیگر) بهره می‌گیرد.
پس از تشکیل هیئت‌های موتلفه اسلامی، استاد مطهری از طرف امام خمینی (ره) همراه چند تن دیگر از شخصیت‌های روحانی عهده دار رهبری این هیئت‌ها شد.
در سال ۱۳۳۱ در حالی که از مدرّسان معروف و از امید‌های آینده حوزه به شمار می‌رفت به تهران مهاجرت می‌کند. در تهران به تدریس در مدرسه مروی و تألیف و سخنرانی‌های تحقیقی می‌پردازد.
از سال ۱۳۴۱ که نهضت امام خمینی آغاز می‌شود استاد مطهری به طور فعال در کنار امام بوده است به طوری که می‌توان سازماندهی قیام پانزده خرداد در تهران و هماهنگی آن با رهبری امام را مرهون تلاش‌های او و یارانش دانست.
در سال ۱۳۴۶ به کمک چند تن از دوستان اقدام به تأسیس حسینیه ارشاد نمود به طوری که می‌توان او را بنیان گذار آن مؤسسه دانست.
در سال ۱۳۴۸ به خاطر صدور اعلامیه‌ای با امضای وی و حضرت علامه طباطبایی و آِیت الله حاج سید ابوالفضل مجتهد زنجانی مبنی بر جمع اعانه برای کمک به آوارگان فلسطینی و اعلام آن طی یک سخنرانی در حسینیه ارشاد دستگیر شد و مدت کوتاهی در زندان تک سلولی به سربرد.
اما مهمترین خدمات استاد مطهری در طول حیات پر برکتش ارائه ایدئولوژی اصیل اسلامی از طریق درس و سخنرانی و تألیف کتاب است.
یازدهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۸ در تاریکی شب در حالی که از یکی از جلسات فکری سیاسی بیرون آمده بود با گلوله گروه نادان و جنایتکار فرقان که به مغزش اصابت نمود به شهادت می‌رسد و امام و امت اسلام در حالی که امید‌ها به آن بزرگمرد بسته بودند در ماتمی عظیم فرو می‌روند.

روز معلم؛ سالروز شهادت استوانه دین و دانش
سالروز شهادت استوانه دین و دانش، استاد مطهری روز معلم نام گرفته است.
حضرت امام فرمودند: خدمتی که مرحوم مطهری به نسل جوان و دیگران کرده است، کم کسی کرده است. آثاری که از او هست، بی استثنا، همه آثارش خوب است و من کس دیگری را سراغ ندارم که بتوانم بگویم: «بی استثنا آثارش خوب است».
وی با تکیه بر قدرت علمی، عقیدتی و فلسفی، هرگونه شبهه و سؤال در حوزه دین را پاسخ می‌داد و با شمشیر قلم و بیان و با منطق و استدلال، با التقاط و انحرافات شجاعانه مبارزه کرد. حضرت امام فرمودند: خدمتی که مرحوم مطهری به نسل جوان و دیگران کرده است، کم کسی کرده است. آثاری که از او هست، بی استثنا، همه آثارش خوب است و من کس دیگری را سراغ ندارم که بتوانم بگویم: «بی استثنا آثارش خوب است». ایشان بی استثنا آثارش خوب است؛ انسان ساز است؛ برای کشور خدمت کرده است.

عظمت مقام معلم

معلم را بزرگ و با منزلت بالا می‌شناسیم، زیرا که هم بزرگ می‌باشد و هم سزاوار بزرگی است و هم واجد ارزش و منزلتی بسیار بالا و والاست، لذا هم او وهم مقامش را ارج می‌نهیم و گرامی می‌داریم ومحترم می‌شماریم و نشستن در پای درس او را توفیقی الهی تلقی می‌کنیم که رفیق راهمان شده است؛ و سعدی حضور در پیشگاه معلم و نشستن در پیش آموزگار را از بازی‌های نغز روزگار دانسته و چنین می‌سراید:
یکی نغز بازی کند روزگار
که بنشاندت پیش آموزگار

با نگاهی به تاریخ زندگانی بشر و تغییرات و تحولات آن در می‌یابیم که یا همه این تحولات سازنده و فزاینده که روند تعالی را طی کرده است، مدیون معلمان است که در رأس آن‌ها پیامبران الهی و معلمان بزرگ ربانی بوده اند که خود درس آموز و شاگردان ذات اقدس باری تعالی بوده اند خود به شاگرد پروری مبادرت کرده اند؛ و شاگردانی که در نزد آنان تلمذ کرده اند، به پیروی از آن‌ها و در معیت آنان دست به تغییرات اساسی زده اند و زندگانی بشر را از ظلمت‌ها به سوی نور هدایت نموده اند؛ و معلم کسی است که با آموختن اخلاقیات در وجود خود فضائل را در عمل متجلی می‌سازد و با آموختن آن به شاگردان خود به آن‌ها کمک می‌کند تا همراه با معلم خود شعله‌های آتش‌های ناشی از رذائل اخلاقی را در وجود خود و دیگران خاموش کنند و این ترتیب زمینه رشد انسان‌های اخلاقی جامعه اخلاقی را فراهم می‌آورند که در آن همه از آداب و اخلاقیات برخوردارند.
شهید مطهری (ره)، معلمی نمونه
۱۳بهمن ۱۲۹۸ شمسی، خدای کریم به عالم ربانی حاج شیخ محمد حسین مطهری و همسر مؤمنش -سکینه - فرزندی هدیه کرد که مرتضی نامیده شد و برای آن خانواده پاک، بهاران را به ارمغان آورد.
مرتضی کم کم دوران کودکی راپشت سر گذاشت. او که علاقه عجیبی به حقیقت و معنویت داشت با شور و شوق فراوان، نزد پدر شروع به آموزش ‍ کرد و عاقبت این اشتیاق، وی را به مکتب کشاند و به دیدارگل‌های آن بوستان رساند. او در دوازده سالگی عطر روح بخش گلستان بزرگ حوزه علمیه مشهد را احساس کرد و عاشقانه به آنجا روی کرد و چنان پرتلاش و منظم به تحصیل مشغول شد که باعثشگفتی اهل بصیرت گردید. رفته رفته افکاری بلند و سؤ ال‌هایی سرنوشت ساز برایشآشکار شد جهان آفریده کیست؟ خدا چگونه صفاتی دارد؟ انسان برای چه آفریده شده است؟ و... این پرسش‌ها همه فکر او را به خود مشغول ساخته بود. در آن زمان مرتضی آرزو میکرد که روزی بتواند در درس میرزا مهدی شهیدی رضوی - مدرس فلسفه الهی - حاضر شود.

اندیشه‌های دینی شهید مطهری (ره)

استاد مطهری، افزون بر آگاهی از مشکلات و مسایل فرهنگی و اجتماعی مسلمانان کشور و کوشش در جهت رفع آن همه، از وضع حاکم بر جهان اسلام رنج می‌برد. در حقیقت، مطهری در مقام بسترسازی اصلاح فراگیر زندگی و جامعه جهانی مسلمان بود، و یک متفکر احیاگر مسلمان، باید این آرزو و شیوه را داشته باشد. او در این باره، چنین می‌نویسد:
«این جانب، درست به یاد ندارد که از چه وقت با مساله انحطاط مسلمین آشنا شده است؟ و از چه زمانی شخصا به بحث و تحقیق در این مساله علاقمند گردیده و درباره آن فکر می‌کرده است؟ ولی می‌تواند به طور یقین ادعا کند که متجاوز از بیست سال است که این مساله، نظر او را جلب کرده و کم و بیش در اطراف آن فکر می‌کرده یا نوشته‌های دیگران را در این زمینه می‌خوانده است.

شهید مطهری، قرآن و اهل بیت علیهم السلام

استاد، در بحث «امامت در قرآن» به آیات مورد استدلال شیعه، توجه کرده و بعد از ذکر و شرح آیه «انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة و هم راکعون» (مائده - ۵۵) به تفسیر آیه تبلیغ پرداخته و می‌نویسد:
«.. از آیاتی که در این مورد در سوره مائده وارد شده یکی این آیه است: یا ای‌ها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته (سوره مائده آیه ۶۷) اینجا لحن، خیلی شدید است:‌ای پیامبر! آنچه را که بر تو نازل شد تبلیغ کن و اگر تبلیغ نکنی رسالت الهی را تبلیغ نکرده ای.
مفاد این آیه آنچنان شدید است که مفاد حدیث «من مات و لم یعرف امام زمانه، مات میتة جاهلیة» اجمالا خود آیه نشان می‌دهد که موضوع آنچنان مهم است که اگر پیغمبر تبلیع نکند، اصلا رسالتش را ابلاغ نکرده است.

اندیشه‌های فلسفی شهید مطهری (ره)

عدالت یکی از مفاهیمی است که اسلام به آن توجه ویژه نموده است. در نظر استاد مطهری مفهوم عدالت رعایت حقوق افراد و اعطاء حق به صاحب حق است. حق طبیعی و قرآن به عنوان منابع کشف عدالت بوده، و بحث عدالت ابعاد وسیعی را دربر می‌گیرد. در این راستا عدل الهی زیربنای عدالت فردی و عدالت فردی زیربنای عدالت اجتماعی است.
شهید مطهری با بررسی عدالت در مکاتب سوسیالیسم و لیبرالیسم برداشت سومی در قالب سوسیال دموکراسی ارائه می‌نماید که در آن تکیه بر نظام اقتصادی بسته و نظام سیاسی باز شده است. مطابق این دیدگاه امکان تأمین منافع فرد و جامعه وجود دارد. اما این ترکیب هنوز کافی به نظر نمی‌رسد. از این رو به اعتقاد استاد مطهری باید معنویت را که ادیان به ویژه دین اسلام منادی آن می‌باشند به این ترکیب افزود.
از آنجایی که عدالت بر افکار، اخلاق فردی و رفتار عمومی تأثیر بسزایی می‌گذارد باید راه‌هایی ارائه نمود تا بتوان عدالت را در تمام عرصه‌های اجتماع اجراء کرد. در این راستا می‌توان به مواردی همچون، رعایت حقوق طرفینی توسط حکومت و ملت، مسابقه بقاء، ایمان و عمل به قانون، احیاء معنویت اسلامی، واگذاری مال به میل انسان و نظارت دولت به اقتصاد در کنار آزادی سیاسی اشاره کرد.

جلوه‌های معلمی شهید مطهری (ره)

استاد در آغاز درس، مقدمات را به خوبی توضیح می‌داد و مشخص می‌کرد که مطلب بر چه مقدماتی مبتنی است، و این خصوصیت باعث می‌شد که هنگام تدریس، اشتباهاتی در ذهن شنونده پیش نیاید... استاد مطهری می‌کوشید چیز‌هایی را که موجب درهم آمیختگی فکری و اشتباه در مطلب می‌شود، نخست توضیح دهد، تا هنگام درس، استدلال به درستی جایگیر شود.
شهید مطهری رحمه الله در تدریس نیز همچون سایر جنبه‌های زندگی اش بسیار منظم و مقیّد به برنامه بود، در طول کلاس حتی المقدور از مطلب اصلی دور نمی‌شد، و اگر احیانا مطلبی را بر سبیل استطراد بر زبان می‌آورد، آن را به گونه‌ای انتخاب می‌کرد که با موضوع مورد بحث قرابت داشته باشد و در هر حال رشته اصلی بحث را رها نمی‌کرد و از ابتدا تا به انتها آن را به خوبی دنبال می‌کرد.

مهارت‌های تدریس و معلمی

به شاگردان مسئولیت دهید؛ هر قدر شاگردان در قبال رفتار خود احساس مسئولیت کنند به همان میزان به معلم کمک می‌نمایند تا کلاس را بهتر مدیریت کند؛ لذا معلمان باید سعی نمایند با دانش آموزانی که زیر بار قبول مسئولیت نمی‌روند و معمولًا برای معلم در کلاس مشکل ایجاد می‌نمایند کار کنند و آن‌ها را در قبول مسئولیت یاری نمایند. واگذاری مسئولیت شکل‌های متعددی می‌تواند داشته باشد. همچون: نماینده کلاس شدن، سرگروه شدن، مأمور جمع آوری دفاتر و کار‌های عملی شاگردان شدن، مسئول حضور و غیاب بودن و...
به هنگام برخورد با موقعیت‌های ناهنجار رفتاری از ناحیه شاگردان، خونسرد باشید؛ وقتی شاگردان رفتار ناشایست انجام می‌دهند، برخی از معلمان خونسردی خود را از دست می‌دهند و واکنش متناسب با شرایط خود بروز نمی‌دهند. در نتیجه موقعیت را بدتر از آنچه که هست می‌نمایند.
توصیه رعایت خونسردی به چند دلیل است. اولًا اگر شاگردان بدانند معلمی به موضوعی حساسیت دارد آن مورد را به عنوان نقطه ضعف از او گرفته و هرگاه قصد آزار و اذیت معلم را داشته باشند از آن استفاده می‌کنند. این امر در مقطع بالاتر تحصیلی به مراتب بیشتر به چشم می‌خورد. ثانیاً حفظ خونسردی به معلم این امکان را می‌دهد که تأمل و تفکر بیشتری در مورد نوع رفتار شاگردان داشته باشد و در جهت شناسایی علت اصلی رفتار باشد و متعاقب آن واکنش مناسب از خود بروز دهد. به طوری که دانش آموز متخلف را متوجه خطای خویش نماید. دوم؛ نوع رفتار معلم برای شاگردان الگوست؛ بنابراین معلم باید از داد زدن، تهدید کردن و تعابیر نیشدار خودداری نماید.