روزه گرفتن باعث تقویت تقوا وپرهیزکاری، اجر دنیوی واخروی و آرامش روح وجسم میشود.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین، اما رعایت اصول تغذیه درماه مبارک رمضان بسیارمهم است که در این دوره کرونایی، ضرورت رعایت آن دو چندان شده است. در ساعات روزه‌داری که در سال جاری مدت آن حدود ۱۶ ساعت است، گرسنگی میتواند در صورت رعایت نکردن اصول تغذیه صحیح در وعده سحر و افطار و یا حذف یکی از وعده‌ها بویژه وعده سحری، موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و احتمال ابتلا به ویروس کرونا را افزایش دهد.
باید توجه داشت که با رعایت تعادل و تنوع در برنامه غذایی روزانه و با استفاده از گروه‌های غذایی و جایگزین‌های آنها، انرژی، پروتئین و ریزمغذی‌های مورد نیاز بدن برای بهبود عملکرد سیستم دفاعی بدن تامین میشود. مطالعات متعددی نقش موثر روزه داری را در سلامتی به خصوص بر روی سطح گلوکز خون، چربی‌های خون و فشار خون، کنترل وزن و بهبود بیماری‌های مختلف نشان داده اند. در اغلب بیماری‌هایی که عادات غذایی غلط، چاقی و افزایش وزن در بروز آنها دخالت دارند روزه داری مفید است. روزه داری میتواند موجب کاهش پاسخ‌های التهابی و تنظیم سیستم ایمنی بدن شود. همچنین فعالیت سلول‌های دفاعی بدن و ترشح ایمونوگلوبولین‌های مخاطی که از عوامل ایمنی بدن هستند طی روزه داری بیشتر شده و در مجموع، روزه داری صحیح و رعایت رژیم غذایی مناسب در وعده‌های سحر و افطار در تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار موثر است. متخصصان تغذیه می‌گویند: کنترل مواد ورودی به بدن در هنگام روزه داری دارای اهمیت بالایی است. مصرف افطار به همراه شام برای سلامت توصیه میشود. بهتراست ۳ وعده‌ی غذایی سحری، افطاری وشام را داشته باشیم و در هر وعده‌ی غذایی از خوردن میوه وسبزیجات غافل نشویم. البته باید توجه داشته باشیم که شناخت درست ویتامین‌ها و دانستن این موضوع که بدن هر انسانی چه مقدار از هر ویتامین نیاز دارد، برای سلامتی بسیار مهم است. متخصصان تغذیه معتقدند: نیاز افراد مختلف به ویتامین‌ها به عواملی مانند سن، جنسیت، سلامت، بیماری‌های زمینه‌ای و.. بستگی دارد. نکته مهم در مصرف ویتامین‌ها این است که زمانی میتواند برای بدن موثر باشند که به صورت مداوم و مطابق نیاز بدن مصرف شوند که به برخی از توصیه‌های متخصصان تغذیه اشاره میشود. مصرف نشاسته در وعده‌ی افطار وسحر مصرف نشاسته اولین توصیه برای غذای مورد استفاده در وعده‌ی افطار وسحراست. برای استفاده از غذا‌های نشاسته‌ای میتوان به برنج، ماکارونی، نان‌های سبوس دار اشاره کرد. به علت دیرهضم بودن نشاسته‌ی موجود در ماکارونی روزه داران زمان بیشتری را میتوانند سیربمانندواگرهمراه با سبزیجاتی مانندقارچ، فلفل دلمه ای، نخود فرنگی پخته شودآب مورد نیاز وآنتی اکسیدان بدن را تامین میکند. از برنج میتوان برای تهیه‌ی دسرهایی، چون فرنی، شله زرد استفاذه کرد که سرشار از نشاسته وبا ادویه‌های طعم دهنده‌ای مثل زعفران مزه دار شده اند. گندم، جو، بلغور ازمنابع نشاسته هستند که از گندم برای تهیه حلیم واز جو برای انواع آش‌ها وسوپ‌ها میتوان استفاده کرد.
* مصرف پروتین در وعده‌ی افطار وسحر پروتین دومین ماده‌ی غذایی است که درماه رمضان به ویژ ه در وعده‌ی سحربایدازمصرف آن غاقل نشد. مواد پروتینی با ساختار ویژه‌ی خود به هضم شدن آرام غذا واحساس سیری بلند مدت کمک میکند. در وعده‌ی سحر بهتر است ازمواد مغذی که برای کبد ومعده مفید است، استفاده کنیم. مواد غذایی که حاوی زعفران، کمی کشمش، خلال‌هایی مثل خلال بادام، پسته باعث قوت بیشتری دربدن میشوند بهره‌مند شویم. مصرف چربی در ماه رمضان ازمواد چربی که در وعده‌های غذایی ماه رمضان مفید است میتوان به روغن زیتون، روغن نارگیل، میوه‌های گرمسیری مثل آواکادو، مغز‌ها ازجمله مفز گردو، بادام، دانه‌های سویا ودانه‌هایی مانند تخم شربتی، تخم آفتاب گردان، وانواع کره وروغن‌های حیوانی اشاره کرد.
پیش غذا‌های مخصوص افطار انواع آش‌ها مانند، سوپ جوسفید، آش رشته، آش شله قلم کار، آش کشک، آش ماست، حلیم بادمجان، آش شیرو سالاداندونزی از پیش غذا‌های مناسب و کباب تابه ای، حلیم، گوشت ولوبیا، باقلوای گوشت، کوکوی اسفنجاج، بادمجان باسس ماست، استیک در وعده‌ی افطار سروشود. باید تمام مواد در سبد غذایی مصرفی ماه رمضان ما باشد. نوشیدنی و دسر‌های مخصوص ماه مبارک رمضان شربت خاک شیر، شربت توت فرنگی، آب هندوانه و پرتقال، شربت طالبی از جمله نوشیدنی‌های هستند که به رفع عطش و باقی ماندن آب در بدن کمک می‌کنند.
غذا‌های مخصوص سحری دکتر نوروزی متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی قزوین می‌گوید: وعده سحر را اصلا نبایدست کم گرفت. خورشت قیمه، پلوگوشت، رولت مرغ، استامبولی، کباب تابه‌ای انتخاب‌های خوبی هستند. از سیزیجات تازه و مایعات هم نباید غافل نشویم، سبزی جات به خاطر فیبرفراوان وآب فراوان مانع از تشنگی افراد روزه دار درطول روزمیشود. مصرف اسفناج، کلم، کدوسبزموجب کاهش عطش وهم چنین تامین املاح و ویتامین‌های مورد نیاز بدن میشود.
آیاروزه داری باعث ابتلا به بیماری کرونا میشود؟ دکتر زهرا عبداللهی، مدیر کل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی می‌گوید: روزه داری نقش مهمی در سلامت بدن دارد و رعایت اصول صحیح تغذیه در وعده‌های سحر و افطار و پس از افطار به عملکرد طبیعی بدن، تنظیم سطح قند و چربی‌های خون، کنترل فشارخون و بطور کلی تقویت سیستم ایمنی بدن کمک شایانی میکند. اومی افزاید: حتی در بیماری‌هایی که عادات غذایی غلط، چاقی و افزایش وزن در بروز آنها دخالت دارن، روزه داری مفید است.
روزه در غریب‌ترین ماه رمضان دکترعبداللهی اضافه میکند: امسال ایام ماه مبارک رمضان همزمان با شیوع بیماری کروناویروس یا کووید ۱۹ هست و بعضا نگرانی‌هایی در خصوص روزه داری در این شرایط مطرح میشود. براساس گزارش اخیر سازمان جهانی بهداشت هیچ مطالعه‌ای مبنی بر خطر روزه داری و افزایش ابتلا به بیماری کووید -۱۹ دیده نشده است.
روزه داری صحیح و پیشگیری از کووید ۱۹ او همچنین می‌گوید: افرادی که سالم هستند و بیمار نشده اند، اگر اصول تغذیه صحیح را در وعده افطار و سحر رعایت کنند، اصلا نباید نگران این مسأله باشند که روزه داری باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن و در نتیجه افزایش احتمال ابتلا به کرونا ویروس کووید ۱۹ میشود. عبداللهی اضافه میکند: حتی میتوان گفت رعایت اصول تغذیه‌ای صحیح در افطار و سحر به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و باعث پیشگیری از بیماری کرونا هم شود. مواد غذایی مؤثر بر تقویت سیستم ایمنی بدن او خاطرنشان میکند: روزه داران باید در وعده سحر و افطار از گروه‌های غذایی اصلی یعنی گروه سبزیجات و میوه جات، شیر و لبنیات، منابع پروتئینی و نان و غلات سبوس دار به طور متنوع بهره ببرند تا آن ترکیباتی که برای تقویت سیستم ایمنی بدن و مقابله با بیماری‌ها از جمله کرونا لازمند مانند ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E، سلنیم، آهن و روی مورد نیاز بدن در طول روزه داری تأمین شود. در ادامه مدیر کل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با بیان اینکه در وعده‌ی سحر، روزه داران حتما از سبزی‌ها و صیفی جات که آب بیشتری دارند مانند کاهو، خیار و گوجه استفاده کنند، می‌افزاید: این مواد غذایی از کم آبی بدن و خشکی گلو و دهان در طول روز جلوگیری می‌کنند، زیرا می‌دانیم که خشکی دهان و گلو میتواند احتمال ابتلا به کرونا را بیشتر کند.
استفاده افراطی از مواد قندی در افطار و سحر و خطر ابتلا به کرونا او اضافه میکند: در وعده‌ی سحر از مصرف زیاد مواد قندی و نوشیدنی‌های خیلی شیرین مانند نوشابه و شربت‌های شیرین باید خوداری کنیم. زیرا اگر چه مواد قندی و شیرین منبع تولید انرژی در طول روزه داری هستند، ولی باید توجه داشت که مصرف زیاد قند با بالارفتن سطح قند خون و تحریک تولید انسولین در نهایت موجب افت قند و ضعف و بی حالی میشود. همچنین دکتر زهرا عبداللهی می‌گوید: مصرف افراطی مواد قندی، موجب تشنگی و خشکی گلو در طول روز میشوند که این مسأله هم برای جلوگیری از کرونا مهم است و باید رعایت شود. سحری‌های که گلو را خشک میکند، مستعد ابتلا به کرونا او توصیه مهم دیگری هم برای وعده سحری دارد: غذا‌های پر پروتئین، خشک، چرب و پر ادویه مانند کباب، کتلت، کوکو و ماهی را در وعده‌ی سحر توصیه نمی‌کنیم، زیرا این‌ها نیز باعث افزایش تشنگی و خشکی گلو در طول روز میشود. مصرف حداقل ۸ لیوان آب و مایعات در فاصله افطار تا سحر و هم چنین مصرف میوه برای تأمین آب و جبران کم آبی بدن از جمله توصیه‌های مهم دیگر است که متخصصان تغذیه برآن‌ها تاکید دارند.
افراد مبتلا به کرونا نباید روزه بگیرند عبداللهی در خصوص روزه داری بیماران هم می‌گوید: افرادی که دچار بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون، بیماری‌های قلبی و عروقی هستند برای روزه داری حتما باید با پزشک مشورت کنند. مدیر کل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت می‌افزاید: بیماران مبتلا به کرونا نباید روزه بگیرند. هم چنین گروهی از افراد نیز به بیماری کرونا مبتلا شده و بهبود پیدا کرده اند و یا در دوره نقاهت بیماری هستند، با توجه به اینکه احتمال برگشت و یا عود مجدد کرونا در این افراد تا شش هفته بعد از بیماری وجود دارد، ضروری است حتما با پزشک خود مشورت کنند و ترجیحا روزه نگیرند.
افطاری دادن در زمان شیوع ویروس کرونا یکی از سنت‌های خوب که در میان مسلمانان، رایج و ریشه در ایمان و اعتقاد مردم دارد، افطاری دادن به روزه داران است. افطاری دادن و پذیرایی از روزه داران هنگام افطار، بیانگر وجود عشق و علاقه انسان به هم نوع است. کسانی که فرمان خدا را با عشق و علاقه گردن نهاده و با نیتی پاک یکی ازخالصانه‌ترین عبادات را بجا می‌آورند. ثواب افطاری دادن حجت الاسلام و المسلمین عابدینی نماینده، ولی فقیه و امام جمعه قزوین می‌گوید: در روایت از پیشوایان معصوم علیهم السلام آمده است که: هیچ چیز مانند غذا دادن و قربانى کردن انسان را به خداوند متعال نزدیک نمی‌کند و در این میان افطاری بهتر و برتر است. حضرت امام کاظم ع فرموده اند: افطارى دادن به برادر مسلمانت از روزه داشتنت افضل است. اگر امسال به خاطر محدودیت‌های ناشی از ویروس کرونا نمیتوانیم مراسم افطاری حضوری بصورت تجمعی داشته باشیم و اقوام و دوستان خود را دعوت کنیم، می‌توانیم مراکز مختلفی را شناسائی کنیم و با آماده کردن بسته‌های افطاری و توزیع آنها از ثواب این فریضه الهی بیش از پیش بهره‌مند شویم. موسسات خیریه، خانه‌های سالمندان، مراکز تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد و بیمارستان‌ها از جمله مکان‌های است که میتوان با هماهنگی، و بعضا بجای برگزاری مهمانی‌ها و افطاری دادن‌های تجملاتی برای افرادی که نیازی به اطعام ندارند، بسته‌های افطار را در اختیار این مراکز قرار دهیم و یا برای نیازمندان واقعی ارسال کنیم تا از ثواب بیشتری بهره‌مند شویم.
ضرورت رعایت فاصله اجتماعی رئیس دانشگاه علوم پزشکی قزوین هم می‌گوید: افراد مومن کاملا در هنگام توزیع افطاری و پخش صدقات و فطریه‌ها، باید فاصله گذاری فیزیکی را رعایت کنند تا در ابتلا به این بیماری جلوگیری شود. دکتر پیمان نامدار می‌افزاید: در پخش افطاری‌ها از بسته‌های آماده شده غذا استفاده شود؛ که این امر بهتر است زیر نظر مراکز نظارتی تمامی مراحل تولید، بسته بندی و ذخیره و توزیع آن قواعد فاصله گذاری فیزیکی رعایت شود. دکتر نامدار اضافه میکند: این نکته مهمی است که به افراد مومن و معتقد اطمینان داده شود که با رعایت فاصله بهداشتی میتوانند عبادات و کمک‌های خود را انجام دهند. وی توصیه میکند: بیماران مسن و یا افرادی که دارای بیماری زمینه‌ای اند مانند افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی، دیابت، بیماری‌های مزمن تنفسی، کلیوی و سرطان به هیچ وجه نباید در اجتماع حاضر شوند، چرا که کاملا در معرض ابتلا به نوع شدید بیماری و مرگ ناشی از کووید ۱۹ قرار دارند.
ماه ضیافت الهی، فرصتی برای تمرین همدلی و خیرخواهی درست زمانی که بسیاری از ما در ساعات پایانی روزه داری، در تکاپوی رنگین کردن سفره‌های افطاری هستیم، چه بسیارند سفره‌هایی که در خانه‌های محقر، خالی از هر رنگ و بویی پهن میشوند و جز تکه‌ای نان و اندکی طعام، چیزی برای پذیرایی از اهل خانه ندارند. از آنجائیکه روزه داری و ورود به ماه ضیافت الهی، فرصتی برای تمرین همدلی، نوعدوستی و خیرخواهی است؛ پس چگونه سفره‌های خالی افطاری در همسایگی، محله و یا شهر ما پهن میشود و ما بی تفاوت باشیم. اینجاست که دل‌های مهربان و دستان سخاوتمند روزه داران حقیقی وارد میدان عمل میشوند؛ برای گسترده شدن سفره‌های اطعام نیازمندان آستین بالا می‌زنند و با پیروی از سیره پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) سنت حسنه اطعام فقرا و دستگیری از نیازمندان را اجرا می‌کنند؛ تا هیچ نیازمندی از غذای گرم و سبد غذایی بی بهره نماند. حال اگر درسال‌های گذشته این سفر‌ها با حضور نیازمندان در مساجد، درمنازل و... پهن می‌شد، اما امسال به علت شیوع ویروس کرونا این نوع افطاری و اطعام دادن سخت شده است، اما راه‌های مختلفی وجودارد تا با کمک تک تک ما و به ویژه خیران سفره هیچ خانواده‌ای در ماه ضیافت الهی خالی نباشد. همچنین باید به این نکته توجه داشت که در سال‌های گذشته اقدام نامبارکی که در افطاری دادن رواج یافته بود و اسراف بر سر بسیاری از سفره‌های افطار رخنه کرده بود شاید بتوان گفت ویروس کرونا مانع این اقدام نامبارک شده است. زیرا در سال‌های اخیر سفره‌های افطار پهن می‌شد وردیفی از انواع و ا قسام غذا‌های رنگین به چشم می‌آمد که کمی‌فراتر از یک تعجب معمولی یعنی حیرت از فخر فروشی و چشم هم چشمی‌ها بود. نکته اینجاست که ارزش‌های جامعه به‌قدری دستخوش تغییر شده بود که عده‌ای با پهن کردن سفره‌های افطار، نیت خیرخود را دچار حواشی می‌کردند و سفر‌های افطاری بجای اینکه رنگ و بوی معنوی داشته باشد رنگ و بوی دنیوی گرفته بود. این درحالی است که ماه مهمانی خدا دقیقا نقطه مقابل دنیاگرایی و اسراف است. اگرچه ویروس منحوس کرونا باعث دردسر‌های فراوانی شده است، اما در بحث مانند افطاری دادن فرصتی فراهم شده است که باید ازآن بهره برد. در این ماه مبارک میتوان بجای منو‌های عجیب و غریب افطاری با ارقام نجومی آنهم برای اشخاص و افراد بی نیاز وثروتمند وصاحب مقام و منزلت که درسال‌های گذشته عرف شده بود میتوان با کمک به نیازمندان و فقرا و توزیع افطاری حتی بصورت مجازی، بیشتر از فضائل ماه مبارک رمضان و ثواب‌های بی‌پایان آن بهره‌مند شویم. نگارنده: علی صفری الموتی