گمانه زنی درباره بازگشت آمریکا به برجام؟!
تصمیمی که احتمالا پمپئو اعلام خواهد کرد: "آمریکا همچنان یکی از طرف‌های توافق هسته ای عصر اوباما است".
نیویورک تایمز امروز از تصمیم وزیر خارجه آمریکا برای اعلام اینکه "آمریکا همچنان یکی از طرف‌های توافق هسته ای عصر اوباما است" خبر داد.
ظاهرا کاخ سفید پس از بی نتیجه یافتن پرژه فشار حداکثری و خروج از برجام در دولت ترامپ قصد بازگشت به این توافق نامه را کرده اند. البته برای اینکه این بازگشت عقب نشینی و از موضع ضعف و انفعال تلقی نگردد هدف از این تصمیم را در رویکردی تهاجمی اعمال تحریم های تسلیحاتی بر ضد ایران یا به نابودی کشاندن این توافقنامه دانسته است.
به نوشته نیویورک تایمز، وزیر خارجه آمریکا در صدد است اعلام کند آمریکا همچنان یکی از طرف‌های توافق هسته ای عصر اوباما است با این هدف که تحریم های تسلیحاتی بر ضد ایران اعمال کند یا این توافق را به نابودی بکشاند.
بر اساس این گزارش مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در حال تدوین یک استدلال حقوقی است مبنی بر اینکه آمریکا یکی از طرف‌های توافق هسته ای ایران که دونالد ترامپ از آن خارج شده، باقی می ماند. این تصمیم بخشی از یک راهبرد پیچیده برای اعمال فشار بر شورای امنیت سازمان ملل جهت تمدید تحریم تسلیحاتی بر تهران یا اعمال مجدد تحریم های بسیار سخت تر بر ضد این کشور است.
نیویورک تایمز در ادامه افزود: "این راهبرد را روزهای اخیر مقامات دولت ترامپ در حالی توصیف کرده اند که توزیع قطعنامه جدیدی را در شورای امنیت آغاز می کنند که کشورها را از صدور تسلیحات متعارف به ایران پس از منقضی شدن منع کنونی در ماه اکتبر، منع می کند.
البته گفته می‌شود هر تلاشی برای تجدید این تحریم تسلیحاتی تقریبا بطور قطع با مخالفت روسیه و مخالفت علنی یا غیرعلنی چین مواجه خواهد شد. روسها قبلا به مقامات آمریکا و اروپا گفته اند که مشتاق از سر گیری فروش تسلیحات متعارف به ایرانند.
آمریکا در حالی از چین و روسیه می‌خواهد با تجدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران موافقت کند که تنش‌های در مناسبات اقتصادی و سیاسی دو طرف به اوج رسیده است و آنها به سادگی اهرم‌های فشار این چنینی خود علیه آمریکا را نمی‌سورانند.
حتی این روزنامه از مخالفت احتمالی متحدان اروپایی آمریکا با این طرح خبر داد و نوشت: پمپئو در تلاش برای پیشبرد این مسئله، طرحی را تصویب کرده است که احتمالا با مخالفت بسیاری از متحدان اروپایی واشنگتن مواجه می شود و طبق آن آمریکا در اصل ادعا می کند که به لحاظ حقوقی همچنان یکی از "دولت‌های مشارکت کننده" در توافق هسته ای است که ترامپ از آن خارج شده است– اما فقط برای این هدف که بند "بازگشت فوری" (تحریم ها) را فعال سازد که طبق آن تحریم های سازمان ملل ضد ایران که قبل از این توافق برقرار بود، دوباره اعمال شوند و اگر تحریم تسلیحاتی (ایران) از سر گرفته نشود، آمریکا به این حق به عنوان یک عضو اصلی این توافقنامه متوسل خواهد شد. چنین اقدامی موجب اعمال فشار برای احیای طیف وسیعی از تحریم هایی خواهد شد که قبل از انعقاد این توافقنامه در سال 2015، معاملات مربوط به فروش نفت و مبادلات بانکی را منع می کرد. اجرای آن تحریم های قدیمی تر به لحاظ نظری برای همه اعضای سازمان ملل الزام آور خواهد بود.
سوال اساسی این است که مگر تحریم‌های سازمان ملل چه چیزی داشته که تحریم‌های یک جانبه کنونی آمریکا - آنهم در چارچوب پروژه فشار حداکثری بر جمهوری اسلامی ایران - ندارد. هم اکنون تحریم‌های یک جانبه آمریکا بر تهران، بیشترین فشار‌ها را بر ایران داشته است. اما تنها چیزی که نداشته تاثیرگذاری بر سیاست‌های منطقه‌ای و موشکی و هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بوده و این یعنی پروژه فشار حداکثری آمریکا به شکست انجامیده است.
این همان نتیجه است که دولت اوباما گرفت تحریم‌های شدید هر چند اقتصاد ایران را تضعیف کرد ولی هیچ تاثیری بر برنامه هسته‌ای ایران نداشته بنابراین بهترین گزینه برای آمریکا در دولت اوباما حصول به توافق هسته‌ای و برجام بوده است.
آیا دولت ترامپ هم به همان نقطه ای رسیده که اوباما رسیده است. شواهد حکایت از این موضوع دارد.
علاوه بر این آمریکا عضو برجام بود به خاطر تاثیرگذاری بر سیاست‌های موشکی و منطقه ای تهران از برجام خارج شد و تلاش کرد با فشار حداکثری تهران را متقاعد کند با تکمیل برجام به محدویت‌هایی در سیاست‌های منطقه و موشکی ایران تن دهد اما تهران نپذیرفت. حال آمریکا با بازگشت به برجام به چه دستآورد جدید می‌خواهد برسد؟ جز اینکه می‌خواهد اکنون که نتوانسته به مطالبات جدید خود در زمینه منطقه و موشکی دست یابد لااقل دستاورد‌های هسته‌ای اوباما را حفظ کند.
بخصوص اینکه تهران در واکنش به خروج آمریکا از برجام و اعمال شدید ترین تحریم‌ها تا کنون چند گام هسته‌ای مهم برداشته است و چیزی نمانده برجام به طور کامل دچار فروپاشی شود و در این صورت ترامپ نه تنها دست آورد جدیدی نداشته بلکه همان نیم بند دستاورد دولت اوباما را هم از دست داده است.
--------------------------------------------------------------------
عبدالرضا خلیلی