بارندگی اوایل بهار امسال ، موجب شده باغات زیادی در استان سمنان علی الخصوص شهرستان شاهرد دچار سرمازدگی شود .
سرمازدگی و یخبندان از مهمترین عوامل خسارت زا در محصولات کشاورزی بوده و همه ساله صدمات جبران ناپذیری را به چرخه تولید و اقتصاد کشاورزی کشور وارد می‌کند و پهنه وسیعی از حاصلخیز‌ترین مناطق تولیدی کشور در معرض این تهدید واقع می‌شود.
سرمازدگی چندسالی است که گریبان گیر شاهرودی‌ها شده ، سرمایی که خسارت‌های جبران ناپذیری به شاهرود، مهمترین قطب کشاورزی استان سمنان وارد می‌کند.
اردیبهشت پارسال بود که سرمای ناگهانی به ۱۰ هزار هکتار از باغ‌های شاهرود خسارت زد، سرمایی که تنها در بخش بسطام و کلاته‌های غربی آن به چهار هزار هکتار از مجموع پنج هزار هکتار باغ زردآلو آسیب ۱۰۰ درصدی وارد کرد.
رئیسیان بابیان اینکه سرمازدگی در شامگاه چهارم فروردین ۹۹ سبب آسیب به شکوفه درختان میوه در یک هزار و ۱۰۰ هکتار از اراضی زراعی استان سمنان شد، افزود: سرمای بیش از حد موجب از بین رفتن شکوفه‌ها و سردرختی باغ‌ها در هشت شهرستان استان شد.
مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سمنان بیان کرد: سرمای بهاره در هفته اول فروردین امسال، بیشترین خسارت را به شهرستان‌های غربی استان سمنان وارد کرد.
رئیسیان ادامه داد: ۳۱۸ هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان سمنان، ۲۲۴ هکتار از اراضی کشاورزی گرمسار، ۴۰۷ هکتار از اراضی مهدیشهر، ۲۶ هکتار اراضی آرادان و ۱۳۵ هکتار از اراضی سرخه بر اثر سرمای بهاره آسیب دید.
وی تصریح کرد: بیشترین میزان خسارت ناشی از سرمازدگی هفته اول فروردین امسال از لحاظ ارزشی مربوط به شهرستان سرخه با ۵۴ میلیارد ریال بود.
وی تصریح کرد: با وجود برخی مراقبت‌ها و رسیدگی شبانه‌روزی به محصولات باغی، امسال در همین آغاز فصل سال بر اثر سرما تمام محصول باغی خود را از دست دادم.
آقای حسینی نیز یکی از باغداران شرق استان سمنان است که گفت: امسال برای سومین سال متوالی محصولات ما به صورت صددرصد نابود شده است و حاصل چند ماه تلاش کشاورزان به یک شب نابود شد.
وی با بیان اینکه دمای منفی ۷ درجه باعث سرمازدگی محصولات ما شده است تصریح کرد: دولت باید به فکر باغداران باشد و از آن‌ها حمایت کند.
حسینی افزود: امسال باغ زردآلوی ما بر اثر سرما از بین رفت و ما برای جبران خسارت‌ها و تامین امورات زندگی خود باید شغل جایگزین داشته باشیم.
سید حسن میرعماد رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان هم با بیان اینکه در چند سال گذشته همواره در اواخر فروردین و روز‌های آغازین اردیبهشت‌ماه شاهد کاهش دمای هوا و سرمای زیر صفر درجه به‌ویژه در شاهرود هستیم، گفت: در جریان برودت و کاهش دمای هوا در روز‌های اخیر نیز بسیاری از باغات و محصولات کشاورزی استان دچار سرمازدگی شد.
وی بابیان اینکه بیشترین سرمازدگی مربوط به باغات زردآلو است، افزود: ۸۰ درصد باغات زردآلو در استان سمنان دچار سرمازدگی شد و این خسارت سنگینی را به باغداران این بخش وارد کرده است.
میرعماد با اشاره به اینکه بیمه محصولات کشاورزی از دیگر تمهیداتی است که باید از سوی کشاورزان برای جبران خسارت‌های احتمالی انجام شود، تصریح کرد: در حال حاضر ۲۵ درصد از باغات زردآلو در استان بیمه هستند.
وی بابیان اینکه کارشناسان صندوق بیمه در حال ارزیابی میزان خسارت هستند، افزود: پیگیری برای تسریع در پرداخت غرامت به کشاورزان خسارت‌دیده در اولویت نخست این نهاد قرار دارد.
بیمه کردن محصولات کشاورزی می‌تواند بخش اعظمی از این خسارت‌ها را جبران کند، اما مسئله این است که بسیاری از باغداران از بیمه کردن محصولات سرباز می‌زنند و آن را به دلایل متعدد انجام نمی‌دهند.
وی تصریح کرد: کارشناسان صندوق بیمه در حال ارزیابی میزان خسارت‌ها در باغات کشاورزی هستند و بعد از ارزیابی‌ها غرامت کشاورزان پرداخت می‌شود.
یکی از راهکارهایی که می توان با آن خسارت سرمازدگی را کاهش داد استفاده از گونه های مقاوم به سرما است چراکه بلایای طبیعی خبر نمی کنند و ممکن است هر ساله شاهد سرمازدگی و غیره باشیم، با این حال سال‌های سال است تولید اقلام مقاوم به سرمازدگی در مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان، مرکز شاهرود در دستور کار قرار داشته و اتفاقاً کمترین استقبال از سوی کشاورزان از بهترین راهکارهای مقابله با سرمازدگی شده است.
اگر چه سرما و بارش برف و باران یک پدیده جوی است که کنترل وقوع آن از دسترس انسان خارج است اما حفاظت باغ‌ها و درختان در برابر سرما به دو روش عمده صورت می‌گیرد: روش‌های حفاظتی فعال که روش‌های کوتاه مدت مقابله با سرما هستند و روش‌های حفاظتی غیر فعال که روش‌های بلند مدت مقابله با سرما هستند.
روش‌های حفاظتی کوتاه مدت مورد استفاده عبارتند از: وسایل گرم کننده مانند بخاری، روش‌های آبیاری شامل آبیاری سطحی، غرقابی و شیاری، آبیاری بارانی، ماشین‌های مولد باد، سیستم چاهک معکوس، دستگاه‌های مولد مه پوشاندن گیاه با پوشش‌های مخصوصی با مالچ، سیستم‌های اطلاعاتی هوشمند، باد شکن‌ها با موانع، کف‌های بادوام و غیره.
روش‌های حفاظتی بلند مدت نیز عبارتند از انتخاب مکان مناسب کاشت، کاشت رقم مقاوم به سرما، عملیات مدیریت به زراعی کوددهی، هرس، شخم، آبیاری، تاریخ کاشت، عمق کاشت، تغذیه و غیره.
کشاورزانی که تنها منبع درآمدشان به خزان تبدیل شده و هیچ محصولی برای آن‌ها باقی نماند همچنان منتظر تمهیدات مسئولین هستند تا بخشی از هزینه‌های آن‌ها را جبران کند.
باغداران استان سمنان نیاز به حمایت جدی دارند، با توجه به خسارات واردشده به باغات و تخریب ۱۰۰ درصدی اغلب محصولات انتظار می‌رود، مسئولان کمک بزرگی به این قشر زحمت‌کش کنند.
نویسنده: محمدرضا هوشمند