سکوی نخست تولید در انتظار سایه سبز صنوبر گیلان + آلبوم

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز گیلان؛ دَر ِ آهنی بزرگ که باز می شود، یک حیاط بزرگ و سبز جلوی چشمت، سبز می شود.
درختان بلند صنوبر، دور خانه، شانه به شانه دیوار ِ بلوکی، دیواری از درخت کشیده اند.
در نمایی از گونه های دیگر درختان، شاخه ها لا به لای هم با جوانه ها و برگهای ریز و درشت، تازه به یاد آدم می اندازد که دور از هیاهوی کرونا و شیوع این بیماری منحوس، طبیعت کار خودش را می کند و بهار، راستی راستی از راه رسیده !
چکاوکی که بین شاخه های درختان در هم تنیده حیاط خانه حاج اسماعیل، قائم شده هم، لابه لای آواز بریده، بردیده اش، این نوید را می دهد که زمین، کم کم دارد گرم می شود و طبیعت از خواب زمستانی بیدار.

دختر حاج اسماعیل، ماسک به صورت، جلو می آید و تعارف می کند که به خانه بروم، به او می گویم: برای مهمانی نیامده ام و می خواهم با پدرش گفتگو کنم.
او مرا به حیاط پشتی خانه هدایت می کند، جایی که از طراوت و سر زندگی، چیزی از حیاط جلوی خانه کم ندارد، سرزنده، درست مثل خودِ حاج اسماعیل که با روی خوش جلو می آید و در این بحبوحه سفارش های ممنوعیت دید و بازدید، پذیرای یک مهمان رسانه ای می شود.
از او می خواهم همینطور که به کارش می رسد، از زراعت چوب و موفقیتش در این کار برایم بگوید.
او ماسک صورتش را به بینی می چسباند و دستکش ها را چِفت انگشتانش می کند و همینطور که با بیل، برای کاشت نهال صنوبر گودال می کَنَد، می گوید: 17سال پیش، درست همین روزهای آخر سال بود که یکی از بستگان مان حدود 30نهال اصلاح شده صنوبر برایم آورد و مرا پاگیر این کار کرد.
حاج اسماعیل می افزاید: البته زراعت چوب لطمه ای به تولید برنج و دیگر محصولات نزده و من در کنار کار کشاورزی، زراعت چوب هم انجام می دهم و این دو منافاتی با هم ندارند.
او توضیح می دهد که در این سال ها، کشت صنوبر و فروش چوب آن، در تامین هزینه های زندگی، خرج تحصیل و ازدواج فرزندانش، حسابی کمک حال او بوده است.

حاج اسماعیل از روزهای بد کار هم می گوید و توضیح می دهد از 4سال پیش، راکد ماندن قیمت چوب، دل و دماغی برای صنوبرکاران نگذاشت و خیلی ها در چند سال اخیر، دست به بیل و نهال نشدند و زراعت چوب برای شان صرف نداشت اما از پارسال که قیمت چوب تکانی خورد و نهال رایگان هم خوب توزیع می شود وضع کمی فرق کرده است.
آنطور که این صنوبرکار می گوید: از پارسال دوباره پاشنه های تلاش را ور کشیده و 3هزار متر دیگر به وسعت سطح زیر کشت صنوبر اضافه کرده، با این تفاوت که این گونه های جدید، زودبازده است و در 3سال قابل برداشت می شود؛ در حالی که پیش از این باید تا 7سال برای برداشت چوب درختان صبر می کرد.
او از باغ یک هکتاری صنوبرش می گوید و تعریف می کند:در برخی قطعه های صنوبرکاری شده که صنوبرها کوچکتر است، پای نهال ها را شخم می زنم و صیفی و حبوبات می کارم و تا مدتی که صنوبرها به باروری نرسیده اند با محصولات پای نهال ها، در آمد کسب می کنم.
آنطور که حاج اسماعیل توضیح می دهد؛ افزون بر درآمدی که از زراعت چوب در یک هکتار زمین کسب می کند، تا 3سال اول، هر سال حدود 5تا10 تن کدو، هندوانه و انواع سبزی و حبوبات برداشت می کند و پاییز و اوایل زمستان امسال هم 4میلیون تومان از فروش کدوهایی که پای نهال های کوچکتر کاشته بود، در آمد کسب کرده است.

تولید پر رونق دیروز و تنزلی که مقام اولی را از سکه انداخت!
بر اساس توضیحات مسئولان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری، زراعت چوب در گیلان بیشتر فعالیتی جانبی در کنار کار کشاورزی است که هم برای کشاورزان در آمدزایی به دنبال دارد و هم با تامین چوب مورد نیاز صنایع چوبی و سلولزی، از خروج ارز و قطع درختان جنگلی جلوگیری می کند.
آنطور که این مسئولان می گویند: اگرچه گیلان در حال حاضر، با داشتن 48هزار هکتار سطح زیر کشت صنوبر در جایگاه سوم زراعت چوب کشور قرار دارد اما این استان تا همین چند سال پیش و در 10سال پیاپی، قطب اول زراعت چوب در کشور و بر جایگاه اول تکیه زده بود.
دفتر آمارها را که ورق بزنیم، می بینیم در 7سال گذشته 20هزار هکتار از وسعت سطح زیر کشت صنوبر در گیلان کم شده و به تبع آن، میزان تولید چوب هم کاهش یافته است؛ این درحالی است که به پشتوانه رونق زراعت چوب در دهه های گذشته، صنایع چوبی زیادی در این استان ایجاد و باعث شده گیلان در سکوی نخست تولید اوراق چوبی فشرده و پالت کشور که ماده اولیه آن چوب است، قرار بگیرد.
از معاون امور جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان می پرسم چرا گیلان با دو پله سقوط، در جایگاه سوم زراعت چوب قرار گرفت؟
محمدرضا عبداللهی توضیح می دهد: راکد ماندن قیمت چوب در سال های گذشته، گرایش تولیدکنندگان به تولید محصولات زود بازده تر زراعی و باغی، پایین بودن توان تولید در واحد سطح و حمایت کم مالی از صنوبرکاران باعث شد، سطح زراعت چوب در گیلان و به تبع آن، تولید این ماده اولیه صنایع چوبی و سلولوزی کاهش یابد.
آنطور که او می گوید: 125هزار هکتار چیزی حدود 3برابر سطح زیر کشت فعلی، زمین مستعد زراعت چوب در گیلان وجود دارد و اگر از همه این زمینهای مستعد برای زراعت چوب استفاده شود، سالانه حدود 2میلیون و 750هزار مترمکعب چوب معادل حدود 3برابر تولید فعلی در گیلان چوب تولید می شود که هم پاسخگوی نیاز صنایع چوبی استان خواهد بود و هم برای خیلی ها درآمدزایی و شغل آفرینی به دنبال خواهد داشت.

روحی تازه بر ریشه و قامت سبز صنوبرهای گیلان
معاون امور جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان با بیان اینکه قیمت چوب در کشور پس از چند سال راکد ماندن، از 2سال پیش تا کنون و با افزایش تقاضا، بیش از 3ونیم برابر شد گفت: حالا هر تن چوب صنوبر را یک میلیون تومان می خرند؛ این درحالی است که صنوبرکاران تا 2سال پیش، هر تن چوب را 290هزار تومان می فروختند.
محمدرضا عبداللهی افزود: بالا رفتن قیمت چوب های وارداتی به علت افزایش قیمت ارز و در عوض ارزان تر بودن قیمت چوبهای تولید داخل هم باعث شد از سال96 چوب از لای چرخ توسعه زراعت چوب گیلان برداشته شود و صنوبرکاران برای تصاحب دوباره سکوی اول تولید، خیز بردارند.
وی می گوید:در حال حاضر میانگین قیمت هر مترکعب چوب خارجی، بیش از 3برابر قیمت یک مترمکعب چوب صنوبر است که همین امر باعث شده صاحبان صنایع چوبی، بیشتر از گذشته آستین ها را برای خرید چوب داخل بالا بزنند و در عین حال، بهره برداران هم انگیزه بیشتری برای زراعت چوب داشته باشند.

واگذاری زمین، خونی تازه در رگهای زراعت چوب
معاون امور جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری می گوید: تصمیم گرفتیم با واگذاری زمینهای دولتی و نیز تشویق مردم به زراعت چوب در زمینهای شان، زمینه های بازگشت گیلان به روزهای اوج تولید را فراهم کنیم.
محمدرضا عبدالهی با بیان اینکه 4هزار هکتار از زمین های دولتی استان، برای توسعه زراعت چوب، آماده واگذاری به بهره برداران است افزود: قرار بود کار واگذاری این زمینها از اسفند98 پی گرفته شود که به علت شیوع بیماری کرونا، به تعویق افتاد اما پس از شکست کرونا و در ماه های آغازین سال99 انتشار آگاهی مزایده و مراحل بعدی واگذاری انجام خواهد شد.
او با بیان اینکه این زمینها به 3دسته از بهره برداران واگذار خواهد شد گفت: قطعات کوچک تا 40هکتار را به افراد حقیقی و عموما کشاورزان واگذار خواهیم کرد.
آنطور که معاون امور جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان می گوید: بخشی از زمین ها که بیش از 40هکتار وسعت دارد را به صاحبان صنایع چوبی استان، برای تامین مواد اولیه شان واگذار خواهیم کرد و بخشی دیگر را به شرکتهای تخصصی مجری طرحهای جنگلداری که به علت طرح تنفس جنگل، فعالیت شان راکد مانده بود، اجاره می دهیم.
محمدرضا عبداللهی افزود: افزون بر واگذاری 4هزار هکتار زمین برای زراعت چوب که از تعهدات سال98 است و در اوایل سال99 انجام خواهد شد، برای واگذاری 5هزار هکتار دیگر زمین دولتی استان، برای زراعت چوب، برنامه ریزی کرده ایم.
وی با بیان اینکه همه این ز مین ها برای مدت 7تا10 سال به متقاضیان واگذار می شود گفت: اجاره بهای این زمین ها، براساس نظر کارشناسان دادگستری و نیز توان بهره برداری از عرصه، تعیین خواهد شد.
معاون امور جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان البته توضیح می دهد که برای کمک به معیشت روستاییان و کشاورزان و افزایش سطح درآمد آنها، برای این دست از بهره برداران خُرد که معمولا تا سقف 40هکتار زمین به آنها واگذار می شود، اجاره بهای کمتری نسبت به دیگر بهره برداران تعیین می شود و یا دست کم این بها، پس از بهره برداری عرصه صنوبرکاری شده، از آنان پس گرفته خواهد شد.
محمدرضا عبدالهی می گوید: به بهره بردارانی که زمینهای دولتی را اجاره می کنند، این اجازه داده می شود که تا 2سال، زیر نهال های صنوبر، محصولات تلفیقی کشاورزی از جمله صیفی، سبزی، حبوبات و کدو بکارند و از این طریق در کوتاه مدت با تولید این محصولات جانبی و در یک بازه زمانی چند ساله، با بهره برداری از چوب درختانی که کاشته اند، در آمد کسب کنند.

نهال های رایگانی که تولید را رو سپید و گیلان را سبز تر می کند!
معاون امور جنگل اداره کل منایع طبیعی و آبخیزداری گیلان با بیان اینکه بخشی از نهالستان گیلان به تولید نهال صنوبر زودبازده اختصاص یافته است گفت: یکی از این نهالستان ها پارسال به صاحب یکی از صنایع بزرگ چوبی گیلان واگذار شد که امسال 200هزار اصله نهال تولید کرد و با کمک دهیاران در روستاها توزیع شد و قرار است صاحب این صنایع چوبی، در سال99 هم با هدف افزایش مواد اولیه این دست صنایع، 300هزار اصله نهال رایگان دیگر تحویل بدهد.
محمدرضا عبدالهی افزود: حدود 12هکتار از نهالستان های استان را هم در اختیار 2سرمایه گذار بخش خصوصی قرار دادیم و این سرمایه گذاران، 60هزار اصله از نهال های تولیدی را رایگان در اختیار اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری قرار دادند و بقیه نهال ها را که طبق تفاهم نامه سهم خودشان بود، فروختند.

درختانی که زیر سایه حمایتهای کمیته زراعت چوب، قد می کشند!
دبیر کمیته زراعت چوب گیلان گذری بر دلایل از رونق افتادن زراعت چوب در سالهای گذشته دارد و می گوید: یکی از دلایل کاهش رغبت صنوبرکاران، نداشتن توجیه اقتصادی کشت درخت به علت استفاده از زمینهای کم بازده و اعمال نکردن مدیرت کاشت و داشت است؛ موضوعی که توان تولید چوب در واحد سطح و به تبع آن، درآمدزایی زراعت چوب را پایین می آورد.
محمدرضا نوری از برگزاری دوره های آموزشی زراعت چوب در استان با هدف افزایش راندمان تولید برای هزار و 900نفر در سال خبر داد و گفت: با کمک واحد ترویج اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری و مراکز خدمات کشاورزی گیلان، روشهای مدیریت کاشت و داشت و افزایش راندمان تولید چوب در واحد سطح، به بهره برداران آموزش داده و بروشورها و فیلم های آموزشی هم بین آنان توزیع می شود.
وی بابیان اینکه دوره بازدهی و بهره برداری صنوبرهایی که تا پیش از این در گیلان کشت می شد 7سال است افزود: مرکز تحقیقات صنوبر 4رقم اصلاح شده صنوبر که تا حدود 4سال به دوره بازدهی می رسد را معرفی کرد که بر این اساس یک میلیون قلمه از این گونه های زودبازده و پرمحصول، بین 7صنوبرکار پیش روی استان توزیع شد تا این بهره برداران سال آینده، نهال های این گونه های پر محصول را در اختیار دیگر صنوبرکاران استان قرار دهند.

دبیر کمیته زراعت چوب گیلان با بیان اینکه صنایع چوبی گیلان به علت کمبود مواد اولیه که چوب است، با کمتر از 50درصد از ظرفیت تولید، فعالند گفت: افزون بر صنایع چوبی موجود، 5متقاضی راه اندازی صنایع چوبی در گیلان هم در نوبت دریافت مجوز فعالیتند که فعلا به دلیل کمبود مواد اولیه این اجازه داده نشده است؛ بنابراین صنوبرکاران نگران به فروش رفتن چوبهای تولیدی خود نباشند و صنوبرکاری را توسعه دهند چرا که با شرایط فعلی، صاحبان صنایع چوبی، مشتری پر و پاقرص چوب تولید داخلند.
در این گزارش سراغ بهره بردارانی رفتیم که اذعان داشتند، برخی از زمینها جزو مستثنیات است و آنها می خواهند در آن درختکاری کنند اما اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اذعان دارد که این زمین ها ملی است و استفاده از آن، نیاز به بازنگری و بررسی دارد.
دبیر کمیته زراعت چوب گیلان در این باره می گوید: پیشنهاد واگذاری این زمینها به ازای گرفتن تعهد کتبی از بهره برداران برای صنوبرکاری را با شورای عالی جنگل مطرح کرده ایم که در حال بررسی است و در صورت موافقت، مشکل اراضی اختلافی بین دولت و مردم با سبز شدن صنوبر در این زمینها، حل خواهد شد.
محمدرضا نوری به پیشنهاد کمیته ملی زراعت چوب در خصوص استفاده از منابع صندوق توسعه ملی برای افزایش سهمیه تسهیلات توسعه زراعت چوب هم اشاره کرد و گفت: اگر با این پیشنهاد هم موافقت شود، سهم گیلان از 600میلیون تومان تسهیلات سالانه به 10میلیارد تومان افزایش خواهد یافت و هزینه های زراعت چوب برای بهره برداران کاهش می یابد و به تبع آن سطح زراعت و توان تولید چوب هم افزایش خواهد یافت.
او با بیان اینکه ایجاد یک هکتار باغ صنوبر به طور میانگین 10میلیون تومان هزینه دارد گفت:در حال حاضر به صنوبرکاران 4تا5میلیون تومان تسهیلات برای هر هکتار صنوبرکاری پرداخت می شود که با افزایش سهمیه اعتباری، این تسهیلات به 10میلیون تومان در هر هکتار قابل افزایش است.

صنعتی که قرار است به روزهای اوج خود برگردد!
آنروزها آنقدر دور نیست که کسی یادش برود، کفه سنگین زراعت چوب، دست گیلان بود؛ همین چند سال پیش بود که در حاشیه جاده ها، در دل زمین های بایر، اطراف شالیزارها و حاشیه خانه های روستایی عرصه های سبز صنوبر، یکی پس از دیگری، گیلان را سبز تر از آنی که بود می کرد و پره های چرخ صنایع چوبی را خوب می چرخاند.
حالا اما بعد از یک رکود و سقوط دوپله ای و سه، چهار ساله، مسئولان، صاحبان صنایع چوبی، شرکتهای مجری جنگلداری، بهره برداران بخش خصوصی، کارشناسان جهاد کشاورزی و حتی نوسانات قیمت ارز و ارزان تمام شدن چوب داخل، در واقع ابر و باد و مه و خورشید و فلک پای کار آمده اند تا گیلان به روزهای اوج زراعت چوب برگردد و دوباره بر سکوی نخست تولید بر گردد.
صاحبان صنایع چوبی گیلان منتظرند، آن روز از راه برسد و برای استفاده از همه ظرفیت واحدهای خود، پاشنه های رونق تولید را حسابی ور بکشند؛ تا هم جیب صنوبرکاران پر شود و هم تیغه های دستگاه های تراش و خرد کن چوب در صنایع چوبی استان، روی دور تند بیفتد!

نویسنده: مریم امدادی