پس از گذر از دوران فترت، پایتختی کتاب ایران به شیراز، پایتخت فرهنگی کشور رسید.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز فارس، «خوشبخت، کسی است که به یکی از این دو چیز دسترسی دارد، یا کتاب‌های خوب یا دوستانی که اهل کتاب باشند.»
بی شک، ویکتور هوگو، شاعر و نویسنده شهیر فرانسوی اگر اکنون در قید حیات می‌بود، در می‌یافت که این روز‌ها، ملاک خوشبختی تغییر یافته و روزگار طلایی کتاب و عشاق کتابخوانی از سکه افتاده است.
از نسلی که صبح‌های سه‌شنبه برای خریدن کیهان بچه‌ها، مقابل کیوسک‌های مطبوعاتی صف می‌کشید و مردمی که برای پیدا کردن کتاب مورد علاقه خود، کتابخانه‌ها را زیر و رو می‌کردند، آدم‌های بی‌حوصله‌ای به جا مانده است که عضو یک کانال شده اند تا روزانه چند پاراگرافی از آثار نویسندگان مشهور دنیا را مطالعه کنند.
حال در روزگاری که سایه فضای مجازی، بر سر یار مهربان سنگینی می‌کند، شیرازی‌ها به دلیل بالا بودن مشارکتشان در کتابخوانی، از بین ۳۸ شهر راه‌یافته به مرحله نیمه‌نهایی، عنوان ششمین پایتخت کتاب ایران را کسب کردند.
پایتختیِ کتاب برازنده نام شیراز
انتخاب پایتخت کتاب ایران که برگرفته از طرح انتخاب پایتخت کتاب جهان است، از سال ۱۳۹۳ آغاز شده است. لقب پایتخت کتاب ایران به شهری اعطا می‌شود که برای تقویت جایگاه کتاب و کتابخوانی تلاش‌هایی در خور توجه داشته است. این عنوان، پس از اهواز، نیشابور، بوشهر، کاشان و یزد سرانجام نصیب شیرازی‌ها شده است.
پایتختی که به گواه تاریخ، برازنده نام شیراز است.
انسان‌هایی با آوازه‌ای به بلندای تاریخ همچون سعدی، حافظ، ملاصدرا، شوریده، قاآنی، وصال، فرصت، بیدل، بابا فغانی، روزبهان، مکتبی شیرازی، عرفی شیرازی و قطب الدین شیرازی و در دوره معاصر مهدی حمیدی، سیمین دانشور، ابوتراب خسروی، عبدالعلی دستغیب، محمد کشاورز، شهریار مندنی‌پور و صد‌ها نام ماندگار دیگر، گواه این ادعا است که این شهر همواره پایتخت علم، و ادب و فرهنگ بوده است.
رویداد انتخاب و معرفی «پایتخت کتاب ایران» یکی از چهار برنامه ترویج کتاب و کتابخوانی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
افزایش همکاری و مشارکت نهاد‌های مختلف دولتی و غیردولتی در حوزه کتاب، جذب سرمایه‌های موجود در بخش خصوصی، فرهنگی‌تر کردن بخش‌های مختلف صنعتی، اقتصادی کشور، حمایت از ایده‌های نو و ابتکاری در حوزه کتاب، تمرکززدایی از برنامه‌های حوزه فرهنگ و تقویت عدالت فرهنگی، از جمله اهداف برگزاری رویداد معرفی و انتخاب پایتخت کتاب ایران است.
گام‌هایی برای پایتختی کتاب
برای این که نام شیراز به عنوان پایتختی کتاب ایران مزین شود گام‌های زیادی از سوی متولیان فرهنگی با مشارکت مردم فرهنگ دوست شیراز برداشته شد.
به عقیده مسئول دبیرخانه پایتختی کتاب شیراز، با آن که شیراز در هر دوره کارنامه قابل قبول و طرح‌های پیشنهادی خلاقانه‌ای ارائه می‌داد، با توجه به پیشینه و ظرفیت‌هایش انتظار می‌رفت بسیار عمیق‌تر عمل کند؛ از همین رو بار‌ها به مرحله نهایی راه یافت، اما به جایزه اصلی نرسید.
به گفته حسن دهقان در ادوار گذشته شیراز نتوانسته بود در عرصه فعالیت‌های ملی و بین‌المللی در زمینه کتابخوانی کارنامه‌ای مناسب ارائه کند، اما امسال توانستیم با آسیب‌شناسی همه دوره‌ها و با راه‌اندازی دبیرخانه دائمی ترویج کتابخوانی، خلاء‌ها را پر و از لحاظ زیرساختی موانع را برطرف کنیم. تا این که در نخستین گام دبیرخانه دائمی ترویج کتابخوانی در شیراز تشکیل شد.
وی، برگزاری گرامیداشت دویستمین سالگرد تالیف دیوان شرقی-غربی گوته در قالب هفته فرهنگی آلمان، اجرای همایش‌های بین‌المللی یادروز حافظ و سعدی، برگزاری همایش سعدی و شیلر، رونمایی از کتاب ۱۱ جلدی دو سده سخنوری در یادروز حافظ و برگزاری جشنواره ملی سینما و ادبیات با محوریت فیلم‌های اقتباسی از دیگر برنامه‌های محوری با هدف کسب عنوان پایتختی کتاب ایران بوده است.
همچنین مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس می‌گوید برای دریافت عنوان پایتختیِ کتاب، فعالیت‌های فرهنگی زیادی صورت گرفت که بازسازی قدیمی‌ترین کتابخانه جنوب ایران، ایجاد باغ کتاب، راه اندازی کتابخانه تخصصی کودک و نوجوان، اعلام فرخوان انتخاب کتاب سال فارس و برنامه ویژه مفاخر از مهم‌ترین گام‌ها برای رسیدن به عنوان پایتختی کتاب ایران بوده است.
منوچهری البته تاکید می‌کند مشارکت مردم و همیاری و همکاری مسئولان و سازمان‌های مختلف به ویژه کتابداران توانای کتابخانه‌های عمومی شهر شیراز به عنوان سکان‌داران کتاب و کتابخوانی، این موفقیت را برای شهر فرهنگ و ادب رقم زده است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس با اشاره به اینکه عزم مسئولان و مردم برای ترویج کتابخوانی در شهر شیراز بیشتر خواهد شد، ابراز امیدواری می‌کند با کسب عنوان پایتختی کتاب برای شهر شیراز، شاهد گسترش برنامه‌های ترویجی کتابخوانی و بهبود فضا‌های کتابخانه‌ای در این شهر باشیم.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد فارس نیز کسب عنوان پایتختی کتاب را نتیجه تلاش جمعی و گروهی دستگاه‌های فرهنگی و متولیان حوزه کتاب دانسته و می‌گوید: این موفقیت ملی با همکاری بین دستگاه‌ها و افزون بر ۳ هزار نفرساعت برنامه‌ریزی و کار جمعی حاصل شده است.
صابر سهرابی یکی از مهم‌ترین طرح‌ها در مسیر ترویج فرهنگ کتابخوانی در شیراز را طرحی ذکر می‌کند که د رقالب آن تاکسیرانان، ورزشکاران، خیران، پاکبانان، مهد‌های کودک، مدارس و پستچی‌های شیراز به عنوان دوستدار کتاب در ترویج فرهنگ کتابخوانی مشارکت کردند.
به گفته سهرابی علاوه براین، نویسندگان و نخبگان حوزه کتاب و کتابخوانی استان در سنین نوجوان تا بزرگسال، شناسایی و با تشویق و ترغیب آن‌ها به توسعه فعالیت‌های مرتبط با کتابخوانی در این مسیر گام‌های جدی برداشته شد که این برنامه‌ها همچنان ادامه خواهند داشت و در مسیر دست یافتن به کسب عنوان پایتختی جهان به کار گرفته خواهند شد.
دستاورد‌ها در قالب نقشه راه
انتخاب شیراز به عنوان پایتخت کتاب ایران دستاورد‌های خوبی برای این شهر داشته است.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس نامزد شدن شیراز به عنوان پایتخت کتاب جهان و معرفی به یونسکو، عضویت دائم اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس در شورای سیاست گذاری پایتختی کتاب ایران و ترکیب داوران این رویداد، کمک به توسعه زیرساخت‌های کتابفروشی‌های شیراز برای تعمیر، تجهیز و خرید کتاب و افزایش سرانه کتاب‌های اهدایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به استان فارس را تنها بخشی از دستاورد‌ها برای شیراز به عنوان پایتخت کتاب ایران ذکر می‌کند.
اما دستاورد‌ها و کسب عنوان پایتختی کتاب، نباید شیراز را در رسیدن به دیگر عناوین برتر کشوری و جهانی متوقف کند این را فعالان عرصه فرهنگی استان می‌گویند و بر اجرای طرح‌های مختاف برای توسعه فرهنگی شیراز و فارس تاکید می‌کنند.
علی نویدگویی، یکی از ناشران شیرازی برتر کشور با تاکید بر ضرورت تشکیل کمیته یا ستادی برای گردآوری ایده‌ها و برنامه‌های خلاق برای ادامه راه و توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی، می‌گوید: در کنار این موضوع آسیب‌شناسی برنامه‌های اجرا شده و اولویت‌گذاری برنامه‌های پیش رو از نکات مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
نویدگویی به برخی از کمبود‌های زیرساختی شهر شیراز نیز اشاره می‌کند و می‌گوید توجه به تکمیل تالار مرکزی شیراز و تعیین تکلیف کتابخانه مرکزی این شهر از موضوعات قابل توجه در کسب موفقیت‌های بعدی برای حوزه کتاب و کتابخوانی شیراز است.
این ناشر شیرازی البته تاکید می‌کند فعالیت‌های فرهنگی مربوط به کتاب و کتابخوانی تنها به‌عهده مدیریت فرهنگی استان نیست و همه بخش‌های خصوصی و دولتی باید درتحقق اهداف فرهنگی در مسیر تکرار دوباره کسب عناوین مهمی، چون پایتختی کتاب ایران و برای درخشیدن در سطح جهان همکاری کنند.
امیدبخش معاون فرهنگی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان نیز فرصت یک ساله پایتختی کتاب ایران را برای تقویت حوزه نشر و کتاب، موثر خوانده و می‌گوید: با مشوق‌های حمایتی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌توان حوزه نشر و کتاب را در تمامی جوانب تقویت کرد و این مهم دور از دسترس نیست.
حمید فلاحی از پیشکسوتان کتابفروشی در شیراز، اما، پایتختی کتاب را فرصتی مغتنم برای افزایش سرانه مطالعه در استان می‌داند و می‌گوید: کتاب، بهترین راه آموزش ذهن است اما، کتاب خواندن را هم باید آموزش داد او می‌گوید: در بازار کساد کتاب و مطالعه، کتاب های کودک و نوجوان از جمله کتاب‌های پر فروش هستند و این مساله می‌تواند نوید بخش رویداد‌های خوبی در آینده باشد.
شیرازِ ناز با کتاب باز
کارشناسان حوزه فرهنگ معتقدند کودکان و نوجوانان به عنوان نسل‌های آینده این کشور می‌توانند در توسعه پایدار فرهنگی نقش به سزایی داشته باشند به همین دلیل با ترویج فرهنگ کتابخوانی در همین نسل می‌بایست آینده فرهنگی کشور را تضمین کرد. از این رو آن‌ها معتقدند باید با نگاه نو و روش‌های جدید، کودکان و نوجوانان را به کتاب و کتابخوانی علاقه‌مند کرد؛ کاری که در اغلب مجموعه‌های فرهنگی شیراز دیده می‌شود.
در برخی از مجموعه‌های فرهنگی پایتخت کتاب ایران، برنامه‌های موسیقی، نمایش، نقاشی و مجسمه سازی با کتاب خوانی عجین شده و کودکان و نوجوانان، کتاب باز، دایم در حال فراگرفتن هستند و از شوق خواندن، کتاب هایشان لحظه‌ای بسته نمی‌ماند.
به هر روی پایتختی کتاب ایران، تازه سرآغاز راهی است که باید شیراز خود را برای رویداد‌های بزرگِ حوزه کتاب در ابعاد ملی و فراملی آماده کند و به نمایشگاه‌های کتاب تهران و فرانکفورت به عنوان دو نقطه عطف برای نشان دادن توانایی‌های خود، نگاه ویژه داشته باشد.