تحول در عرصه پزشکی، گامی بزرگ به مدد دستان متخصصان ایرانی بود که از روز‌های نخستین انقلاب اسلامی آغاز شد.
نخستین بانک سلول‌های خونی بندناف در ایران سال ۸۴ راه اندازی شد، بانک خونی که توانست جایگاه ویژه‌ای را در کشور در درمان بیماری‌های صعب العلاج به خود اختصاص دهد.
مرتضی ضرابی مدیرعامل بانک خون بندناف در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری صدا وسیما، می‌گوید: در سال ۸۴ بانک خون بندناف راه اندازی شد و همواره در این مسیر محققان به دنبال این بودند که بدانند سلول‌های بنیادی را از چه راه‌هایی می‌تواند استخراج کرد و طولی نپایید که یکی از این راه‌ها استفاده از خون بندناف است که به عنوان یک زباله بیولوژیک دور ریخته می‌شود.
بندناف بهانه‌ای شد برای پیوند دادن دانش و سلامت بگونه‌ای که اکنون با ایجاد بیش از ۳۱ شعبه بانک بندناف در کشور سالانه بیش از ۲۰ هزار نمونه جدید ذخیره سازی می‌شود.
ضرابی می‌افزاید: ما در روند ذخیره سازی خون بندناف خوشبختانه روندی صعودی داریم و تاکنون بیش از ۱۲۰ هزار نمونه جدید جمع آوری کرده ایم و حتی امکان انتقال این فناوری برای ذخیره سازی خون بندناف به سایرکشور‌ها هستیم.
درمان بیش از ۸۰ بیماری از طریق سلول‌های خونی بندناف؛
قیچی زدن به بندناف جرقه‌ای شد برای توسعه دانش بومی بهره گیری از سلول‌های بنیادی تا جائیکه امروز این سلول‌ها پله صعود برای درمان بسیاری از بیماری‌ها در کشور شده است.
مدیرعامل بانک خون بندناف می‌گوید: درمان بیش از ۸۰ نوع بیماری از طریق این سلول‌ها از جمله دستاورد‌هایی است که با کمک سلول‌های خون بندناف میسر شده است و پیش بینی می‌شود بتوانیم در آینده‌ای نزدیک علاوه بر بیماری‌هایی با منشاء خونی، سایر بیماری‌ها را نیز از طریق این سلول‌ها درمان کنیم.
امروز بانک خون بندناف ایران در غرب آسیا کم نظیر است و چند کشور در غرب آسیا خواهان همکاری با کشورمان در این زمینه هستند.
خانم بهار عباس پناهی کارشناس کنترل کیفی و آنالیز سلول‌های خونی بندناف می‌گوید: در صورت تایید اولیه واحد کنترل کیفی سلول‌های بنیادی استخراج شده از بندناف سلول‌ها دارد بخشی پردازش می‌شوند که تمام این مراحل تحت نظارت استاندارد‌های بین المللی انجام می‌شود و این فرصت را یافته ایم که در مدت یک دقیقه از بین هزاران نمونه ژنتیکی، نمونه مناسب مورد نیاز بیمار را پیدا کنیم.
این سلول‌های معجزه گر فقط از بندناف به دست نمی‌آید. در این بند فقط بهانه‌ای شد برای دستیابی متخصصان کشور به سایر منابع سلولی اثر گذاری که در این زمینه وجود دارد.
مرتضی ضرابی می‌افزاید: در حال حاضر امکان ذخیره سلول‌های بنیادی ازنمونه‌های مغز استخوان و خون محیطی نیزعلاوه بر خون بندناف میسر شده است و بیمار در پروتکل شیمی درمانی قرار می‌گیرد تا نمونه ذخیره سازی شده پس از انجام شیمی درمانی در اختیار بیمار قرار گیرد.
دنیای خارق العاده این سلول‌های حیاتی دریچه‌ای رو به سوی امید برای کودکان مبتلا به سرطان در کشور ایجاد کرده است ماهم در این راستا با یکی از پایه گذاران این دانش در مرکز طبی کودکان همراه شدیم.
دکتر امیر علی حمیدیه دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری سلول‌های بنیادی در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما در این باره می‌گوید: از سال ۸۴ در مرکز خون بندناف این مرکز، فعالیت خود را آغاز کردیم و توانستیم در این سال‌ها عملکردی روشن و حیات بخش برای کودکان عزیز مبتلا به سرطان داشته باشیم.
وی می‌افزاید: این عملکرد تیمی توانسته است بیش از هزار و ۵۰۰ عمل پیوند موفق مغز استخوان برای این کودکان در این سال‌ها به ثبت برساند و بیمارانی که همه خطرمرگ و میر داشتند بالای ۷۰ درصد آن‌ها علاج کامل یافته اند.
پیشرفت ایران در بهره گیری از این سلول‌های حیاتبخش به حدی شتاب گرفته که امروز دستیابی به آن امری سهل و شدنی است به گونه‌هایی که اهدای سلول‌های بنیادی توانسته است جای خوبی برای دغدغه‌مندان این حوزه ایجاد کند.
دکتر حمیدیه ادامه می‌دهد: در حال حاضر علاقه‌مندان به اهداف سلول‌های بنیادی می‌توانند با مراجعه به مرکز پذیره نویسی در سازمان انتقال خون، مرکز رویان و همین مرکز طبی کودکان درخواست خود را برای اهدای سلول‌های بنیادی به ثبت برسانند تا بخشی از دغدغه و مشکلات بیماران سرطانی نیازمند سلول بنیادین را برطرف کنند.
وی می‌افزاید: استخراج این سلول‌ها بسیار راحت و بدون هیچ نوع درد و جراحتی است و اهدا کنندگان در کمتر از ۲ ساعت می‌توانند میلیون‌ها سلول خود را به بیماران نیازمند اهدا کنند.
دبیر ستاد توسعه علوم وفناوری سلول‌های بنیادی می‌گوید: اگر فرهنگ اهدای سلول‌های بنیادی در کشور نهادینه شود دیگر هیچ بیمار سرطانی نیازمند پیوندی سال‌ها و ماه‌ها در انتظار یک سلول باقی نمی‌ماند.
در همین مرکز، سراغ فردی رفتیم که برای اهدای سلول بنیادی برای فرزند خود مراجعه کرده بود.
آقای عباسی با اشاره به اینکه هرگز فکر نمی‌کردم اهدای سلول‌های مغز استخوان بدون هیچ تیغ جراحی و دستکاری صورت گیرد، اما در این جا متوجه شدیم بدون درد می‌توانم در کمترین زمان بدون اینکه چیزی از دست بدهم کمک حال بیماران زیادی باشم.
دکتر مریم بهفر فوق تخصص هماتولوژی در پیوند سلول‌های بنیادی نیز در این باره می‌گوید: درخواست یک سلول بنیادین از کشور‌های دیگر هزینه‌ای بین ۱۳ هزار تا ۲۰ هزار یورو برای کشور به همراه دارد و وقت زیادی برای دریافت سلول هدر می‌رود حال آنکه اگر سلول بنیادی در کشور خودمان باشد نیاز به خروج این همه ارز و سرمایه و اتلاف وقت برای درمان بیماران نیست.
وی نیز با تاکید بر فرهنگ سازی درخصوص اهدای سلول‌های بنیادی می‌افزاید: ما اگر بتوانیم جامعه را به این اقدام خداپسندانه آگاه کنیم شاهد خواهیم بود ضمن تامین نیاز بیماران حتی به خارج از کشور صادرات سلول‌های بنیادی داشته باشیم و در این زمینه ارز آوری هم داشته باشیم.
از بین رفتن تصویر هولناک سرطان برای بیماران، رهاورد شیرین بومی سازی دانش بهره گیری ازسلول‌های بنیادی برای کشور است.
دکتر امیر علی حمیدیه در ادامه می‌گوید: امروز درمان بسیاری از سرطان ها، بیماری‌های صعب العلاج، تالاسمی ها، بیماری‌های بدخیم خونی، بیماری‌های غیر بدخیم خونی و کم کاری مغزی استخوان امروزه درمرکز پیوند ما با موفقیت انجام می‌شود.
ایران به مدت تلاش جوانان انقلابی توانسته است در جایگاه سوم بهره مندی از سلول‌های بنیادی دست یابد.
حمیدیه می‌افزاید: ما در تلاشیم نسل بعدی را طوری تربیت کنیم که نه تنها به بیماران ایرانی بلکه به تمام بیماران دنیا خدمات ارائه کنیم.
شیرینی موفقیت‌های امروز این پیشرفت مرهون بیش از ۲ تلاش است، تلاشی که افرادی، چون مرحوم پرفسور کاظمی آشتیانی پایه گذار آن بودند و امروز جوانان انقلابی کشور ادامه دهنده راه این عزیزان هستند. به رغم کارشکنی بدخواهان ملت و هدف قرار دادن سلامت مردم ایران با تحریم‌های ناجوانمردانه، اما امروزه از پیچیده‌ترین بیماری‌های صعب العلاج هم رمزگشایی می‌شود و جایگاه ایران در این عرصه به عنوان یکی از کشور‌های مولد دانش سلول‌های بنیادی شناخته شده است.
گزارش از طیبه کارگر.