گزارش مکتوب.... اهمیت تالابهای مهاباد و زیستگاه طبیعی پرندگان در سرشماری کشوری

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز مهاباد؛ آذربایجانغربی از لحاظ تالابها و زیستگاههای طبیعی برای پرندگان بسیار مهم است اما با توجه به خشکسالی های اخیر دریاچه ارومیه که مهمترین تالاب استان به شمار می رود هم اکنون تالاب بین المللی کانی برازان شهرستان مهاباد از مهمترین تالابهای کوهستانی در استان و کشور است.

با شروع فصل مهاجرت پرندگان، شماری از زمستان گذران که ازمناطق سرد سیبری و شمال روسیه و کشورهای حوزه آسیای صغیر هرساله وارد تلابهای شهرستان مهاباد می شوند در دی ماه همگام با سراسر کشور سرشماری می شوند.

اهمیت سرشماری پرندگان

داشتن اطلاعات مورد نیاز ازتعداد و تنوع گونه های زمستان گذر در تالابها ، از مهمترین اهمیت سرشماری سالانه پرندگان به شمار می آید.

رئیس گروه حفاظت و مدیریت حیات وحش کشور در سفر خود به مهاباد، برای تجزیه و تحلیل روند جمعیت پرندگان و تحلیل های جهانی،سرشماری پرندگان در تالابهای تحت مدیریت حفاظت محیط زیست شهرستان مهاباد را مورد بررسی قرار داد.

صادق صادقی زادگان گفت: برنامه سرشماری نیمه زمستانی پرندگان آبزی و کنار آبزی برنامه ای بین المللی است که در آن تمام تالابهای کشور مورد تحلیل واقع می شوند و ما تالاب بین المللی کانی برازان را که از با اهمیت ترین تالابهای استانی و در واقع کشوری از لحاظ تعداد جمعیت،گونه های مختلف و شرایط زیستگاهی پرندگان است برای تجزیه و تحلیل انتخاب کردیم.

صادقی زادگان اضافه کرد: با وجود سرمازدگی و یخ زدگی سایر تالابها در این تالاب هنوز جمعیت بسیارخوب پرندگان را مشاهده می شوند و بیش از ۱۵۰ گونه پرنده در تالاب کا‌نی برازان زیست می‌کنند که چیزی در حدود نیمی از این تعداد یعنی ۷۰ تا ۸۰ گونه جمع آوری می ‌شود.

صادقی زادگان، همچنین به گونه های در معرض انقراض اشاره کرد و گفت: گونه های درمعرض انقراض از جمله گونه اردک سرسفید و مرمری هستند که در این تالاب امسال جوجه آوری داشتند.

آگاهی از وضعیت جمعیت پرندگان آبزی و کنارآبزی مهمترین هدف سرشماری

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان مهاباد هم می گوید: به منظورآگاهی از وضعیت جمعیت پرندگان آبزی وکنارآبزی مهاجر و بومی، عملیات سرشماری زمستانی هر سال با شروع فصل زمستان و با استفاده از تلسکوپ، دوربین ‌های چشمی و نصبی اجرا می ‌شود.

فاروق سخنور افزود: این سرشماری با حضور گروههای پرنده ‌شناس به مدت سه روز در تالابهای کانی ‌برازان، قوپی ‌باباعلی، قره‌ قشلاق،گروس، سواحل جنوبی پارک ملی دریاچه ارومیه، سد یوسفکند و سد مهاباد اجرا می‌ شود.

سخنور، با اشاره به اینکه این سرشماری روز نخست در تالاب بین المللی کانی ‌برازان و سپس در سایر منابع آبی و تالابهای این شهرستان انجام می ‌شود، گفت: اطلاعات و نتایج حاصل از سرشماری پرندگان آبزی وکنارآبزی مهاجر به عنوان پایه و اساس بررسی اندازه و تغییرات جمعیتی در برنامه ‌های حفاظتی و مدیریتی جمعیت های پرندگان استفاده خواهد شد.

وی تصریح کرد: بررسی آخرین وضعیت پرندگان و زیستگاههای آنها و همچنین سنجش تأثیرگذاری اقدامات اداره حفاظت محیط زیست در خصوص یگان حفاظت، زهکشی و احیای تالا‌بها در این منطقه درخصوص افزایش و تنوع گونه‌ ها از دیگر اهداف سرشماری است.

سخنور افزود: برای آگاهی از تنوع و تعداد پرندگان، سرشماری پرندگان در طول سال در دو مرحله تابستانی و زمستانی انجام می ‌شود.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان مهاباد اضافه کرد: نتایج این سرشماری پس از جمع‌ بندی و تکمیل فرم‌ های مربوطه به منظور آنالیز و جمع ‌بندی نهایی، به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال خواهد شد.

فاروق سخنور یادآور شد: پارسال درقالب طرح سرشماری زمستانی پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر در تالابهای این شهرستان، ۵۰ هزار قطعه از ۳۹ گونه انواع پرنده ثبت و مشاهده شد.

تالاب کانی برازان میزبانی مناسب برای پرندگان

فراهم بودن سفره پذیرایی از این مهمانان زمستانی در تالاب بین المللی کانی برازان، این تالاب را در ردیف مکانهای مهم میزبانی پرندگان مهاجر قرار داده است.

معاون اداره حفاظت محیط زیست شهرستان مهاباد می گوید : تالاب کانی برازان با وسعت افزون بر ۹۲۷ هکتار یکی از مهمترین تالابهای اقماری جنوب دریاچه ارومیه و از با ارزش ترین زیستگاههای انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر و بومی در شمال غرب کشور به شمار می رود.

حسن پورافرود: از گونه های مهم پرندگان این تالاب می توان به فلامینگو، چنگر، اردک بلوطی، اردک سر سفید، حواصیل خاکستری، پرستوی دریایی، اردک مرمری،  باکلان کوچک، پیکان سفید، چوب پا ، کشم بزرگ و عروس غاز اشاره کرد.

وی اضافه کرد: انواع نادری از پرندگان همچون خروس کولی دم سفید، اردک سر سفید، اردک مرمری نیز در فهرست پرندگان در خطر انقراض هستند که در این تالاب مشاهده شده است.

حسن پور افزود: سرشماری پرندگان در این شهرستان در بیش از ۷ سایت شهرستان و به مدت ۳ زور انجام گرفت.

جمعیت زیاد این پرندگان مهاجر، نیازمند تأمین امنیت حداکثری است.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش آذربایجانغربی در حاشیه سرشماری پرندگان از سازماندهی جوامع محلی برای حفاظت از تالاب کانی برازان خبر داد و گفت: جوامع محلی، جوامع بسیارعلاقمند به حفاظت و حمایت از حیات وحش است و برنامه داریم تا آنها را سازماندهی کرده و درصورت نیاز آموزش دهیم و از انرژی که در این جوامع هست برای حفاظت از تالاب کانی برازان و دیگر تالابها استفاده کنیم.

یوسفی افزود: این تالاب از نظر حضور و وجود پرندگان مهاجر جزو مهمترین سایت پرنده نگری استان است و هر ساله تعداد قابل توجهی پرندگان مختلف به این تالاب وارد شده و جوجه آوری می کنند.

وی اضافه کرد: شرایط و امنیت تالاب کانی برازان زیستگاه مناسبی برای پرندگان مهاجر و بومی است و هرساله شمار زیادی از پرندگان در اینجا باقی می مانند که این خود کمک به افزایش جمعیت تنوع زیستی است.

یوسفی اضافه کرد: تخمین و برآورد جمعیت پرندگان تالاب کانی برازان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و معمولاً سرشماری پرندگان در این تالاب به زمان بیشتری نیاز دارد.

رئیس اداره نظارت بر امورحیات وحش آذربایجانغربی تصریح کرد: تمهیدات و تجهیزات لازم ازجمله تلسکوپ و دوربین در برج پرنده نگری این تالاب استقرار یافته تا علاقمندان به طبیعت به ویژه پرندگان قادر به مشاهده آنان در تالاب باشند.

رحیمی، یکی از گردشگران در بازدید از تالاب کانی برازان گفت: ما هر ساله به همراه دوستان بیش از دو بار از این تالاب دیدن می کنیم، و هر بار صحنه های زیبایی از پرندگان را مشاهده می کنیم که بیشتر به دیدن این تالاب، پرندگان و محیط آن ترغیب می شویم.

یکی دیگر از گردشگران درحاشیه این سرشماری زمستانی پرندگان گفت: هر سال با شروع فصل زمستان از تالاب کانی برازان که نزدیکترین تالاب به شهرمون، میاندوآب است دیدن میکنم و با استفاده از دوربین چشمی و تلسکوپی که اداره حفاظت محیط زیست در اختیار ما گردشگران می گذارد پرندگان را از نزدیک مشاهده می کنم و از دیدن این مخلوقات و صدای زیبای آنها لذت می برم. 

اهمیت تالاب بین المللی کانی برازان در سرشماری پرندگان

کارشناس پرندگان دفترحفاظت و مدیریت حیات وحش کشور می گوید: ایران یکی از کشورهای پیشرو در اجرای برنامه های سرشماری پرندگان آبزی و کنار آبزی در دنیاست و به دلیل اهمیت تالاب کانی برازان ما هرساله تعداد و گونه های پرندگان را در این تالاب مورد سر شماری قرار می دهیم.

اللهی راد، به اطلاعات جمع آوری شده اشاره کرد و افزود: بیش از 60 سال است که همکاران ما در سازمان حفاظت محیط زیست این برنامه را هرسال در دی ماه همگام با سرار دنیا اجرا و اطلاعات جمع آوری شده را به سازمانهای بین المللی منتقل می کنند تا برای تحلیل جمعیت های جامعه جهانی مورد استفاده قرار ‌گیرد.

وی اضافه کرد: به طور متوسط بیش از 150 سایت پرنده نگری در کشور وجود دارد که ما در 31 استان در طول یک دوره یک ماهه پرندگان مهاجر خارجی را در این سایتها سرشماری   می کنیم.

وی، همچنین به عوامل مؤثر بر روند جمعیت زمستان گذران در دوره سرشماری پرندگان اشاره کرد و گفت: طبیعتاً یکی از عوامل مؤثر، اثر جوی است یعنی اینکه ما چه میزان از سرما را در عرض های جغرافیایی تجربه کنیم و موج سرما چگونه در منطقه گسترش پیدا کند و از چه زمانی شروع شود و به پرندگان برای جابجایی به مناطق امن تر انگیزه دهد و همچنین دیگری اثر جوی بر جمعیت تالاب است.

کارشناس پرندگان دفترحفاظت و مدیریت حیات وحش کشور همچنین به گونه های با ارزش و درمعرض تهدید جامعه جهانی در این تالاب اشاره کرد و گفت: خوشبختانه تالاب کانی برازان به علت وجود امنیت زیستی و حفاظت،  گونه های ارزشمندی را در خود جای داده و به روند تولید مثل آنها سال به سال افزوده می شود و طبق آخرین آمار این گونه ها در نیمه مرداد ماه وارد تالاب شده و تا نیمه فرورین ماه سال جدید یک دوره 7 ماهه را در تالاب می گذرانند.

تالاب كاني برازان مهاباد كه به عنوان نخستين سايت پرنده نگري كشور نيز از آن نام برده مي شود، اين روزها با ورود انواع پرندگان مهاجر به بهشتي براي پرندگان تبديل شده كه طبيعت گردان و علاقمندان به حيات وحش را به سوي خود فرامي خواند.

آواي پرهياهو و دلنشين اين پرندگان فضاي نشاط انگيز و مفرّحي را براي ديدار علاقمندان به پرندگان در اين تالاب به وجود آورده است.

اين تالاب بين المللي يكي از مهمترين و زيباترين آبگيرهاي غرب كشور است كه به دليل موقعيت و شرايط جغرافيايي خاص، در برخي فصول سال از جمله بهار به كانوني براي جذب طبيعت گردان و به مأمني مطمئن براي پرندگان مهاجر و بومي تبديل شده است.

تالاب بين المللي كاني برازان كه از مهمترين قطب هاي صنعت اكوتوريسم در كشور محسوب مي شود، همه ساله در تعطيلات نوروز ميزبان علاقمندان به طبيعت به ويژه دوستداران پرندگان است.

اين تالاب كه در زبان كردي به معني چشمه گرازهاست با 927 هكتار وسعت در 30 كيلومتري شمال مهاباد و در شمال و شرق روستاي قره داغ واقع شده كه به دليل گوناگوني و فراواني گونه هاي زيستي از سوي كميته ملي طبيعت گردي كشور به عنوان نخستين سايت پرنده نگري در ايران معرفي شده است.

 نویسنده : رحمان جنگلی