موج سواری سفید با چاشنی مرگ

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز خراسان رضوی،

"در آغوش خطر، سوار بر موج هیجان"

اواخر دی امسال، ارتفاعات آب و برق از مناطق کوهستانی و برخوردار مشهد.

عقربه های ساعت، حدود 9 و نیم صبح را نشان می دهد.

بارش برف چند روزیست که در مشهد آغاز شده و نشستن حریر سفید بر دامنه‌های کوهستانی علاقه‌مندان به طبیعت به ویژه شور و هیجان با تیوپ‌سواری را برای گذراندن یک روز سرد برفی به کوه‌های اطراف شهر کشانده است.

در خیابان منتهی به ارتفاعات خودروهای پارک شده بسیاری به چشم می خورد که سرنشینان آنها در حال باز کردن تیوپ‌های بزرگ و کوچکی هستند که بر روی سقف ماشین هایشان طناب پیچ کرده اند.

نزدیکی کوه‌ جمعیت بسیار زیادی از زن و مرد، پیر و جوان و حتی کودک و خردسال دیده می شوند که با مشقت از کوه بالا می‌روند و سپس با تیوپ در عرض چند ثانیه از بالای کوه به پایین سر می‌خورند.

لحظاتی بعد جمعی از مردم همگی سراسیمه و شتابان به سمت نقطه ای مشخص در دامنه کوه می دوند!

جوانی شال و کلاه کرده متحیر و نگران به سمت نقطه ای که عده بسیاری از مردم تجمع کرده اند می دود و می گوید: نمی دانم درست چه شده!، اما باید حادثه ناگواری اتفاق افتاده باشد!

کمی جلوتر، صدایِ ناله کودکان و ضجه بلندِ زنان و فریادهای پیر مردان و زنانی که مُدام در خواست کمک می کنند فَضای محوطه را پُر کرده است.

حال و هوای غریبیست!

از دور دست صدایِ آژیرهای ممتد به گوش می رسد که هر لحظه به محلِ حادثه نزدیک و نزدیک تر می شوند.

لحظاتی بعد ماشین های  آمبولانسی که پس از ورود به خیابانِ اصلی، پشتِ سرهم متوقف شده اند به چشم می خورد.

نیروهایِ امداد و نجات بارنکارد در دست صفوف به هم فشرده مردم را کناری می زنند تا به عمق حادثه نزدیک تر شوند.

وسط جمعیت حاضر در محوطه، چندین زن و مرد و کودک و خردسال در حالیکه سر و صورتشان خونین و دست و پایشان نیز شکسته بر روی زمین پر برف  افتاده اند.

یکی از نیروهای امداد و نجات در حالیکه با دست خود افراد را کنار می زند می گوید: راه رو باز کنید؛ دور و برو خلوت کنید؛ لطفا بزارین به مصدومین هوای کافی برسه!

او در حالیکه صورتش از سرما سرخ شده و می سرفد ادامه می دهد: ناچاریم تا امداد رسانی رو با همین تجهیزاتِ کم انجام بدیم و مصدومین رو با بارنکارد تا مسافت زیادی که تا آمبولانس فاصله داریم برسونیم!

ناگهان یکی از بین جمعیت می گوید: فکر نمی کنم اون مادره زنده بمونه! چون اونقدر سرش محکم به سنگ خورد که اصلا هیچ تکونی نمی خوره!

پیرمردی در حالیکه با چشمان متحیر و نگران صحنه را مشاهده می کرد می افزاید: خودم دیدم که چند نفر که سوار یک تیوپ بودند در سراشیبی با یک گروه آدم که در حال رد شدن بودن به شدت برخورد کرد!

او ادامه می دهد: دختر بچه ای که در تیوپ بغل مادش بود بعد از برخورد شدید چند متر اونطرفتر پرت شد و سر و صورتش همه خونی شد.

امداد رسانی در آن منطقه یک ساعت پس از وقوع فاجعه، همچنان ادامه داشت و اینچنین بود نتیجه تیوپ سواری در روزهای برفی مشهد در آخرین روزهای دی امسال:

بر جا ماندن ده ها مجروح، شامل مصدومان شکستگی، در رفتگی، و ترومای سطحی.

"خطرات تیوپ‌سواری را با جان و دل می‌خریم"!

به بهانه وقوع این حوادث، با مردم، درباره موضوعِ تیوپ سواری در مشهد مقدس گفت و گو می کنم.

محمد خود را ساکن مشهد و 34 ساله معرفی می کند.

از او می پرسم فکر نمی‌کنید تیوپ‌سواری در این ارتفاعات که با سنگ‌های تیز و برنده همراه است خطری برایتان داشته باشد؟

او لبخندی می‌زند و ادامه می‌دهد وقتی امکاناتی برای ورزش‌های زمستانی وجود ندارد مجبوریم که این خطرات را به جان بخریم!

این را که می‌گوید خودش را به پایین کوه سر می‌دهد و با سرعت زیاد حرکت می‌کند.

جلال جباری یکی دیگر از شهروندان مشهدی می افزاید: کاش پیست شیرباد نزدیک‌تر بود.

وی ادامه می دهد: خیلی مایل بودم تا با خانواده در يک پيست زمستانی نزدیک مشهد که تله کابین و امکانات اسکی داشت تفریح می کردم تا اینکه بخواهم با تیوپ در وسط این همه جمعیت آنهم با شیبی خطرناک بازی کنم.

این شهروند مشهدی می گوید: متاسفانه در مشهد پیستی وجود ندارد و پیست شیرباد هم آن‌قدر دور است که نمی‌شود به آنجا رفت.

خانمی که خودش را پزشک اورتُپد معرفی می کند می افزاید: دیروز که برای استفاده از هوای پاک و طبیعت زیبای برفی به همراه فرزندانم به این ارتفاعات آمده بودم مدام در حال آتل گرفتن دست و پای افرادی بودم که یا تیوپ بازی کرده بودن یا پاشون سُر خورده بود.

یکی دیگر از شهروندان مشهدی می گوید: پارسال هم 2 نفر از دوستانم در برف بازی سر خوردن و دست و پايشان شکست که روز بسيار تلخی برايشان شد.

احمد که خود را فرهنگی معرفی می کند ادامه می دهد: کاش مسئولان به فکر اين علاقه‌مندان به تيوپ سواری، اسکی و ورزش‌های زمستانی بودند و امکانات لازم را فراهم می کردند تا شاهد وقوع این چنین حوادث ناگواری نباشيم.

او می افزاید: اگر مسئولان يک روز اينجا بيايند متوجه اشتياق خانواده‌ها به ورزش اسکی و طبیعت گردی در کوهستان پر برف می ‌شدند.

یکی دیگر از شهروندان می گوید: اما خوب بود در همین مشهد هم پیست اسکی ساخته می‌شد، تا مردم از امکانات بیشتری برای ورزش در زمستان برخوردار باشند و البته بد نیست اینجا یک پزشک هم وجود داشته باشد.

خورشید داشت کم کم غروب می کرد اما هنوز خيلی‌ها گويا خيال رفتن نداشتند و عجيب‌تر اينکه بعضی نيز تازه به جمع مردم برای استفاده از برف زمستانی می پیوستند!

خودم را به بالاترین نقطه تیوپ‌سواری رساندم، جایی که تقریبا همه شهر از آنجا دیده می شد.

اما تازه متوجه شدم که برگشتن و پائین آمدن از اینجا هم خود مشکلی است که با آن مواجهم!

در همین فکرها بودم که یکی از تیوپ‌سواران تیوپش را به من می‌دهد و می‌گوید: بیا با تیوپ سر بخور تا لذت این هیجان را بیشتر درک کنی!

لبخندی می زنم و به او گفتم: خیلی ممنون؛ راستش را بخواهید من هنوز این دست و پایم را برای رفتن به خانه لازم دارم!

"بازی با مرگ"

به همین بهانه به سراغ مسئولان شهرمان می روم. با رئیس هیئت اسکی خراسان رضوی تلفنی گفتگو می کنم.

ایمان سماورچی می‌گوید: ارتفاعات آب و برق ایمن نیست.

وی ادامه می دهد: افرادی که برای تیوپ‌سواری به این مناطق می آیند بدانند که این اماکن به علت نداشتن ایمنی های لازم و استانداردهای بین المللی به هیچ وجه مورد تایید ما نیست.

رئیس هیات اسکی استان می افزاید: در اين فصل از سال که برف خوبی می بارد بسياری از والدين به همراه فرزندان خود با تیوپ مشغول بازی و تفريح می شوند و غافل از اين هستند كه اين كار آنان در حقيقت بازی با مرگ است.

سماورچی می گوید: بزرگان خانواده نبايد نسبت به اين امر بی توجه باشند و تا آنجا كه ممكن است اعضای خانواده و حتی ديگران را از این کار بسيار خطرناك و حادثه ساز منع كنند.

او ادامه می دهد: چون ایجاد پیست اسکی شرایط خاص خودش را می طلبد باید در جایی احداث شود که ارتفاع بالای 3 هزار متر داشته، برف گیر بوده و دمای مناسب و رو به آفتاب داشته باشد، که متاسفانه چنین مکانی نزدیک شهر مشهد وجود ندارد.   

شيرباد مرتفع ترين قله رشته ‌كوه بينالود و بلندترين نقطه خراسان مشهور به 'بام خراسان' است.

اين قله سه هزار و 300 متری در فاصله 50 كيلومتری شمال مشهد قرار دارد. رشته كوه 140 كيلومتری بينالود در امتداد رشته كوه البرز و شرقی ترين ارتفاعات مهم آن محسوب مي شود.

اين سلسله بين دو دشت نيشابور و مشهد قرار دارد.

شيرباد تنها پيست اسكی شرق كشور زمستان پارسال حدود پنج ماه برف داشت و براي اسكی حرفه ای قابل استفاده بود.

رئیس هیات اسکی استان می افزاید: تنها جایی که فقط این شرایط را دارد، شیر باد است که آنهم بیش از 45 کیلومتر با مشهد فاصله دارد.

سماورچی می گوید: تيوپ سواران هيچ كنترلی بر سرعت و مهار آن ندارند و به دفعات شاهد حوادث تلخ و تاسف بار ناشی از اين كار بوده ايم.

وی می افزاید: فدراسيون جهانی، فدراسيون اسكی كشور و حتی وزارت ورزش و جوانان نيز به علت وجود خطرات و آسيب های احتمالی با تيوپ سواری مخالف هستند و علاقه مندان نبايد با سوار شدن بر تيوپ ها جان خود و ديگر افراد را با خطر مواجه سازند.

رئیس هیات اسکی استان با بيان اينكه متاسفانه هيجان سُرخوردن با تيوپ افراد بسياری را جذب اين كار حادثه ساز و خطرناك می كند ادامه می دهد: برخی افراد به ويژه نوجوانان و جوانان به خاطر لذت بيشتر، خطرات آن را به جان خريده و عواقب تلخ و ناگوار آن را ناديده می گيرند.

سماورچی می گوید: در بسياری از مواقع تيوپ سواران بر اثر برخورد با زمين از نواحی مختلف بدن اعم از دست ها، پاها، گردن دچار شكستگی شده و حتی برخی مواقع از قسمت نخاع نيز آسيب مي بينند.

وی می افزاید: با ممنوع شدن تيوپ سواری در پيست شیرباد، محيطی خوب و سالم برای علاقه مندان به ورزش زمستانی فراهم شده است و اسكی بازان و تماشاگران ورزش اسكی ديگر نگران برخورد تيوپ سواران با خود نيستند.

او می گوید: متاسفانه دولت هیچ هزینه ای برای تامین امکانات پیست اسکی شیرباد به این مکان اختصاص نداده است.

این مسئول ورزشی استان ادامه می دهد: مهمترین مشکل این پیست وجود جاده خطرناک آنست که گرچه بخش خصوصی با هزینه 600 میلیون حاضر به احداث جاده اختصاصی برای امنیت جان گردشگران شده اما 4 ماه است که هیچ مجوزی دال بر موافقت برای احداث این جاده صادر نشده است.

"حاشیه های بارش برف یک متری"

بد نیست تا به بهانه نقد و بررسی بازی های زمستانی استان نگاهی هم به شرایط اخیر آب و هوائی خراسان رضوی و حاشیه های آن که شاید بی ربط با موضوع گزارشمان نیز نباشد بیندازیم.

چند روز پیش خراسان رضوی بارش برفی را تجربه کرد که به گفته هواشناسی استان حجم این بارش ها در ظرف یک دهه اخیر بی‌سابقه بوده است.

همچنین این اداره کل اعلام کرد حجم بارش بی‌وقفه نخستین برف زمستانی در ۲۴ ساعت اول بیش از ۱۵ شهرستان استان را کاملا سپیدپوش کرد.

در این بین بیشترین برف به ارتفاع ۷۸ سانتیمتر یعنی چیزی حدود یک متر در فریمان بر زمین نشست.

همچنین هواشناسی گفت: سامانه جوی بارشی تا روزهای میانی هفته همراه با کاهش محسوس دمای هوا تا ۱۰ درجه زیر صفر برای مناطق سردسیر خراسان رضوی فعال است.

البته این بارش ها بدون حادثه هم نبود که متاسفانه موجب از دست دادن جان چندین هم استانی و مصدومیت آنها و خسارات مالی بسیاری نیز شد.

آتشیار رضا حیدری مدیر روابط‌ عمومی آتش‌نشانی مشهد در روز 22 دی از انجام ده ها ماموریت برای نجات افراد از سقوط درختان بر روی خودروها، دیوار منازل و سایبان پارکینک ها گرفته تا شکسته شدن شاخه های درختان به علت نشستن برف بر روی آنها و سنگینی درختان شهر خبر داد.

همین 21 دی امسال بود که سقوط بهمن جان فرد کوهنوردی را در منطقه فلسکه مشهد گرفت که پس از ۱۰ساعت تلاش پیکر بی جان این فرد از عمق  بهمن به بیرون کشیده شد و بر روی برف ها قرار گرفت.

گرچه در همین روز ۶ کوهنورد دیگر که گرفتار برف و کولاک در ارتفاعات بینالود شدند تا پای مرگ پیش رفتند اما بسیار خوش شانس بودند که امدادگران هلال احمر نیشابور آنها را نجات دادند.

همچنین روز یکشنبه 22 دی تیم امداد و نجات کوهستان جمعیت هلال احمر شهرستان چناران جان 3 مفقودی و گرفتار در ارتفاعات رشته کوه هزار مسجد را از مرگ حتمی نجات داد.

محمد امانی رئیس جمعیت هلال احمر مه ولات نیز اعلام کرد که یک پیرمرد مه ولاتی که بر اثر کولاک شدید راه خود را گم کرده بود در روز 22 دی پیکر بی جانش در دره ای پر برف حوالی روستای نصر آباد این شهرستان پیدا شد.

با مدیر روابط عمومی اورژانس مشهد تماس می گیرم؛ او با اشاره به کاهش آمار مصدومان امسال نسبت به مدت مشابه پارسال در مشهد می‌گوید: ما فقط در روزهای 22 و 23  دی حدود 30 مصدوم داشتیم که 18 نفر از این افراد در بیمارستان بستری و مابقی سرپایی مداوا شدند.

علی شاهی با اشاره به اینکه برخی از این افراد بر اثر بازی های نامتعارف زمستانی مانند تیوپ سواری در شهر مشهد مصدوم شده اند ادامه می دهد: بیشتر این افراد دچار ترمای سطحی، در رفتگی، و شکستگی استخوان ها شده اند.

وی می گوید: در سال های قبل مرگ بر اثر ضربه مغزی، قطع نخاع، شکستگی گردن، لگن و کتف نیز گزارش شده که خوشبختانه با اطلاع رسانی رسانه ها و آگاهی بیش از پیش مردم این صدمات امسال کاهش یافته است.

"علاقه مردم را نمی توان منع کرد"

به هر حال تیوب سواری سالهاست نه تنها در ایران بلکه در کشورهای برف خیز دنیا به عنوان یک بازی سنتی مورد استقبال پرشمار است.

 تيوپ سواری جزو ورزش های زمستانی نيست و در واقع استفاده از اين وسيله غير استاندارد و غير ايمن، اصلا روش خوب و مناسبی برای تفريحات زمستانی نبوده و تيوپ سواران بايد توصيه ها و هشدارها را جدی تر بگيرند.

سُرسُره بازی با تيوپ هرچند نشاط آور و مفرح است اما در اصل نيازمند لاين، تيوپ مناسب و شيب ملايم است تا ميزان خطرات ناشی از آن ازجمله شكستگی دست و پا به حداقل برسد.

شاید "تیوب‌سواری" را از آن نوع بازی یا ورزشهایی دانست که همه ساله در فصل زمستان با بارش برف در همه جای کشور به صورت خود جوش رواج یافته، رشد کرده که هیچ متولی خاصی نیز ندارد.

حرکت با توده ای بهم فشرده از هوا در مسیرهای پرشیب  کوهستانی مملو از سنگ های تیز که در اوج هیجان و لذت، همواره با فاجعه همراه شده‌ است.

سالهاست با وجود هشدارهای متعدد پیرامون خطرآفرین بودن این بازی کمتر توجهی به توصیه های ایمنی می شود.

این موضوع حوادث ناگواری را همواره به دنبال داشته و برخی خانواده ها را نیز داغدار کرده است.

گرچه تلاش ها و زحماتِ برخی از نهادهایِ اجرایی و فرهنگیِ دولتی و غیرِ دولتی برای ساماندهی این امر قابلِ تحسین است، اما باید به این نکته نیز ایمان داشت که همراه رفعِ مشکلات این دیار نیازمند "عزمی جهادی"ست و بس.

همان عزمی که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی ایران و خلق حماسه ها و رشادت های بزرگِ رزمندگانِ غیور و جان برکف در دورانِ 8 سال دفاع مقدس شد.

امیدواریم تا مسئولان با ساماندهی و نظارت بیشتر بر این "بازی مرگ" دیگر شاهد حوادث دلخراش نباشیم.

نویسنده: سید محسن واعظی سبزواری