در حالی که بسیاری از آثار میراث فرهنگی مازندران در حال تخریب و نابودی هستند، ۵میلیارد تومان اعتبارات بازسازی این آثار به تهران برمیگردد.
آثاری در حال تخریب
اکبرزاده کارشناس میراث فرهنگی مازندران در این باره می گوید: با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی استان، آثار زیادی در خطر تخریب هستند که حفاری های غیرمجاز و قاچاقچیان نیز بر سرعت و شدت این تخریب افزوده اند. به گفته اکبرزاده با توجه به این شرایط، برای مرمت و ساماندهی بناهای تاریخی باید در فصل مناسب سال کار شود که فصول بهار تا اواسط پاییز است اما در اجرا، شاهد چنین رویه ای نیستیم.
این در حالی است که برکسی پوشیده نیست که میراث تاریخی مازندران در کنار جاذبه های طبیعی، پذیرای 17میلیون نفر از علاقمندان و گردشگران است. مازندران دارای 2هزار و 800 اثر شناسایی شده تاریخی و فرهنگی است که از این تعداد حدود 600 بنای تاریخی و فرهنگی ثبت ملی است.
فاطمه خادمی کارشناس میراث فرهنگی دراین باره می گوید: در بسیاری از شهرها، آثار تاریخی و فرهنگی در مناطق فرسوده شهری قرار دارند و بی توجهی به این گنجینه های تاریخی، علاوه بر مشکلات عمده و به دور ماندن از خدمات شهری برای ساکنان این محلات، بناها و بافتهای باارزش تاریخی را نیز در خطر تخریب قرار داده است.
واحدی کارشناس میراث فرهنگی مازندران هم گفت: شرایط آب و هوایی مانند طوفانها و بالا بودن میزان رطوبت هوای استان سبب می شود تا بناهای تاریخی این استان بیشتر در خطر نابودی قرار بگیرند و این درحالیست که اعتبارات تخصیصی موجود برای مرمت بناهای در معرض تخریب کافی نیست.
صادقی از اعضای یکی ازانجمن های فعال در حوزه میراث فرهنگی نیز تلاشهای این انجمن برای توجه بیشتر مسئولان به تخریب این آثار را بی نتیجه دانست و گفت: سالهاست درباره سرنوشت بسیاری از آثار میراث فرهنگی چندصدساله در مناطق مختلف هشدار دادیم و خواستار دریافت مجوزها برای حفاظت از این آثار با کمک نیروهای محلی بودیم اما نتیجه نگرفتیم.
از صادقی پرسیدم به عنوان نمونه برای کدام آثار تاریخی مازندران اقدام کردید که گفت: در امیر کـَلای بابل برای خانه های تاریخی مربوط به خاندان امیرپازواری، خانه پدری پروفسور نوری از بزرگترین جراحان ارولوژی جهان مربوط به دوران قاجار، سقانفارکیجا تکیه از دوره قاجاری دارای ثبت ملی و یکی از پر نقش و نگارترین سقانفارهای ایران و گرمابه میرزا یوسف ثبت ملی شده متعلق به دوره صفوی، آتشکده آمل تعدادی از آثار مورد تقاضا بوده است که همه این آثار درحال تخریب هستند.
مسئولان چه می گویند؟
این گفته ها درحالیست که معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در پاسخ به چرایی این غفلتها گفت: از سال92 تا کنون 130 اثر تاریخی و فرهنگی استان با حدود 95میلیارد ریال مرمت شد و 355باب بنای تاریخی و فرهنگی مازندران چشم انتظار مرمت هستند که باید اعتبار آنها اختصاص یابد. ایزدی با اشاره به نیاز برخی از آثار به مرمت مستمر افزود: بسیاری از این بناهای تاریخی به دلیل ساختمان چوبی، خشتی و کاهگلی و یا قرارگیری در ارتفاعات و شرایط سخت آب و هوایی هر ساله نیازمند مرمت هستند.
وی به اعتبارات محدود مرمت بناهای تاریخی اشاره کرد و افزود: ۵میلیارد تومان اعتبار امسال در این باره داریم که با مساعد شدن وضع جوی اقدام خواهیم کرد و در غیر این صورت اعتبارات برگشت می خورد! ایزدی تصریح کرد: مازندران شرایط متفاوتی دارد بطوریکه مردم اگر پشت بام منازل را رسیدگی کنند زمینه مساعد رشد و نمو گیاهان و علفهای هرز فراهم می‌شود که آسیب‌های زیادی به همراه دارد چه برسد به بناهای تاریخی؛ به همین دلیل لایه برداری و آواربرداری بناهای تاریخی صورت می گیرد تا باعث سنگینی و درنتیجه ریزش سقف بناها نشود.
وی با تاکید بر اینکه هر بنای تاریخی نیاز به مرمت، سرکشی و نجات بخشی دارد، تصریح کرد: اگر سالانه ۲۰میلیارد تومان اعتبار در بخش مرمت داشته باشیم باز هم اندک است و باید اعتبارات را جذب کنیم تا مردم از این فضاها استفاده کنند.
در چنین شرایطی، اوضاع بحرانی این آثار بیش از گذشته به چشم می آید. بحرانی که می تواند شناسنامه و تاریخ یک قوم را به فراموشی بکشاند. آثار میراث فرهنگی از یک گرفتار تخریبهای ناشی از عوامل طبیعی است و از سویی دیگر از ضعفهای نگهداری و نبود استانداردهای حفاظت رنج می برد. با توجه به گفته های کارشناسان و مسئولان میراث فرهنگی، می توان گفت این رنج را پایانی نیست.