اصفهان به نسبت جمعیت، با جمع آوری ماهانه 200 نمونه خون بندناف ، بیشترین سهم را در ذخیره این ثروت نهفته در کشور دارد.
اشکهایش بر گونههایش سرازیرشد و سرش را بین دستان لرزانش قرارداد؛ هِق هِق گریههایش را خورد و ادامه داد: ابتدا گفتند ممکن است با دارو درمان شود اما پس از ماه ها و قطع دارو، بيماری دوباره عود کرد؛حاضر بودم خودم بیمارشوم و فرزندم بهبود یابد.
چند دقیقهای سکوت میکند میدانم یادآور آن روزها نمک پاشیدن روی زخمش است.
"ماهها با شیمی درمانی سپری کردیم و من هر روز شاهد ضعیف شدن جگر گوشه ام بودم."
گوشه لبش رامیخورد ومدام دستهای لرزانش رابه سر وصورتش میکشد؛به وضوح پیداست یادآوری آن لحظات برایش سخت است.
مادر 30 ساله تکیده شده بود و ظاهرش 40 ساله می زد.
آقای صبوری پدرعلی هم از سجاده های خیس و اشک آلودش گفت و از سالهایی که جلوی دیدگانشان ،کودکشان نحیف و ضعیفتر از گذشته میشد.
وی ادامه میدهد:"6 سال تحت شيمی درمانی قرار گرفت ولي هر بار بعد از گذشت مدت کوتاهی از قطع درمان، بيماری برمی گشت ،حاضر بودیم هر کاری بکنیم وسرانجام پزشکان عضو کميته پيوندبا تشکیل کمیسیون، آخرين راه نجات را پيوند از سلول های بنيادی خون بندناف تشخيص دادند و این امید بزرگی برایمان بود."
مادر اضافه می کند:"هیچ اطلاعاتی درباره سلولهای بنیادی و درمان به کمک بندناف نداشتیم ولی متوجه شدیم نمونه منطبق برای علی کوچولو در بانک های خون کشور نیست و به پیشنهاد چهار پزشک متخصص خون و سرطان کودکان تصميم گرفتيم تا فرزند ديگری را به دنيا بياوريم و از خون بندناف او، پيوند بزنيم. "
پزشکان دوبار از نوزادم آزمایش مغز استخوان گرفتندتا متوجه شوند آیا احتمال تطابق وجود دارد یا نه و دوم اینکه سلامت کامل وی تأیید شود،اعلام نتیجه آزمایش ها اگر چه زمان زیادی نبرد ولی هر ثانیه اش برای ما،یک عمر بودو بالاخره ، زینب ، سخت ترين لحظات را به شيرين ترين خاطرات علی تبديل کرد وپنجرههای امید را روی مبارز میدان مرگ و زندگی گشودزیرا به لطف خدا خون بندناف خواهرش باوی تطابق داشت.
پدرادامه می دهد: میلیون ها تومان هزینه کردیم تا پس از آزمايش ها و مشاوره ها ، شرايط پيوند را ايجاد کنيم.
وقتی شنیدیم نتیجه پیوند اثربخش بوده باورش سخت بود ، شاید هم شبیه معجزه بود خون بند ناف نوزادم ناجی جسم ناتوان و روح ناامید علی شود.
اعجازی كه از نهاد سلول های بنیادی خواهر كوچكتر شوق سلامت زیستن را در روح برادر بزرگتر تا همیشه به ودیعه گذاشت. هنوز برای بسیاری از افراد باورپذیر نیست كه سلول های كوچك نوزاد ناتوانی كه تا چند لحظه قبل از تولد هم حتی تنفسش بسته به حیات مادر باشد، روزی بتواند ناجی بستگان و یا دیگر افراد هم خونش شود.
زیاد نخواستم خاطر علی 9 ساله را با یادآوری روزهای بیماری آزرده کنم ولی خودش می گوید:"اسم شیمی درمانی که می آید،ترس تمام وجودم را می گیرد.آن روزها آرزو داشتم سریع به خانه برگردم و بازی کنم"
وی روزهاي سختی را گذرانده و حالا که با پشتوانه خواهر، سلامتی اش را به دست آورده اهداف بزرگی دارد و مي خواهد دکتر شود تا به کشورش خدمت کند.
بانکی که عشق پس انداز می کنند
سلول بنیادی، مادرِ تمام سلولهاست، یعنی ابتدایی ترین سلول های بدن هستند که می توانند به انواع سلولها از جمله سلولهای خونی، قلبی، عصبی و ... تبدیل شوند. همچنین مسئول ترمیم بافتهای آسیب دیده هستند.
سلولهای بنیادی رابه سه دسته سلولهای بنیادی جنینی،بالغ وخون بندناف تقسیم میکنند.
خون بندناف خونی است که پس از تولد در بند ناف و جفت باقیمانده و دور ریخته میشود. این خون غنی از سلولهای بنیادی است. سلولهای بنیادی خون بند ناف همانند سلولهای بنیادی خون ساز مغز استخوان به سلولهای قرمز(اکسیژن را به تمام بدن می رسانند)، سلول های سفید(در سیستم ایمنی فعالانه شرکت دارند) و پلاکت ها(کمک کننده به انعقاد خون) تقسیم می شوند ،همچنین قادر به ساخت انواع سلولهای دیگر و ترمیم و نگهداری سلولها در هنگام جراحت هستند.
براساس یافته های اخیر پزشكی، مغز استخوان دارای بالاترین درصد از سلول های بنیادی خون ساز (1 تا 3 درصد) و خون بند ناف دارای 0.6تا1درصد از این سلول هاست، اما به عللی استفاده از خون بند ناف مزایای بیشتری دارد.
دکتر نکویی فوق تخصص خون و انکولوژی می گوید: پیوند موفق سلولهای بنیادی خون بندناف به خود فرد یک معجزه درمانی و گامی موفق در درمان این بیماران با سلولهای بنیادی خون بندناف است.
براساس نظر پژوهشگران شرکت فناوری بن یاخته های رویان، نبودخطرو جمعآوری آسان بدون درد برای مادر و نوزاد، افزایش شانس یافتن دهنده پیوند ، کاهش احتمال رد پیوند و آلودگی ویروسی و تبادل اطلاعاتی بین بانکهای مختلف خون بند ناف از مهمترین مزایای استفاده ازسلولهای بنیادی خون بند ناف نسبت به مغزاستخوان است.
هرکسی که تطابق ژنتیکی داشته باشد، میتواند از نمونههای خون بند ناف استفاده کند، اما پدر، مادر، خواهر و برادر شانس بیشتری برای استفاده از این نمونهها دارند.
هزینه نگهداری خون بند ناف برای هر نمونه بیش از سه میلیون تومان در ابتدا و 160 هزار تومان در سال است که خانوادهها میتوانند هزینه اولیه را به صورت اقساط پرداخت کنند.
ثروت درونیتان را اینجا ذخیره کنید
راهی بانک سلول های بنیادی خون بند ناف رویان اصفهان می شوم،بوی زندگی می آیدو امید،در این بانک هم مشتریان دارایی شان را ذخیره کرده اند اما نه از نوع مادی بلکه ثروت درونی شان را ،در واقع اینجا عشق پس انداز می شود. طبق تابلویی که در سالن مرکز به چشم می خورد فعالیت این بانک از سال 1384 در این کلانشهر آغاز شده است.
دکتر مجید کوهی اصفهانی بااشاره به اینکه ماهانه 200 نمونه خون بندناف در استان اصفهان، در بهترین شرایط جمعآوری میشود،اضافه می کند:ایران رتبه نخست ذخیره سازی خون بند ناف را در غرب آسیا وبه نسبت جمعیت، اصفهان بیشترین سهم را در ذخیره این ثروت نهفته دارد.
وی بااشاره به اینکه با استفاده از سلولهای بنیادی خون بند ناف میتوان بیش از 80 بیماری خونی و غیرخونی را درمان کرداضافه می کند: اصلیترین بیماریهایی که در حال حاضر درمان میشوند بیماریهایی با منشاء خونی مانند تالاسمی، سرطانهای خون و نقص سیستم ایمنی است.
مدیر بانک سلول های بنیادی خون بند ناف رویان اصفهان می گوید: 5 تا 10 دقیقه بعد از تولد فرصت جمع آوری خون موجود در بندناف و جفت است، اگر زمان بگذرد خون لخته میشود و دیگر قابل استفاده و ذخیره سازی نیست
دکتر کوهی اصفهانی اضافه می کند: خانوادههایی که علاقهمند به ذخیره خون بند ناف نوزادان خود هستند،درهفته سی و ششم بارداری،برای ثبت نام به نشانی الکترونیکی www.rsct.ir یا بانک سلول های بنیادی خون بند ناف رویان واقع درنزدیکترین محل سکونت خود مراجعه کنند.
وی بیان می کند:سلولهای بنیادی تا 25 سال قابل نگهداری است و پس از آن با بررسی و آزمایش امکان افزایش زمان نگهداری وجود خواهد داشت.
زباله ایی که ثروت درونی است از جنس امید
بانک خون بند ناف در جهان از سال ۱۹۹۱ آغاز بکار کرد و در حال حاضر 120 بانک عمومی خون بند ناف با 800 هزار نمونه و 250 بانک خصوصی خون بند ناف با بیش از پنج میلیون نمونه در جهان وجود دارد.
پیوند سلولهای بنیادی خونساز بند ناف از 35 سال پیش در دنیا آغاز شد و درحال حاضر دانش جداسازی سلولهای بنیادین تنها در اختیار ده کشور از جمله ایران است.
مرتضی ضرابی ادامه می دهد: بانک خون بند ناف رویان که بخش خصوصی آن در سال 1384 و بخش عمومی آن در سال 1387 تأسیس شده ، دارای 31 دفتر نمایندگی در سراسر کشور است و دو نمایندگی نیز در شهرهای اربیل عراق و مسقط عمان دارد.
در این بانک نمونههایی از کشورهای ترکیه، ترکمنستان، رومانی ، عراق، افغانستان، اردن، نروژ، کانادا، انگلستان، امارات و عمان نیز نگهداری میشود.
وی اضافه می کند: هم اکنون 120هزار نمونه در بانک خون خصوصی بند ناف رویان و پنج هزارو 100 نمونه در بانک عمومی بند ناف رویان ذخیره شده ،درواقع از یک و نیم درصد زایمانهایی که در کشور انجام میشود، سالانه کمتر از20 هزار نمونه ذخیرهسازی میشود.
مرتضی ضرابی می گوید: نمونههایی داریم که بیش از 12 سال است در بانک خون بندناف نگهداری میشود و در حال حاضر بیشترین کاربرد آن در درمان بیماریهای خونی شامل تالاسمی، انواع سرطان خون، بیماری نقص سیستم ایمنی و کمخونیهای مادرزادی است.
وی اضافه می کند: درکشور 200 پیوند با استفاده از سلولهای بنیادی انجام شده که سهم رویان 30 پیوند بوده و بقیه ازسوی انتقال خون و بیمارستان شریعتی انجام شده است.
آمارها نشان می دهد هر ساله حدود 30 هزار بیمار نیازمند پیوند سلول های بنیادی مغز استخوان شناسایی میشوند و حدود 75 درصد این بیماران قادر به یافتن یك داوطلب مناسب برای اهدای خون مغز استخوان نیست.
از سوی دیگر یافتن اهداكنندگان مغز استخوان ومحدودیتهای دیگر، نیازمند صرف زمان زیادی است كه پیوند سلول های مغز استخوان را با محدودیت هایی مواجه می كند، اما ذخیره خون بند ناف می تواند تعداد اهداكننده بیشتری داشته باشدو زمان را برای مبتلایان به لوسمیهای حاد،كم خونی ها ونقایص ایمنی كه درزمان كوتاهی می میرند كمتر کند.
قیمت هر نمونه خون بند ناف در خارج از کشور 30 تا 40 هزار دلار و در حال حاضر با استقبال خانواده ها از ذخیره خون بند ناف ،کشور از واردات این محصول مهم بی نیاز شده اما برای موفقیت درطی این مسیر و درمان بیماری ها و حتی چشم انداز صادراتی محصولات سلولی، کماکان نیاز به فرهنگ سازی بیشتری در این زمینه است.
قطعا موضوعی که در ابعاد ملی مطرح می شود و در آینده مردم، جامعه و کشور تأثیر زیادی دارد، باید فرهنگ سازی شود.
سلولهای بنیادی برای کسانی که تطابق ژنتیکی دارند استفاده می شود و به همه خانواده هایی که در آستانه تولد فرزند هستند توصیه می شود، خون بند ناف نوزادخود را ذخیره کنند.
اهدای سلولهای بنیادی موضوع فرهنگی است که باید همانند اهدای عضو در جامعه جا بیافتد و روحیه از خودگذشتگی را از کودکان آغاز کنیم.
نویسنده:سیده پروین امامی