مسیر‌هایی که همچنان نفس می‌گیرد

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خراسان جنوبی، آذر که به نیمه می‌رسد خاطره‌ای تلخ در ذهنم مرور می‌شود. وقتی از دانشگاهم در مشهد به سمت بیرجند برمی گشتم خبر تصادف علیرضا و به کُما رفتنش را به من دادند، آن شب در اتوبوس تا صبح دعا می کردم که یا خبر صحت نداشته باشد یا از کُما درآمده باشد، اما صبح وقتی به خانه رفتم و قیافه‌های گریان اعضای خانواده ام را دیدم متوجه شدم دیگر علیرضا نیست.
علیرضای ۲۰ساله پسر یکی از اقوام نزدیک مان بود که حادثه رانندگی در محور بیرجند – درمیان، او را برای همیشه از خانواده اش جدا کرد.
حالا ۵سال از آن حادثه تلخ می‌گذرد و باز هم یک آذر دیگر بدون علیرضا در حال گذران است. تصمیم گرفتم به خانواده اش سری بزنم.
زنگ خانه شان را زدم. در که باز شد بهت زده شدم. مادرش حدود ۴۷سال سن داشت، اما زنی که در را برایم باز کرد انگار ۶۰سال را رد کرده بود. خودش بود، مادر علیرضا. غم جوانش او را به این روز انداخته بود.

 

پسرکم تنها ۲۰سال داشت، چه آرزو‌هایی برایش داشتم
مثل همیشه از من استقبال کردند. وقتی با استکان چای از من پذیرایی می‌کردند مادرش از من پرسید: درست را ادامه دادی؟ گفتم بله، نگاهی به من کرد و گفت: یادته به علیرضای من گفتی رشته عمران بخوان و اونم رفت دانشگاه و همون رشته رو انتخاب کرد؟ نمی‌دانستم پاسخش را چه بدهم؟ فقط با تکان دادن سرم حرفش را تأیید کردم. نمی‌دانستم حرفهایم را چطور بزنم تا آنها یاد گذشته و خاطره تلخ از دست دادن علیرضا نیفتند. مادرش ادامه داد اگر علیرضایم بود الان ارشدش را به نیمه رسانده بود. پدرش تا متوجه صحبت‌های من و مادر علیرضا شد طاقت نیاورد و از خانه بیرون رفت و با همسایه سرگرم گفتگو شد تا به گذشته فکر نکند. اما مادرش که به نظر می‌رسید به دنبال گوشی برای شنیدن درد دلهایش می‌گردد، در حالیکه با تار و پود فرش خود را سرگرم کرده بود ادامه داد:
پسرکم تنها ۲۰سال داشت، چه آرزو‌هایی برایش داشتم، اما جوان مرگ شد، تصادف اونو از من گرفت.
علیرضا تازه در یک شرکت ساختمانی مشغول کار شده بود، یک روز عصر با همکارش راهی یکی از شهرستان‌ها شد، ولی در مسیر راه خودرو واژگون و علیرضا زخمی شد، صبح روز بعد هم توی بیمارستان فوت کرد.
مادر علیرضا خود، فرهنگی است و باید روزانه مسیری را در جاده بیرجند - قاین طی کند تا به مدرسه برسد.
از اوضاع خودش پرسیدم گفت: وقتی در جاده‌ها با ماشین می‌روم خیلی نگرانم. از رانندگی در جاده‌های استان می‌ترسم، چه خود رانندگی کنم و چه سرنشین خودرو باشم، چون بعضی جاده‌ها خیلی خرابه و حواس ِ شش دنگ برای رانندگی می‌خواد.
تا مادر علیرضا از جاده صحبت کرد یاد آخر هفته‌های خودم افتادم که مسیر بیرجند – تهران را طی میکنم. برای گرفتن کارشناسی ارشدم مجبور بودم آخر هفته‌ها مسیر بیرجند- مشهد را طی کنم و حالا هم که درگیر گرفتن مدرک دکترا هستم، طی کردن مسیر بیرجند – تهران شده برنامه آخر هفته هایم. جاده‌هایی با عرض کم و کیفیت پایین که انگار بجای آسفالت روی آن شن ریخته اند.
همنشینی من و مادر علیرضا سه ساعتی طول کشید از او خداحافظی کردم. صدای ضعیف مادر علیرضا که از فراغ فرزندش میلرزید سبب شد پیگیر وضعیت جاده‌های استان مان شوم.

به جاده‌های خراسان جنوبی که می‌رسم ذکر می‌گویم
در اولین قدم به سراغ یکی از رانندگان کامیون رفتم که ۱۹سال است با ماشین در جاده‌ها کار می‌کند.
آقای رضایی گفت: ۴۱سال دارم و بیشتر جاده‌های کشور را همچون کف دستم می‌شناسم و وقتی به جاده‌های خراسان جنوبی می‌رسم ذکر می‌گویم تا خدایی نکرده تصادف نکنم چرا که حاضرم در جاده‌های پر پیچ و خم غرب، شمال و جنوب کشور رانندگی کنم، ولی در جاده‌های خراسان جنوبی نه.
علت را پرسیدم، گفت: از اینکه برخی از افراد قوانین را رعایت نمی‌کنند که بگذریم، جاده‌های خراسان جنوبی کم عرض است و دوبانده نیست و برخی مسیر‌ها به ویژه در شهرستان طبس، آسفالتشان خراب است و پر از چاله‌ها و آب نما‌های کوچک و بزرگ، علائم هوشیاری در آنها کم است، و باید تمام حواست در جاده به این باشد که شتری در جاده نیاید و تصادف نکنی.

 

باورم نمی‌شود که زندگی ام در یک دقیقه، زیر و رو شد
جوان ۳۴ساله نشسته بر روی ویلچر دومین کسی بود که در این گزارش به سراغش رفتم.
او هم مثل من و هزاران جوان آرزو‌ها داشت، اما سه سالیست حادثه رانندگی پاهایش را از او گرفته و او را همنشین همیشگی ویلچر کرده است.
آقای احمدی گفت: نزدیک ظهر بود برای نامنویسی در مقطع دکتری در حال رفتن به استان اصفهان بودم، اما باورم نمی‌شود که در یک دقیقه، زندگی ام زیر و رو شد. در حال رانندگی بودم که یک خودرو از روبرو و به قول معروف شاخ به شاخ به خودرویم زد. راننده و دو نفر از سرنشینانش خودروی مقابل جان باختند و یک نفر از سرنشینان خودروی من زخمی شد و من هم پا‌های خود را از دست دادم.
وی افزود: پلیس، علت حادثه را خواب آلودگی راننده مقابل اعلام کرد، اما اگر جاده دو بانده بود زندگی من دستخوش این تغییر وحشتناک نمی‌شد و شاید سرنشینان آن خودرو هم الان زنده بودند؛ و کم نیستند افرادی که مثل من مسیر زندگی شون با یک تصادف عوض شده.

 

سقوط ۱۰هواپیمای بدنه کوچک در ۵سال اخیر
خراسان جنوبی ۱۷هزار کیلومتر راه دارد، مسیر‌هایی که در ۵سال گذشته در آن‌ها هزار و ۱۶نفر کشته شدند، که اگر ظرفیت هر هواپیمای بدنه کوچک ۱۰۰نفره که پرواز‌های خراسان جنوبی را انجام می‌دهد در نظر بگیریم، باید گفت که در ۵سال گذشته ۱۰هواپیمای بدنه کوچک در خراسان جنوبی سقوط کرده است.
اگر واقعا این طور بود، الان تمام رسانه‌های خبری هنوز هم در صدر خبرهایشان به سقوط این ۱۰هواپیما در مدت ۵سال می‌پرداختند، اما در این مدت هزار و ۱۶نفر در جاده‌های استان کشته و ۱۱هزار و ۵۰۰نفر زخمی شدند و هم اکنون هیچکس هیچ آماری در این خصوص به یادش نیست. حتی غافل از یک تیتر در یک روزنامه و یا خبرگزاری. استخوان این کشته‌ها هم زیر خاک‌ها پوسیده و نامشان به فراموشی سپرده شده. تنها داغ مادر و پدرهایشان و فرزندان کوچک و بزرگی که در این حوادث بی سرپرست شده اند سال به سال داغتر می‌شود.

 

۲۰۷نفر از کشته‌ها و ۲هزار و ۴۲۸نفر از زخمی‌های این ۵سال، مربوط به آغاز سال۹۸ تا کنون است که معادل با سقوط ۲هواپیما با ظرفیت ۱۰۰نفر است.

 

محور طبس – یزد در صدر تلفات تصادفات
بر اساس اعلام پلیس راه خراسان جنوبی بیشترین کشته‌های تصادفات امسال در استان مربوط به جاده طبس – یزد با ۲۰نفر، و پس از آن نهبندان – زاهدان با ۱۷نفر و بیرجند - قاین با ۱۵نفر است.
آخرین حادثه‌های رانندگی که بیشترین جانباخته را در جاده‌های خراسان جنوبی داشت، برخورد یک دستگاه کامیون با اتوبوس حامل اتباع پاکستانی در محور نهبندان- زاهدان بود که در اثر آن ۴نفر کشته و ۳۹نفر زخمی شدند. تصادف زنجیره‌ای بین ۳خودروی تریلی، پراید و پژو نیز در محور سربیشه- نهبندان ۴کشته و ۸مصدوم بر جای گذاشت. حوادثی که واکنش‌های زیادی را در فضای مجازی در پی داشت و مردم خواهان رسیدگی بیشتر به جاده‌ها شدند.

 

گفتگویی کوتاه داشتم با خبرنگارمان در شهرستان نهبندان، شهرستانی که مقام سوم کشته‌های حوداث رانندگی را از آغاز سال به خود اختصاص داده است.
تاجری می‌گوید: عرض کم، بی کیفیتی جاده‌ها و یکنواختی مسیر کویری نهبندان - زاهدان از مهمترین عوامل تصادفات این محور پر تردد است.
پلیس راه علت اکثر تصادفات رانندگی را خواب آلودگی، عدم توجه به جلو و تخطی از سرعت مطمئنه اعلام می‌کند.

 

۵۰درصد کشته‌ها مربوط به حوادث واژگونی است
رییس پلیس راه خراسان جنوبی با بیان اینکه بخش عمده‌ای از تصادفات استان، واژگونی است گفت: نزدیک به ۵۰درصد کشته‌ها در جاده‌های این استان در حوادث واژگونی، جان باخته اند.

 

خراسان جنوبی، جایگاه دوم سرعت‌های غیرمجاز در کشور
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان هم از جایگاه دوم خراسان جنوبی در تخلفات سرعت در کشور خبرداد و گفت: با وجود اینکه درصد سرعت‌های غیرمجاز خراسان جنوبی در ۸ماه گذشته از ۲۷به۱۹ درصد کاهش یافته، اما متأسفانه همچنان خراسان جنوبی، جایگاه دوم تخلفات سرعت کشور را دارد.
شهامت افزود: حدود ۷۹هزار تخلف از آغاز سال تا کنون در سامانه‌های ثبت تخلف اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان ثبت شد که ۵۹درصد آن مربوط به مقدار سرعت میانگین بوده است.

 

اما آیا در تصادفات ما تنها عوامل انسانی حادثه ساز می‌شوند؟
آمار پلیس راه مبنی بر اینکه از ۱۵کشته محور بیرجند- قاین از آغاز امسال ۱۴نفر در نقاطی کشته شده اند که جاده دو طرفه و یک بانده بوده است و اینکه بیشتر تصادفات محور دو طرفه طبس – یزد به صورت شاخ به شاخ بوده است، خود گویای نقش پر رنگ جاده‌ها در ایجاد تصادفات است.

سرهنگ حسین رضایی رئیس پلیس راه سابق خراسان جنوبی در تمام مصاحبه‌هایی که در طول خدمتش در این استان با او داشتیم، دغدغه تکمیل زیرساخت‌های جاده‌های استان را داشت و علت تصادفات را فقط عامل انسانی نمی‌دانست و می‌گفت: باید جاده‌های خراسان جنوبی اصلاح شود.
جاده‌هایی که برخی از آنها بیش از ۴۵سال عمر دارد و هنوز برخی جا‌ها حتی روکش مجدد هم نشده اند.

 

بیشترین حادثه‌ها در مسیر‌های دو طرفه و تک بانده رخ می‌دهد
رئیس کنونی پلیس راه خراسان جنوبی هم این گفته‌ها را تأیید کرد و با اشاره به آمار بالای جان باختگان تصادفات در استان گفت: راه‌های استان دارای ۲۷نقطه حادثه خیز شناسنامه دار کشوری است که تاکنون فقط ۹نقطه آن اصلاح شده و این در حالی است که ۴۹نقطه دیگر هم در جاده‌های خراسان جنوبی، مستعد حادثه است و برای اصلاح به سازمان‌های ذی ربط اعلام شده است.
سرهنگ علیرضا رضایی افزود: هرجا که شیب کنار راه‌ها مناسب سازی شده است، گرچه تصادف از نوع واژگونی در آنجا رخ داده، اما کشته‌ای نداشتیم.
وی انجام اقدامات زیرساختی در بخش مهندسی راه و اقدامات فرهنگی و اجتماعی را از جمله راهکار‌های کاهش تلفات انسانی در جاده‌های استان دانست.
رئیس کنونی پلیس راه خراسان جنوبی با انتقاد از روند بسیار کند دوبانده سازی راه‌های استان، این موضوع را یادآور شد که داشتن جاده ایمن، لازمه رانندگی ایمن مردم است و اگر روند دوبانده کردن جاده‌ها تسریع نشود، در آینده شاهد افزایش بیشتر تصادفات خواهیم بود چرا که با ابزار جریمه به تنهایی نمی‌توان تصادفات را کنترل کرد.
سرهنگ رضایی گفت: بیشترین حادثه‌های استان مربوط به مسیر‌های دو طرفه و تک بانده است بطوری که از ۱۵کشته جاده بیرجند – قاین از آغاز امسال، ۱۴نفر در مکان‌هایی کشته شده اند که دو طرفه بوده و فقط یک نفر از کشته ها، مربوط به جاده یک طرفه بوده که آن هم واژگونی بود و نه حادثه برخورد با خودروی دیگر.
وی افزود: جاده طبس – یزد هم در تمام مسیر دو طرفه و یک بانده است و ۲۰نفر از آغاز امسال در آن کشته شده اند.
میرجعفریان معاون امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی هم اجرای شیار‌های لرزان را در کاهش تصادفات در مسیر‌های طولانی موثر دانست و گفت: براساس اولویت باید علائم هوشیاری در مسیر‌های طبس – یزد و بیرجند – نهبندان نصب شود.

 

باند‌های دوم تنها تصادفات رخ به رخ را کاهش می‌دهد
مدیرکل راه و شهرسازی استان هم در گفتگویی تلفنی به مسیر‌های طولانی خراسان جنوبی به علت پراکندگی جمعیت اشاره کرد و گفت: با احداث باند‌های دوم، ما فقط می‌توانیم تصادفات رخ به رخ را در خراسان جنوبی کم کنیم.
خراسان جنوبی با مساحت ۱۵۱هزار کیلومتر مربع، سومین استان پهناور کشور است که بیش از ۸۰درصد ترانزیت به افغانستان و کشور‌های آسیای میانه از راه‌های این استان انجام می‌شود. از ۲هزار و ۵۰۰کیلومتر باند دوم مورد نیاز استان تنها ۶۴۰کیلومتر تاکنون به بهره برداری رسیده که ۱۲۴کیلومتر آن امسال افتتاح شده است.
جعفری با اشاره به اینکه برای ساخت باند دوم جاده‌های استان نیازمند افزایش اعتبارات ملی هستیم گفت: ۸۰کیلومتر باند دوم هم در خراسان جنوبی آسفالت شده و به علت نبود علائم هنوز به بهره برداری نرسیده است، همچنین زیرساخت‌های ۹۰کیلومتر برای اجرای باند دوم آماده سازی شده است.

 

وی افزود: امسال اعتبارات احداث باند‌های دوم خراسان جنوبی ۲۲۲میلیارد تومان است که این افزایش ۳ونیم برابری اعتبارات در مقایسه با پارسال سبب شتاب گرفتن احداث باند‌های دوم در استان می‌شود، اما باز هم کافی نیست.

 

نظریه‌ی راه و شهرسازی را رد می‌کنم
مجدد به سراغ رئیس پلیس راه خراسان جنوبی رفتم. سرهنگ رضایی این صحبت مدیرکل راه و شهرسازی استان را که می‌گوید دو بانده کردن راه‌ها فقط تصادفات رخ به رخ را کاهش می‌دهد رد کرد و گفت: مسیر‌های دوطرفه یا تک باند‌هایی که مسیر رفت و برگشت دارن، زوایای پنهانی دارد که سبب افزایش تصادفات شده است. نمونه آن، وقتی رانندگی می‌کنید استرس خودرو‌هایی را دارید که از جلو به سمت شما می‌آید و این استرس ِ همواره در طول مسیر، خود در برخی از موارد سبب تصادف می‌شود، اما در مسیر یک طرفه این گونه نیست و مردم با آرامش و تنظیم سرعت و زمان رانندگی می‌کنند.
وی ادامه داد: همچنین تغییر مسیر‌هایی که رانندگان به علت انحراف به چپ خودرو‌های لاین مخالف، انجام می‌دهند خود سبب تصادف می‌شود و این موارد در مسیر‌های یکطرفه و یا دوبانده رخ نمی‌دهد.
وزیر راه و شهرسازی نیز که اواخر اردیبهشت امسال به خراسان جنوبی سفر کرده بود گفت: دو بانده سازی ۲۰۰کیلومتر از راه‌های شریانی خراسان جنوبی در دستور کار قرار گرفته است که باید از محلی غیر از ردیف‌های ملی همچون تهاتر و یا تسهیلات بانکی برای آن تأمین منابع کنیم.
اسلامی، در این سفر خود ۵۰میلیارد تومان به خراسان جنوبی تخصیص داد که برای پرداخت بخشی از معوقات پیمانکاران راه استان هزینه شد.

 

طلب ۹۰میلیارد تومانی پیمانکاران، از وزارت راه و شهرسازی
گرچه تسهیلات سفر وزیر راه، بخشی از معوقات پیمانکاران راه استان را جبران کرد، اما هم اکنون نیز پیمانکاران راه خراسان جنوبی ۹۰ میلیارد تومان دیگر طلبکاری از وزارت راه و شهرسازی دارند که تا پرداخت نشود، پیمانکاران نمی‌توانند به پروژه‌های در دست اجرا سرعت ببخشند چرا که پروژه‌های راه سازی، هزینه‌های سنگینی دارد و از توان بسیاری از پیمانکاران خارج است.
فاصله طولانی بین مراکز شهرستان‌های خراسان جنوبی و زیرساخت‌های کم در این مسیرها، هر روز بر آمار تصادفات و تلفات آن در این استان می‌افزاید. جاده‌هایی که علاوه بر دوطرفه بودن، به علت نامناسب بودن و کهنگی آسفالت آن، استهلاک زیاد خودرو‌ها را هم در پی دارد.
جاده‌های خراسان جنوبی که تمام آن به علت قرار گرفتن در مرز شرقی کشور و وجود ۴بازارچه مرزی، مسیر ترانزیتی محسوب می‌شود و جزء ۱۰کریدور اصلی کشور است، روزانه شاهد بیش از ۱۵۰هزار تردد است و این خود به تنهایی، اهمیت تکمیل زیرساخت‌ها را دو چندان می‌کند.

 

رئیس پلیس راه استان در پاسخ به این سوالم که بیشتر عوامل انسانی، تلفات جانی را به دنبال دارد یا وضعیت جاده ها؟ گفت: ما درصدی در این خصوص ارائه نمی‌دهیم، اما خود شما از اینکه بیشترین کشته‌ها بر اساس آمار موجود در مسیر‌های دوطرفه بوده است، می‌توانید بهترین نتیجه را بگیرید.
اگر بخواهیم به دیگر عوامل حادثه ساز در رانندگی اشاره کنیم خودروسازان هم پایشان به وسط می‌آید و باید پاسخگوی نواقص موجود در خودرو‌هایی باشند که با استاندارد پایین در کشور ساخته می‌شود، اما برشمردن این عوامل سبب نمی‌شود که شانه از زیر بار مسئولیت مان در خصوص رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی بخصوص سرعت مجاز خالی کنیم و تقصیر را در حوادث رانندگی به گردن این و آن بیندازیم.
مردم و مسئولان هر یک به نوعی در حوادث و اتفاقات جاده‌ای سهیم هستند و باید وظیفه شان را به نحو احسن انجام دهند تا کمتر شاهد داغ‌های بزرگ بر دل خانواده‌ها باشیم.

نویسنده: زهرا فلاحی نسب

ویراستار: سیده سمیه سیادت جو