هنگامی که یک عطسه می‌تواند استخوان‌های شما را بشکند، این پوکی استخوان است.
خانم مصلحی ۶۷ ساله پس از شکسته شدن مهره گردنش بر اثر یک عطسه شدید فهمید که پوکی استخوان دارد پوکی استخوان نامریی است. یعنی تا زمانی که یک استخوان نشکند، علایمی از خود بروز نمی‌دهد.
دکتر افشین استوار رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری صدا وسیما با اشاره به شیوع بالای پوکی استخوان در کشور می‌گوید: این بیماری در سنین بالای ۵۰ سال شیوع بین ۴۰ تا ۵۰ درصد دارد و در سن بالای ۷۰ سال به ۷۰ درصد می‌رسد.
وی به اهمیت تشخیص و کنترل این بیماری اشاره می‌کند و می‌افزاید: ۲۰ تا ۵۰ درصد افرادی که به دلیل پوکی استخوان دچار شکستگی لگن می‌شوند در سال اول شکستگی فوت می‌کنند. زنان پس از یائسگی و در دوران بارداری باید توجه بیشتری به تراکم استخوان خود داشته باشند و با مراجعه به پزشک بتوانند درمان به موقع شروع کنند.
نکته درخور توجه این است که جمعیت کشور رو به سالمندی است و خواه ناخواه در آینده با شیوع بالاتری از این بیماری در جامعه روبرو خواهیم بود
متخصصان توصیه می‌کنند که اگر بالای ۵۰ سال دارید و با یک سقوط ساده دچار شکستگی شده اید، احتمالا در معرض پوکی استخوان هستید و لازم است به پزشک مراجعه کنید. درمان پوکی استخوان بسیار موثر بوده و می‌تواند به شما کمک کند به زندگی فعال و مستقل خود ادامه دهید. در صورتی که پزشکتان تشخیص داد که باید تحت درمان قرار گیرید، نگران نشوید و در عین حال بدون مشورت وی درمانتان را ناتمام نگذارید. پوکی استخوان درمان پذیر است بیمارانی که در معرض خطر بالای شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان هستند، می‌توانند با درمان دارویی مناسب، این خطر را کاهش دهند. امروزه گستره بالایی از گزینه‌های درمانی برای پوکی استخوان وجود دارد. البته نوع درمان بسته به شرایط هر فرد و میزان بیماری وی متفاوت است.
بر اساس آمار، معالجات می‌تواند خطر شکستگی لگن را تا ۴۰ درصد، شکستگی مهره‌ها را بین ۳۰ تا ۷۰ درصد و شکستگی‌های غیرمهره‌ای را بین ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش دهد.
دکتر محمد باقرلاریجانی نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر در مصاحبه با خبرنگار ما با اشاره به اینکه ژنتیک و رژیم غذایی در پوکی استخوان بسیار موثر هستند، می‌گوید: ۷۰ درصد تراکم استخوان را ژنتیک می‌سازد؛ همچنین مصرف سیگار و فعالیت بدنی نیز در پوکی استخوان تاثیر گذار هستند و به دلیل نقش ژنتیک در پوکی استخوان در دنیا مطالعات زیادی روی این موضوع انجام می‌دهند.
وی با اشاره به تاثیر مهم کلسیم و ویتامین دی در سلامت استخوان‌ها می‌افزاید: در ایران حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد جمعیت کمبود ویتامین D دارند از هر سه زن بالای ۵۰ سال یک نفر و از هر پنج مرد بالای ۵۰ سال یک نفر شکستگی ناشی از پوکی استخوان را تجربه می‌کنند.
دکتر لاریجانی در پاسخ به این سوال که چه عواملی در شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان موثرند، گفت: شکستگی قبلی، سن بالا، سابقه فامیلی، یائسگی زودهنگام، مصرف سیگار و الکل، مصرف طولانی مدت کورتون، لاغری مفرط و بیماری‌های گوارشی از عواملی هستند که فرد را برای شکستگی ناشی از پوکی استخوان مستعد می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه بیماری پوکی استخوان به راحتی قابل تشخیص و عوارض آن قابل پیشگیری است، اظهار داشت: افراد بالای ۵۰ سال باید برای اطمینان از سلامت استخوان خود به پزشک مراجعه کنند. پزشک برای ارزیابی ابتدا عوامل خطر پوکی استخوان را ارزیابی می‌کند و با استفاده از آن‌ها خطر شکستگی را تخمین می‌زند. درصورت نیاز ممکن است سنجش تراکم استخوان هم صورت گیرد.
دکتر مینو حجازی فوق تخصص روماتولوژی نیز در پاسخ به اینکه کدام قسمت ازبدن بیشتر در معرض شکستگی‌ها هستند می‌گوید: بیشترین شکستگی مربوط به پوکی استخوان در ناحیه‌های لگن، ستون مهره ها، مچ یا قسمت بالای بازو رخ می‌دهد. البته گاهی شکستگی یک استخوان می‌تواند در ادامه به شکستن سایر استخوان‌ها نیز منجر شود؛ بنابراین لازم است در اسرع وقت به تشخیص و درمان این بیماری اقدام شود.
وی خاطرنشان می‌کند: اگرچه پوکی استخوان یک بیماری بدون درد است، اماشکستگی‌های حاصل از آن می‌تواند تغییرات جدی درزندگی ایجاد کند. وقتی پوکی استخوان روی ستون فقرات تاثیر بگذارد، اغلب منجر به درد، کاهش وزن و ایجاد قوز در پشت می‌شود. درد و رنج ناشی از شکستگی‌ها می‌تواند زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. وابستگی به افراد مراقب، کاهش فعالیت‌های روزمره و در نهایت افسردگی، شایعترین این تاثیرات هستند.
کارشناسان شبکه تحقیقات استئو پروز (پوکی استخوان) می‌گویند: ناتوانی حاصل از پوکی استخوان همانند یا بیشتر ازناتوانی ناشی از بسیاری از بیماری هاست. در افرادی که هنوز شاغل هستند، شکستگی باعث از دست رفتن تعداد زیادی از روز‌های کاری می‌شود و بخصوص در برخی از حرفه ها، در ادامه کار اختلال ایجاد می‌کند. ۳۳ درصد از بیمارانی که مبتلا به شکستگی لگن ناشی از پوکی استخوان می‌شوند، طی یکسال بعد از آن به طور کامل وابسته و یا در خانه‌های سالمندان مقیم می‌شوند و ۲۰ تا ۲۴ درصد از این افراد در همان سال فوت می‌کنند.
نتیجه اینکه ممکن است تا استخوانی نشکند بیمار متوجه پوکی استخوان خود نشود از این روست که این بیماری را قاتل خاموش نیز می‌نامند لذا کارشناسان شبکه تحقیقات استئوپروز کشور راهنمای خودمراقبتی را برای کسانی که در معرض این بیماری هستند پیشنهاد می‌دهند که عبارتند از پرهیز از سیگار و الکل - همواره تلاش کنید تا در رژیم غذایی شما به میزان کافی کلسیم و پروتئین وجود داشته باشد - سه بار در هفته و هربار به مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه فعالیت بدنی مناسب نظیر پیاده روی داشته باشید و همچنین تمرین با وزنه و تمرینات هوازی می‌تواند مفید باشد - در کنار مصرف مکمل‌های ویتامین D تلاش کنید تا زمان بیشتری را در خارج از خانه و در معرض تابش خورشید بمانید.
گزارش از مریم صادقی.