ناباروری را سازمان جهانی بهداشت به عنـوان یکـی از مهمترین مشکلات بهداشت عمومی مطرح کرده است. مشکل ناباروری در تمام دنیا در حدود ۱۵ درصد از زوجین سنین باروری را درگیر میکند و کیفیت زندگی و روابط زوجین و حتی سلامت روحی و روانی آنان را تحت تأثیر قرار میدهد.
خانم الناز جعفروند کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی با بررسی اثر چاقی برناباروری زنان گفت: خطر ناباروری در زنان در سن باروری با چاقی و اضافه وزن به ترتیب ۷۸ درصد و ۲۷ درصد در مقایسه با خانمهای با وزن طبیعی افزایش مییابد.
وی افزود: چاقی میتواند بر میزان باروری زنان از طریق اختلالات قاعدگی و تخمک گذاری تأثیر منفی بگذارد. این اختلالات شامل سندرم تخمدان پلی کیستیک است که شایعترین علت ناباروری زنان است و ۶ تا ۱۰ درصد از زنان در سن فرزندآوری را تحت تأثیر قرار میدهد. مطالعات نشان میدهد زنان دارای تخمدان پلی کیستیک با کاهش وزن حتی خود به خود میتوانند باردار شوند.
خانم جعفروند با بیان اینکه مطالعات متعددی نشان داده اند افزایش وزن در زنان، با افزایش شیوع تخمدان پلی کیستیک، سیکلهای قاعدگی نامرتب، نازایی، سقط و شکست در درمانهای ناباروری و حتی مشکلات دوران بارداری مانند دیابت بارداری، پره اکلامپسی، جنین ماکروزوم و زایمان سزارین همراه است افزود: چاقی با اختلال در تعادل هورمونی با تخمک گذاری نرمال تداخل داشته و باعث ناباروری در زنان میشود. مطالعات نشان دادند با کاهش وزن، تخمـک گـذاری بهبـود مـی یابـد.
دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده است، چـاقی مفرط بـا ممانعت از تخمک گذاری و ناباروری در زنـان همـراه اسـت و در صورت حاملگی تأثیر زیان بار بر سـلامت جنـین و مـادر مانند هیپــرلیپدمی، سندرم متابولیــک، پره اکلامپسی، اکلامپسی و دیابت بارداری دارد که همهی موارد ذکر شده بار اقتصادی-اجتماعی زیادی بر دوش مادر، خانواده و اجتماع میگذارد. عوارض جنینـی و نـوزادی ایجاد شده در اثر بیماریهای پره اکلامپسی، اکلامپسـی و دیابت بارداری مادر به دلیل چاقی بسیار گسترده و هزینه بر است. همزمان با افزایش نمایه توده بدنی پاسخ به درمانهای ناباروری هم کم میشود و هزینههای تحمیلی برای درمان ناباروری در زنان چاق بسیار بالا میرود.
بر اساس این گزارش در مطالعه Belan و همکاران نیز نشان داده شد، در زنان چاقی که دچار ناباروری بودند، ۶ ماه مداخله سبک زندگی توسط متخصص تغذیه و متخصص زنان نشان داد که در گروه تحت برنامه کاهش وزن و اصلاح شیوه زندگی نرخ بارداری تا ۵۸ درصد افزایش و بارداری خود به خودی اتفاق افتاد. چنین تأثیرگذاری میتواند به طور قابل توجهی هزینههای درمان باروری را کاهش دهد.
بالا رفتن شاخص توده بدنی به طور قابل توجهی با کاهش حجم انزال، کاهش حجم تعداد کلی اسپرمها و افزایش تعداد اسپرمهای با DNA آسیب دیده همراه است.
چاقی مردان با کاهش ظرفیت تولید مثل آنها همراه است. چاقی به دلیل تغییر در سطح هورمونهای تولید اسپرم، سموم محیطی انباشته شده در بافت چربی، افزایش سطح استرس اکسیداتیو و همچنین شیوع بیشتر اختلال نعوظ باعث ناباروری در مردان میشود.
در مردان چاق احتمال بارداری حتی با روشهای تولید مثل کمکی کاهش مییابد و اغلب زمان لازم برای رسیدن به بارداری را به طور قابل توجهی طولانی میکند.
کاهش وزن قابل توجه در مردان چاق منجر به تنظیم سطوح هورمونها میشود و منجر به افزایش شانس بارداری میشود.
بر اساس نتایج مطالعاتی که تا کنون صورت گرفته است، درمان چاقی میتواند در درمان ناباروری مرتبط با چاقی موفق باشد. چاقی علاوه بر افزایش عوارض بارداری و بروز چاقی کودکان، باعث کاهش باروری و کاهش اثربخشی درمانهای باروری میشود.
از آنجا که مطالعات نشان داده اند که کاهش وزن و مدیریت سبک زندگی میتواند باروری زنان و مردان مبتلا به چاقی را بهبود بخشد، مدیریت چاقی با اصلاح سبک زندگی برای این افراد قبل از درمانهای ناباروری توصیه میشود.