تحقیقات مراکز بهداشتی و درمانی نشان می‌دهد که بیش از ۶۰ درصد کودکان ایرانی دست کم یک بار تجربه مشکلات عضلانی و اسکلتی را داشته اند، درحالی که این آمار در کشور‌های اروپایی کمتر از ۵۰ درصد است
مطالعاتی که در کشور ما انجام شده است نشان می‌دهد که حدود ۲۰ درصد دانش آموزان مشکلاتی در ناحیه شانه و ۳۰ درصد هم درد‌هایی در ناحیه گردن و سر را تجربه می‌کنند که این آمار‌ها زنگ خطر بسیاری از بیماری‌های عضلانی و اسکلتی در نسل آینده را به صدا در می‌آورد و چه بسا ضرورت دارد والدین در خصوص اقدام هر چه سریع تر برای شناسایی این مشکلات آموزش ببینند.
نکته جالب توجه اینکه بیش از ۷۸ درصد افراد جامعه هم در طول زندگی خود کمر درد را تجربه کردند که ریشه این درد‌ها به دوران کودکی بر می‌گردد.
آقای دکتر پرهام پارسانژاد متخصص فیزیوتراپی با اشاره به نقش مستقیم اصلاح عادات غلط نشستن و برخاستن در کودکی و اثرگذاری آن در بزرگسالی در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما گفت: هر علامتی مبنی بر ضعف عضلات، مور مور شدن، گزگز، درد در مفاصل و استخوان‌ها در کودکان یک نشان حائز اهمیت است که می‌تواند ریشه در ناراحتی‌های عصبی - اسکلتی داشته باشد و والدین نباید از کنار آن بی تفاوت عبور کنند.
وی افزود: نحوه نشستن، برخاستن، راه رفتن، حمل کوله پشتی، انتخاب کفش همه و همه آموختنی است و والدین باید مهارت درست این فعالیت‌های روزانه را با مشاوره یک فیزیوتراپ به فرزندان خود آموزش دهند.
اصلاح عادات غلط ما در کودکی اگرچه زمان بر یا هزینه بر باشد، اما به مراتب از هزینه‌های گزاف درمان مشکلات اسکلتی و عضلانی در بزرگسالی بسیار کمتر خواهد بود و چه بسا کودکی زمانی طلایی است که علاوه بر آموزش دانش می‌توان از آن برای آموختن درست زندگی کردن نیز بهره گرفت.
بخش زیادی از ام آر آی‌ها و سی تی اسکن‌ها و نوار‌های عصب و عضله و جراحی‌ها و داروهائی که در درمان کمردرد، پادرد و سایر درد‌های عضلانی پرداخت می‌شود از جمله مواردی است که می‌توان با نگاه تیزبین در کودکی رصد و صرفه جویی شود.
آقای پارسانژاد افزود: انجمن فیزیوتراپی ایران بار‌ها به آموزش و پرورش پیشنهاد داده است زمینه همکاری را فراهم کند تا ضمن مراجعه فیزیوتراپ‌ها به مدارس دانش آموزان در این زمینه بررسی شوند و در صورت مشاهده هر نوع عادت غلط یا رفتار نادرست در این بخش والدین و معلمان مطلع و حتی آموزش‌های ساده‌ای به آن‌ها داده شود تا بتوانند همانطور که کودک خود را به مصرف صبحانه تشویق می‌کنند تشویق به نشستن و برخاستن صحیح کنند.
لازم به ذکر است غربالگری و بررسی دانش آموزان امری تخصصی است و نیازمند کاری تیمی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت آموزش و پرورش است که با توجه به سود فراوانی که هم برای نظام سلامت و هم برای خانواده‌ها به همراه دارد باید هر چه بیشتر از سوی مسؤولان و حتی رسانه‌ها مورد توجه قرار گیرد.
آقای دکتر سید مجید داستانی متخصص فیزیوتراپی نیز در این باره گفت: زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری، کجی ستون فقرات، کتف بالدار، گردپشتی از جمله شایع‌ترین عوارض ناشی از نحوه نادرست نشستن و برخاستن در کودکان ایرانی است که همه این موارد درمان پذیر است، البته درصد درمان پذیر در کودکی بسیار متفاوت از بزرگسالی است، زیرا کودکان در حال رشد هستند و از انعطاف پذیری خوبی در استخوان‌ها برخوردارند، اما این امکان در یک فرد بزرگسال دیده نمی‌شود.
وی تاأکید کرد: یکی از شایع‌ترین رفتار‌های غلط کودکان در دوران مدرسه استفاده از کوله پشتی به صورت یک بندی روی یک شانه است که موجب تحمیل وزن کوله پشتی به یک سمت ستون فقرات و در دراز مدت کج شدن ستون فقرات به یک سمت خواهد بود و در بزرگسالی به عارضه اسکاولیوزیز یا انحراف طرفی ستون فقرات که بسیار سخت درمان است و بهتر است قبل از بروز این مشکل در کودکی با آموزش رفتار درست به کودکان مانع از بروز این عارضه در بزرگسالی شویم.
نکته قابل توجه والدین، انتخاب کوله پشتی صحیح است، زیرا در بسیاری موارد بر اساس نظر کارشناسان کوله‌های نادرست خود زمینه ساز عوارض اسکلتی - عضلانی می‌شوند بنابراین خالی از لطف نیست که بگوییم یک کوله پشتی استاندارد باید تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد وزن بدن فرد را تشکیل دهد و حجم کوله پشتی نسبت به تنه دانش آموز بزرگ نباشد، کوله پشتی نباید بیش از سه چهارم پشت دانش آموز را اشغال نکند و با داشتن بند‌های پهن بیش از ۵ سانت و بند کمری وزن کوله را در ستون فقرات تقسیم کند.
آقای دکتر پارسا نژاد عضو هیأت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران در ادامه این گفتگو در خصوص استاندارد‌های میز و نیمکت دانش آموزان نیز اینگونه توضیح داد: وضعیت نیمکت و صندلی باید به گونه‌ای باشد که حداکثر ارتفاع نیمکت ۴۰ و ارتفاع میز ۷۰ سانتی متر باشد و فاصله میز و نیمکت خیلی از دانش آموز نباشد به گونه‌ای که دانش آموز موقع نشستن بتواند در انتهای نیمکت قرار گرفته و فشاری به استخوان خارجی وی وارد نشود.
چه خوب است اگر والدین در زمانی که دانش آموز در منزل است ضمن توجه به این موضوع نشستن کودک را رصد کنند تا اگر عادتی غلط در فرزندشان دیده شد با تذکر و استمرار در منزل بتوان عادت صحیح را در او جایگزین کرد، زیرا کودکان ما بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد وقت خود را در منزل و در کنار والدین سپری می‌کنند و اگر چه مدرسه بعنوان محلی برای کسب آموزش و مهارت معرفی می‌شود، اما آنچه در خانه در وجود فرزندانمان نهادینه می‌شود چیزی به مراتب بیش از دانش مدرسه‌ای ما خواهد بود.
گزارش از طیبه کارگر