مرمت کلیسای تادئوس (قره کلیسا) منطبق با استانداردهای سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد انجام شده است
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی؛ آقای شرلی آودیان گفت: «ما هیچ اقدامی را خودسرانه و بدون نظر کارشناسان انجام نمیدهیم. سنگهای استفاده شده بهلحاظ کیفیت و رنگ مشابه نمونه اصلی است، در عین حال که ۸۰ درصد سنگهای کلیسا سفید است.»
او سپس به مراحل مرمت این کلیسای قدیمی اشاره کرد و افزود: «سال ۱۳۹۵ طرح جامع مرمت کلیسای تادئوس مقدس (قرهکلیسا) پس از برگزاری چندین جلسه در ایران و ارمنستان، از طرف هیأت راهبردی پایگاه و شورای فنی استان و شورای خلیفهگری ارامنه آذربایجان و اعضای سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) و پس از بادیدهای متعدد از بنا، تصویب شد. با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه اجرای این طرح در یک برنامه زمانی ۵ ساله در ۵ مرحله و بر اساس اضطرارهای مرمتی بنا برنامهریزی شد.»
مدیر پایگاه میراث جهانی کلیساهای ایران افزود: «مرحله اول این طرح سال ۹۶ آغاز شد که مرمت و عایقبندی پشتبام (سطوح شیبدار سنگی) کلیسای قدیمیتر را در برمیگرفت. این مرحله پس از ۶ ماه به پایان رسید. سال ۹۷ مرحله دوم عملیات مرمتی یعنی مرمت دو گنبد کلیسا را به اجرا درآوردیم. گنبد سفید کلیسا وضعیت بدی داشت بیش از ۸۰ درصد سنگها آسیبدیده بود و باید تعویض میشد. برای تهیه سنگهایی که بهلحاظ کیفیت و رنگ مشابه نمونه اصلی باشد، حدود ۳ ماه به معادن منطقه سر میزدیم که در نهایت با نظر هیأت راهبردی پایگاه این سنگها انتخاب شد.»
او افزود: «گنبد کوچکتر نیاز به ساماندهی داشت. باید سطح گنبد را از گلسنگها، فضولات حیوانی و قارچها تمیز میکردیم. در جریان عملیات مرمت یک لایه یک و نیم سانتیمتری از روی گنبد برداشته شد.»
آودیان سپس عنوان کرد: «در جریان مرمت گنبدها، باید صلیبها را پایین میآوردیم. برخی گفته بودند صلیبها را برداشتهاند در حالی که ما برای انجام کار به طور موقت آنها را پایین آورده بودیم که در جریان آیین مذهبی و تبرک آنها توسط اسقف اعظم تبریز دوباره نصبشان کردیم.»
او در خصوص مرحله سوم مرمت قره کلیسا که در حال انجام است توضیح داد: «بعد از سالها دست و پنجه نرم کردن کلیسای تادئوس مقدس (قرهکلیسا) با رطوبت نزولی بالاخره پوشش شیروانی متناسب و کارآمدی بر روی سقف این کلیسا قرار گرفت که منجر به حل معضل رطوبت میشود. پوشش این کلیسا در گذشته و در حین ساخت و ساز اولیه به دلیل قرار داشتن این کلیسا در خط مرزی و درگیریهای منطقهای نیمهکاره مانده بود و در تمام این سالها طرحها و نظرات ارائه شده منجر به نتیجه نهایی مصوب نشده بود. پوشش فعلی که بر روی کلیسای «اچمیادزین» در ارمنستان نیز اجرا شده است متعلق به یک کارخانه آلمانی است که در بناهای تاریخی متعددی در اروپا اجرا شده و نتیجه مطلوبی به همراه داشته است.»
مدیر پایگاه میراث جهانی کلیساهای ایران افزود: «این پوشش متشکل از سه لایه است که امکان نفوذ رطوبت ناشی از برف و بارانهای سنگین این منطقه را به فضای داخلی کلیسا به صفر میرساند. همچنین این سقف شیبدار نمایی متناسب با رنگ و بافت مصالح بنایی بنا را به ارمغان میآورد. اجرای این پوشش توسط کارشناسان خبره ارمنی که نمایندگان تأیید شده از سوی شرکت مادر هستند و با ابزار ویژهای صورت پذیرفته که متضمن عملکرد صحیح آن خواهد بود.»
او در ادامه گفت: این سه لایه به ترتیب از خارجیترین سطح شامل ورقه مسی٬ پارچه ضد حریق و ضد آب، و فوم چوبی فشرده ضد حریق و ضد آب است که هر سه این لایهها به یکدیگر پرچ و دوخت و دوز شدهاند. این پوشش پس از اتمام مرمت و پاکسازی گنبدهای کلیسا که به مدت یک سال طول کشیده بود بر روی بام قرار گرفته است.
آقای آوادیان سپس با اشاره به اینکه مراحل چهار و پنج که شامل مرمت برج ناقوس فضای داخلی و استحکام بخشی ستونها میشود، در سالهای آینده انجام خواهد شد، گفت: «تمامی طرحهای اجرایی مرمت این بنای جهانی که در چند مرحله به اجرا میرسند از طرف هیأت راهبردی پایگاه کلیساها و کارشناسان فنی ادارهکل میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی، طی جلسات متعددی در ایران و ارمنستان و با حضور و مشارکت شورای خلیفهگری ارامنه ایران و اسقف اعظم تأیید و تصویب میشود.»
او کارگذاری کابل ارت را از دیگر اقداماتی دانست که برای محافظت بنا از صاعقه انجام شده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی کلیساهای ایران در ادامه به اسم کلیسا اشاره کرد و گفت: اسم اصلی کلیسا، تادئوس مقدس است و با همین نام هم ثبت جهانی شده است. حتی پرونده ثبت آیین زیارتی کلیسای تادئوس مقدس با رعایت نام اصلی تهیه و به یونسکو ارسال شده است.
او افزود: قرهکلیسا نامی است که ساکنان محلی از نام روستای همجوار کلیسا، گرفتهاند؛ و البته کلمه «قره» بهمعنای بزرگ است و از آنجایی که قدیمیترین کلیسای مسیحیان جهان است به معنای کلیسای جامع به کار رفته است.