مردم ولایتمدار منطقه سیستان ، نخستین خونخواهان امام حسین (ع) + گزارش

بنا به اسناد تاریخی که کتاب تاریخ سیستان یکی از آن ها است، فداکاری مردم سیستان حتی در زمان کوروش کبیر به قدری بود که کوروش بر آنان لقب یاری دهنده داده بود.

اولین قیام در خونخواهی امام حسین(ع) به نام سیستانیان

مردم سیستان نخستین خونخواهان امام حسین(ع) پس از واقعه عاشورا بودند در حالی كه توابین و مختار پس از آنان قیام كردند.

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز سیستان و بلوچستان ، محقق تاریخ اسلام و عضور هیات علمی دانشگاه امام حسین (ع) می گوید: فاجعه کربلا ۳۰ سال پس از ورود اسلام به سیستان ، روی داد

دوانی ادامه داد: در حالی که مردم بسیاری از نقاط ایران در آن دوره هنوز به مکتب اسلام گرایش نداشتند، هنگامی که خبر شهادت امام حسین (ع) و اسارت دختران رسول الله به مردم سیستان و بلوچستان رسید، مردم ولایت مدار سیستان در برابر آن موضع گرفتند و به خروش آمدند و در برابر دستگاه جبار یزید دست به قیام زدند.

محمدحسین رجبی دوانی، زمان این قیام را حداكثر 2 ماه پس از حادثه عاشورا عنوان كرد و افزود: بر اساس نقل های معتبر و منابع دسته اول به خصوص كتاب تاریخ سیستان،  مردم سیستان به محض شنیدن خبر شهادت امام حسین(ع) به خونخواهی آن حضرت قیام كردند و فرمانروای وقت سیستان كه برادر عبیدالله بن زیاد بود را از شهر اخراج كردند و برای مدتی شهر را در اختیار داشتند.

وی ادامه داد : اگر چه اطلاعات بیشتری در این زمینه وجود ندارد اما فضل تقدم در خونخواهی امام حسین(ع) به نام سیستانیان ثبت شده است.

وی افزود: این قیام نشان دهنده ایمان، اعتقاد و اخلاص مردم سیستان به ساحت مقدس اهل بیت(ع) به خصوص سیدالشهدا بود كه توانستند در خفقان به شدت سنگین یزید از جان خود بگذرند و به خونخواهی قیام كنند.

محمد شهرکی (اذر خرداد) کارشناس تاریخ هم در کتاب خود به نام چگونگی ورود تشیع و گسترش آن در سیستان می گوید : " پس چون این خبر به سیستان آمد مردمان سیستان گفتند نه نیکو طریقتی برگرفت یزید که با فرزندان رسول چنین کرد "

به گفته شهرکی: با وجود سخت گیری دستگاه خلافت بر مردم و پیروان اهل بیت(ع) ، دستگاه حاكمیت در مقابل مردم سیستان كوتاه آمد و نتوانست حریف این مردم ولایتمدار شود و عبادبن زیاد ، خزانه را خالی و پا به فرار گذاشت و یزید مجبور شد یزید بن زیاد را که به قول تاریخ سیستان مرد نیک سیرتی بود و دل در گرو خاندان پیامبر داشت را به سیستان بفرستد.

افتخارات مردان مرد سیستان

محمدحسین رجبی دوانی كارشناس تاریخ اسلام با اشاره به اینکه موارد دیگری از عظمت مردم سیستان در تاریخ وجود دارد،  گفت: استاد فقید، محقق برجسته علامه علی دوانی ، پدر بزرگوارم که نسبت به مردم سیستان عشق و علاقه خاصی داشتند در کتابی با نام «افتخارات مردان مرد سیستان»، مردم این منطقه را مورد توجه قرار داده اند.

مرحوم علی دوانی در کتاب قیام مردان مرد سیوستان، در خصوص واقعه تلخ عاشورای امام حسین در صحرای نینوا می نویسد: "هنوز اسرای کربلا را از کوفه به شام حرکت ندادند که خبر شهادت امام حسین و شهدا به سیستان رسید، و بزرگان سیستان حارث ابن یزید حاکم آن زمان سیستان را خواستند و از او خواستند تا سیستان را ترک کند، حارث ابن یزید حامل نامه ای از سوی مردم سیستان برای ابن زیاد و یزید بود که نوشته بودند: چه بد ذات و بدکرداری که با مهمانان، نوه رسول خدا و اهل بیت (ع) جنین رفتار زشت را انجام دادی و رسم مهمان کشی را آن هم مهمانان عزیزی را محبوب خدا و اولاد رسول الله را بودند را باب کردی."

این قیام مردم سیستان که با عزاداری در سیستان همراه شد، نخستین قیام بعد از واقعه عاشورا است در حالی که قیام توابین سه سال بعد از قیام سیستان و قیم مختار پنج سال بعد از قیام مردم سیستان رخ داد.

محمدحسین رجبی دوانی با اشاره به سابقه درخشان این مردم در قبل و بعد از اسلام و دوران دفاع مقدس تاكید كرد: امیدواریم این مردم غیور و دلیر تا ظهور امام زمان(عج) بر ایمانشان پایدار باشند و نامشان كماكان در صحنه های سیاسی، اجتماعی و مذهبی این مملكت بدرخشد.

در منطقه سیستان همزمان با فرا رسیدن ماه محرم، پیروان اهل بیت(ع) با برگزاری آیین‌های ویژه نظیر مشعل گردانی ، تابوت کشی ، شوی ( تعزیه )، سینه زنی نشسته ، سینه زنی ایستاده ( جوش پاوکا) و نذری( غلور پزی) ، به سوگواری می پردازند و اینگونه ارادت خود را به امام سوم شیعیان(ع) و یارانش نشان می دهند، به گونه ای که با گذشت سدهها از وقوع رویداد بزرگ کربلا، عشق و ارادت شیعیان به امام حسین(ع) همچنان پابرجاست و به این رخداد مهم در ابعاد گوناگون توجه می شود. 

ثبت بیست و پنجم محرم به عنوان روز ملی سیستان

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان از ثبت 25 محرم به عنوان روز ملی سیستان خبر داد.

به گفته جلالزایی : با توجه به اینکه مردم دارالولایه سیستان اولین کسانی بودند که به  خونخواهی امام حسین قیام کردند، به همین منظور تصمیم بر آن شد تا این روز به عنوان روز ملی سیستان ثبت معنوی شود.

وی افزود: در 25 محرم امسال نیز گردهمایی هیات‌های مذهبی را در میدان امام حسین زابل خواهیم داشت.

دهمرده نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی هم گفت: طبق توافق با وزارت ارشاد اسلامی قرار است سریال یعقوب لیث ساخته شود که شناساندن مفاخر سیستان جزو اولویت‌های این سریال است.

سیستان، سرزمین یلان و شیران

شرایط اقلیم سیستان از مردان و زنان آن، انسانهایی استوار و شجاع ، مقاوم و نترس ساخته است .

به گفته محمد شهرکی (اذر خرداد) کارشناس تاریخ: سابقه تمدنی و اسطوره ای مردم زابلستان آنها را به تمدنی کهن و رستم دستان می رساند به طوری که همه مردم سیستان خود را نوه رستم می دانند و این روحیه و باور ، آزادی خواهی و ظلم ستیزی را در وجود انها بیمه کرده است

دکتر ایرج افشار سیستانی این ایرانشناس مطرح سیستانی هم با اشاره به قیام های متعدد رستم در آن بازه زمانی می گوید: قیام و نبردهای قهرمانانه رستم دستان پهلوان نامی شاهنامه فردوسی را که ۳۰ سال از جوانی و عمر خود را در راه سرافرازی ایران صرف کرد، می توان زمینه ساز قیام های مردم سیستان بعد از شهادت این قهرمان ملی ایران زمین دانست.

این گفته دکتر ایرج افشار سیستانی در کنار دست نوشته ملا هادی سبزواری نشان می دهد که رستم در هزار و ۲۰۰ سال قبل از میلاد پیامبر اسلام (ص) زندگی می کرده و هیچ وقت در طول عمر خود آرام ننشست و بارها و بارها برای عزت و سرافرازی ایران تلاش کرد.

افشار سیستانی می گوید: او این راه را رفت، تا بتواند به دشمنان ایران بفهماند که ایران سرزمین یلان و شیران است، پس نباید در ذهن خود کوچکترین تصوری از تجاورز به این مرز و بوم را بپروراند.

وی افزود: خوی پهلوانی بعد از شهادت رستم در رگ و جان مردم سیستان تا به امروز ماندگار شد که خود این، قیام های قابل توجه ای را حتی قبل از اسلام و بعد از ورود اسلام به سیستان بزرگ در پی داشت.

۱۹ بهمن، صفحه ای دیگر از حق خواهی مردم سیستان

۱۹بهمن ۱۳۳۰ یادآورقیام خونین  و دلاورانه مردم «سیستان» است که با جسارت و شهامت بی نظیر، در زمانی که خاندان پهلوی با حمایت آمریکا حکومت می کردند با خیزش مردانه، کاخ آمال  دیرینه خاندان «خزیمه» راسرنگون و به سلطه صد ساله این خاندان پایان بخشیدند.

علیرضا خسروی محقق و پژوهشگر می گوید: در انتخابات بهمن سال ۱۳۳۰ سردار محمدرضا خان پردلی (سرابندی)  رهبرقیام مردمی سیستان اعلام کرده بود که نماینده سیستان باید یک سیستانی باشد و دولت و حکومت مرکزی نمی تواند خواسته خود را به مردم سیستان تحمیل کند.

خسروی ادامه داد : دولت که با تمام قدرت از «امیرحسین خزیمه علم» حمایت می کرد به بازرس اعزامی و فرماندار اعلام کرده بود که باید نتیجه  آرا خزیمه باشد.

وی گفت: براین اساس، چند روز قبل از روز انتخابات با حمایت و دسیسه رییس ثبت احوال زابل تمامی صندوق ها را بنام امیرحسین خزیمه پر شد و صبح روز ۱۹ بهمن صندوق ها را به محل شعب اخذ رای در شهر و بخش های تابعه فرستادند به این امید که صندوق های پرشده را عصر به شهر برگردانند و به ولی نعمتان خود در تهران اعلام کنند که دستور و خواسته شما برآورده شد.

این محقق و پژوهشگر می گوید: رهبری قیام و بزرگان سیستان ، ساعت ۷ صبح ۱۹ بهمن به مراجع ذی صلاح در تهران و شهر زابل اعلام کرد که از تقلب پرهیز شود زیرا شهر زابل و مراکز اخذ رای در محاصره آزادیخواهان سیستانی است

به گفته خسروی : با توجه نکردن دولتی ها به خواسته مشروع و به حق مردم ، رهبری قیام پس از مذاکره با بزرگان سیستان و آیت الله میرزا ابراهیم شریفی از روحانیون خوشنام سیستان ، به نتیجه رسیدند که راه حل، ازبین بردن صندوق های آراء است  .

وی یاد آورشد: با توهین یکی از پیش کاران وابسته به خاندان خزیمه به مردم ، دستور شکستن صندوق های آراء صادر شد، ناگهان از چهار گوشه شهر زابل فریاد، یاحق، در فضا طنین انداز شد و ساعت ۸:۱۵ دقیقه صبح روز ۱۹ بهمن تمامی صندوق ها شکسته و آراء در فضا پراکنده شد.

خسروی گفت: در پی این درگیری ها بازرس و فرماندار کشته شدند و آیت ا… شریفی، سردار محمد رضاخان و دیگر سران و بزرگان سیستان بازداشت شدند و به دستور سرهنگ گل محمدی فرمانده تازه به روی کار آمده حکم اعدام این افراد صادر شد.

بر اساس اسناد تاریخی، در شب اجرای فرمان حکم، با وساطت آیت الله کاشانی و به دستور مصدق حکم اعدام لغو و محکومین به تهران اعزام شدند که پس از مدتی زندانی حاج آقا شریفی آزاد و به سیستان بازگشت و سردار محمد رضا  خان نیز بعنوان عامل خطرناک و آشوبگر تا سال ۴۶ در تهران به حالت تبعید باقی ماند.

ولایت مداری مردم سیستان

یکی از قیام های مردم سیستان بعد از پذیرش دین اسلام در برابر نا کسانی بود که به مدت ۵۰ سال در غرب و شرق عالم بر منبرهای مختلف، زبان بد، طعن و لعن حضرت علی ع را می گشودند و آن را تحفه و خوشامد به خلیفه وقت آن زمانی می دانستند.

به گفته استاد و مورخ حوزه علمیه قم علامه علی دوانی در کتاب قیام مردان مرد سیستان، تنها قومی که روی کره زمین زیر بار این ننگ نرفتند مردم سیستان بودند که همین امر باعث شد از سوی خلیفه برای آنان مجازات تعیین شود.

وی می گوید: به واسطه این ایستادگی، خلفای وقت به منظور تنبیه مردم سیستان، در سال اول مالیات ۳۰ مثقال نقره و در سال دوم ۳۰ مثقال طلا را به ازای هر خانوار در نظر گرفتند.

این پژوهشگر مردم سیستان می افزاید: سیستانیان تمامی مالیات ها و جزیه های مشخص شده را پرداخت کردند اما باز هم در برابر خواست حاکمان وقت و لعن حضرت علی (ع) ، تسلیم نشدند.

وی تاکید کرد: به سبب ناموس پرستی و غیرت مردم سیستان بر روی ناموس،حاکمان که چنین مقاوتی را دیدند در سال سوم دستور دادند ، مردان سیستان، موی سر زنانشان را در اماکن عمومی بتراشند یا اگر این کار را نمی خواهند انجام دهند به بالای منبر رفته و لعن حضرت علی (ع) را بگویند.

علی دوانی در این کتاب نوشته:  این خواست نیز با مقاومت مردم سیستان مواجه شد و مردان ، موی سر زنان را تراشیدند و به نشانه اجرای آن، تیکه ای از موها را به درب منازلشان آویزان کردند.

وی می گوید: این مقاومت و ایستادگی خارج شدن نماینده خلیفه از سیستان را در به دنبال داشت.

در کتاب چگونگی ورود تشیع و گسترش آن در سیستان نیز امده است:" از انجایی که هریک از سیستانیان یک پهلوان بودند یا مزین به اخلاق پهلونی ، بعد از معرفت و شناخت به قهرمان قهرمانان جهان حضرت علی (ع) در حساسترین لحظاتی که تازه به مسلمانی روی آورده بودند ارادت و اخلاص خویش را به امیر امیران روزگار نشان دادند  و زیر بار ننگ بدگویی به آن وجود مقدس نرفتند و به قول فردوسی شاعر شهیر ایرانی تنها سرزمینی که هرگز به تصرف دشمن در نیامد سیستان بود . این روحیه و سلحشوری نقش موثری در تشیع و گسترش آن در سیستان داشت. "

دلاوران سیستانی با قیام تاریخی خود ثابت کردند که در تمام دوران حیات از هیچ گاه سلطه بیگانه را نپذیرفته و نگاهبانان از جان گذشته در دفاع از کیان ایران هستند.

منطقه سیستان با پنج شهرستان زابل، هیرمند، زهك، نیمروز و هامون در شمال استان سیستان و بلوچستان  است.

*مرضیه کیخا