آیین به گل افتادن عزادارن حسینی در روز محرم از جلوه‌های خاص عزاداری مردم لرستان در روز عاشورای حسینی است.
عزاداران همه باهم سینه می‌زنند و می‌خوانند:
این بدن از کیست که سر ندارد عزیز زهرا است کفن ندارد
عزاداران ابتدا به‌صورت نشسته و با یک دست سینه می‌زنند و زمانی که نوحه‌خوان می‌گوید «ای وای شهیدان به دشت کربلا»، همه به پا می‌خیزیند و به نوحه خوان جواب داده و در مقابل هم با دو دست سینه می‌زنند. این مراسم تا ظهر ادامه می‌یابد و با سنتی به نام «طوق اشگس» به پایان می‌رسد.
طوق نمادی از علم حضرت عباس (ع) است که در عزاداری‌های استان لرستان برافراشته می‌شود و سنت «علم برداری» یا «علم گردانی» نیز به اجرا درمی‌آید. علم را از چوبی به بلندی ۸ الی ۱۰ متر می‌سازند که از یک متر به بالای آن از چند حلقه‌ی متصل به چوب اصلی تشکیل می‌شود. دور این حلقه‌ها پارچه‌ای از جنس مخمل می‌بندند و بالا و انتهای آن قندیلی از نقره قرار می‌دهند و با نوارهای رنگی ریشه‌دار و آیینه‌های کوچک تزیین می‌کنند. دسته‌ای از عزاداران این علم را تا ظهر عاشورا حمل می‌کنند و هنگام ظهر به نشانه افتادن علم حضرت ابوالفضل، قسمت‌های مختلف آن از هم جدا می‌شوند که در اصطلاح به این کار «طوق اشگس» می‌گویند. افتادن علم، غم شهادت علمدار کربلا را به یاد می‌آورد و آه و ناله حضار بلند می‌شود.
مردم حاجتمند به این علم پارچه و نخ‌های سبز گره می‌زنند و به آن دخیل می‌بندند. با پایان یافتن این مراسم، دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری به حسینیه‌ها و مساجد می‌روند تا خود را برای اقامه نماز ظهر عاشورا آماده می‌کنند. در برخی از مناطق شهر نیز، نماز در مقابل تکیه‌ها و خیابان‌ها برگزار می‌شود. عزاداران برای اقامه نماز ظهر عاشورا به قبرستان معروف این شهر (قبرستان خضر) می‌روند و نماز ظهر عاشورا را به جا می‌آورند و بدین گونه مراسم سوگواری دهه محرم به پایان می‌رسد.
درشهر بروجرد صبح روز عاشورا و همزمان با طلوع آفتاب، دیگ‌های مسی را برای جوشاندن گل و آماده کردن «خه‌ره» در محل تجمع دسته‌های عزاداری آماده می‌کنند. عزاداران مقداری از این خه‌ره را به لباس، ریش، مو و گونه خود می‌مالند. از ابتدای صبح عزاداران در کوچه‌ها و خیابان‌ها به سمت مجالس عزاداری می‌روند و سینه می‌زنند. در کتاب «تذکره حسین حزین» آمده است که بیشتر «گل گیرندگان» که به آن‌ها «خه‌ره گیر» می‌گویند، از پیرمردها و سالمندان هستند که در دسته‌های سینه‌زنی در جلوی هیئت قرار می‌گیرند و خه‌ره گیران از بی‌ریاترین سینه‌زنان هستند. در این کتاب آمده است.
این دسته اغلب پیرمردان و سالمندان بودند، روز عاشورا هر یک قطیف بسته از کمر تا پایین، سپس تمام بدن را گل گرفته حتی سر و صورت و ریش و گردن، همه با هم وارد مجلس می‌شوند در حالی که دست‌ها یک نواخت به سر کوفته و پایین آورده به سینه خود می‌زدند.
سینه‌زنان نزدیک ظهر به حمام رفته و بعد از کمی سینه‌زنی، گل بدن خود را شسته و لباس‌های تمیز می‌پوشند.
آیین چهل منبر نیز از آیین‌هایی است که علاوه بر لرستان، در دیگر شهرهای ایران مانند گرگان و لاهیجان نیز برگزار می‌شود. این مراسم در تاسوعا برگزار می‌شود و در استان لرستان مختص بانوان است که با ذکر صلوات و اسما جلاله خود را برای برگزاری این آیین مذهبی آماده می‌کنند. زنان لرستان با فرزندان حضرت زهرا همنوا می‌شوند و حزن و اسارت و مصیبت صحرای کربلا را به نمایش می‌گذارند. این مراسم در بیشتر محله‌های قدیمی خرم آباد، به‌خصوص محله‌ی «باغ دختران» برگزار می‌شود.
مراسم به این صورت است که زنان و دختران شرکت‌کننده در آن، به یاد دختران و زنان سوگوار و اسیر دشت کربلا چهل منزل را طی می‌کنند. بیشتر زنان عزادار، این مراسم را از امامزاده زید ابن علی خرم آباد آغاز کرده، ۲ رکعت نماز می‌خوانند و سپس به سمت محله«باغ دختران» حرکت می‌کنند. شرکت کنندگان در این مراسم، بعد از تعیین مسیر، با در دست داشتن ۴۰ شمع، در ۴۰ محفل عزای امام حسین به عزاداری می‌پردازند. این شمع‌ها در خانه‌هایی که درب آن‌ها باز است، روشن می‌شوند و به خانه‌هایی که شمع در آن‌ها روشن می‌شود، «منبر» می‌گویند.
زنان طول مسیر را با پای پیاده و در حالی که لباس سیاه پوشیده‌اند، طی می‌کنند و به احترام و بزرگی ماتم و عزای دشت کربلا با یکدیگر صحبت نمی‌کنند و فقط ذکر خدا و صلوات بر لب‌هایشان جاری است. در پایان این مراسم، زنان نقاب سیاه خود را برمی‌دارند و با برداشتن یک شمع یا یک حبه قند نیت می‌کنند و بعد از برآورده شدن حاجات خود، در سال بعد نذری خود را در محافل عزاداری امام حسین ادا می‌کنند.
مردم استان لرستان در ایام محرم هر کدام به نوعی ارادت خود را به امام حسین(ع) و مقوله عاشورا به اثبات می رسانند، به طوری که مرد و زن پیر و جوان در مراسمی که بیشتر با همان شیوه سنتی برگزار می‌شود، شرکت می کنند.
اگر صبح عاشورا در غم ابا عبدالله الحسین(ع) بر تن و سر کوچک و بزرگ لرستان خاک و گل غم نشسته است، معنایش معرفتی است که مردم این سامان از غبار غم عصر عاشورا کیمیاگری خاک عزای حسین کربلا(ع) دارند.
اگر گلابی نذر خاک و گل عزای حسین می شود. اگر هیزمی آتش عشق اباعبدالله(ع) را در دلهای عاشقانش افروخته می کند و اگر
.. همه و همه اصالت ریشه داری است که محرم و صفر در میان این مردم دارد و همان است که اسلام را زنده نگاه داشته است.
نویسنده:مهناز رحمانی