فارس با این که هیچ راهی به دریا ندارد از نظر تلفات غرق شدگی گوی سبقت را از دیگر استان‌های آبی ربوده است.
صدای ضجه دلخراش مادر هنوز در گوشم می‌پیچد. دُردانه اش را از دست داده بود و چه می‌توانست تسلای دل ریش ریشش باشد. از پسر بچه ۵ ساله‌ای که هزار آرزو برایش بافته بود و صدای شادی و خنده کودکانه اش فضای خانه را پر می‌کرد؛ حالا به جز قاب عکسی از معصومیتش چیزی باقی نمانده بود. مرتّب جواد را صدا می‌زد و چه دردناک است صحنه مادرِ فرزند از دست داده. پسرک بر اثر غرق شدگی جانش را ازدست داده بود.
جان‌ها چگونه می‌روند؟
وقتی آمار غرق شدگی را نگاه می‌کنی باورت نمی‌شود. اول فکر می‌کنی شاید به اشتباه فهرست استان هایی که به دریا راه دارند مقابلت گذاشته اند، اما دقت که می‌کنی می‌بینی اشتباه نشده این آمار مربوط به استان فارس است. استانی که به دریا راهی ندارد؛ اما تا دلت بخواهد استخر و حوضچه کشاورزی، کانال آب، تنگه و رودخانه دارد. جواد کوچک هم در یکی از استخر‌های کشاورزی غرق شده بود.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز فارس، آمار اداره کل پزشکی قانونی فارس نشان می‌دهد در ۴ ماهه نخست امسال ۶۰۸ نفر بر اثر غرق شدگی در کشور جان باخته اند که از این تعداد، فارس با ۶۰ فوتی بیشترین آمارِ تلفاتِ غرق شدگیِ کشور را به خود اختصاص داده است. به گفته علی رضا درودچی مدیر کل پزشکی قانونی فارس این آمار نسبت به مدت مشابه پارسال که ۳۲ نفر در استان براثر غرق شدگی فوت شدند؛ افزایش ۸۷ و نیم درصدی را نشان می‌دهد.
گزارش پزشکی قانونی نشان می‌دهد بارش‌های ابتدای سال، وقوع سیل و پر حجم شدن آب رودخانه ها، استخر‌ها و حوضچه‌های کشاورزی، در افزایش آمارتلفات غرق شدگی بی تأثیر نبوده است.
به گفته محمد جواد مرادیان رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی استان فارس غرق شدگی در استخر‌های کشاورزی، رودخانه و آبشار بیشترین علت مرگ و میر افراد در گروه‌های سنی یک تا بیست سال بوده است. غرق شدگی در آب‌های تنگه‌ها، دریاچه‌ها و سد‌های استان نیز در ردیف بعدی قرار دارند.
استخر‌هایی که جان می‌گیرند
استان فارس استان کشاورزی است و ۳۵ درصد از مردم این استان به کشاورزی مشغول هستند. وضعیت خشکسالی و بحران کم آبی باعث شده تا بیشتر کشاورزان با ساخت استخر‌های کشاورزی در مزارع به ذخیره آب برای تولید محصولات خود اقدام کنند.
اگر چه آمار رسمی از تعداد استخر‌های کشاورزی در فارس وجود ندارد به گفته متولیان جهاد کشاوری استان مالکان یک سوم از ۲ هزار و ۲۰۰ رشته قنات ها و نیمی از ۷۵ هزار حلقه چاه آب در فارس، از استخر ذخیره آبِ بالاتر از عمق یک و نیم متر استفاده می‌کنند.
استخر‌های کشاورزی هر چند برای ذخیره سازی آب ساخته می‌شوند، در برخی مواقع حوادث تلخی می‌آفرینند و جان برخی افراد را که به آن جا می‌روند، می‌گیرند. آمار‌ها نشان می‌دهد این استخر‌ها در افزایش تلفات غرق شدگی در استان نقش به سزایی داشته اند. به دلیل اهمیت موضوع به سراغ امیر اسلامی مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی فارس رفتم تا درباره استخر‌های کشاورزی، شاخص‌های یک استخر کشاورزی استاندارد و طرح‌های حفاظتی جهاد کشاورزی استان در خصوص استخر‌ها برایم توضیح دهد.
او می‌گوید اگر بیشتر کسانی که جان خود را به خاطر بی احتیاطی، آشنا نبودن به فنون شنا یا به هر دلیل دیگر در استخر‌های کشاورزی از دست می‌دهند؛ این نکته باعث نمی‌شود موضوع ایمن سازی استخر‌ها در نظر گرفته نشود.
می‌پرسم شاخص‌های یک استخر کشاورزی استاندارد چیست؟ و آیا برای ایمن سازی استخر‌ها آیین نامه‌ای هم صادر شده؟ جواب می‌دهد برای حفظ جان انسان‌ها و همچنین توجه ویژه به محیط زیست و برای جلوگیری از غرق شدن برخی حیوانات که برای نوشیدن آب به سمت این استخر‌ها می‌آیند، آیین نامه ایمنی استخر‌های کشاورزی صادر شده است.
مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی فارس در ادامه تصریح می‌کند این آیین نامه سال ۸۶ به تایید شورای عالی حفاظت فنی کشور و وزارت کار رسیده و به صورت جامع برای ساخت استخر‌ها قانونگذاری شده است. به گفته اسلامی در قانون ساخت استخر‌های ذخیره آب کشاورزی استان هم که در سال ۹۶ به تصویب رسیده بر الزام بکارگیری آیین نامه ایمنی کار شورای عالی حفاظت فنی کشور به صراحت تاکید شده و در صورت اجرا نشدن این آیین نامه به استخر‌ها اجازه آب گیری داده نمی‌شود.
مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی فارس به برخی مفاد مهم این آیین نامه اشاره می‌کند و می‌گوید در ساخت هر استخر باید فنس کشی کامل استخر و نصب تابلو‌های هشداردهنده در هر چهار سمت که در آن‌ها ممنوعیت شنا و عمق استخر کامل مشخص باشد اجرا شود.
به گفته او نصب نرده بان شناور دایم، وجود طناب نجات، وسایل کمک‌های اولیه و مجهز شدن استخر به تیوپ به تعداد مناسب در داخل استخر‌های بالای یک و نیم متر عمق و جلوگیری جدی از تردّد افراد غیر مسئول در محوطه استخر‌ها از ویژگی‌های یک استخر کشاورزی استاندارد است که در طرح‌های حفاظتی جهاد کشاورزی فارس لحاظ شده است.
مالکان استخر‌های بدون استاندارد متهم ردیف اول
هیچ استخر ذخیره آب کشاورزی، بدون ساخت تجهیزات حفاظتی تاییدیه نهایی دریافت نمی‌کند. این را محمد مهدی قاسمی رییس سازمان جهاد کشاورزی فارس می‌گوید. به گفته او تا زمانی که در ساخت استخر‌ها استاندارد سازی لازم صورت نگیرد به هیچ عنوان اجازه آبگیری این استخر‌ها صادر نمی‌شود و برای نظارت دقیق‌تر بر این کار، ناظران مقیمی در شهرستان‌های سرتاسر استان بکار گرفته شده که دایم در حال تهیه گزارش از وضعیت ساخت این استخر‌ها هستند و در صورت مشاهده تخلف مانع از ادامه کار ساخت استخر می شوند و همین نظارت مستمر در کاهش تخلفات و رعایت نکات ایمنی موثر بوده است.
می‌گویم اگر کسی استخر غیر مجاز بسازد تکلیف چیست؟ پاسخ می‌دهد اگر استخر کشاورزی بدون استانداردی وجود داشته و به بروز حوادث تلخی منجر شده به طور قطع بدون مجوز بوده که مشمول قوانین کاربری اراضی هستند و به جرم تغییر کاربری غیر مجاز تخریب یا جریمه می‌شوند و در صورت جریمه شدن باید مطابق استاندارد موجود اصلاح شوند.
رییس جهاد کشاورزی فارس تاکید می‌کند با توجه به عمق و مساحت استخر ذخیره آب کشاورزی از هر نوعی که باشد، محصور نمودن آن الزامی است و مطابق قانون اگر به دلیل کوتاهیِ مالک یا بهره‌بردار در اجرای عوامل حفاظتی و هشدار دهنده خسارت یا تلفات مالی و جانی رخ بدهد، مالک یا بهره‌بردار مقصر شناخته می‌شود.
در حال اتمام گزارش هستم که خبر دیگری روی خط خبرگزاری صدا وسیمای فارس مخابره می‌شود "غرق شدن پسر بچه ۷ ساله در استخر کشاورزی" گزارش نشان می‌دهد در ساخت این استخر که به غرق شدن کودک زرقانی منجر شد به نصب تجهیزات حفاظتی توجه نشده است.
***گزارش از سیده نصرت شجاعی