شبه نظامیان تحت فرماندهی سیا در افغانستان

    به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما‎، پایگاه اینترنتی نیویورک تایمز نوشت:  برخی از مشاوران ارشد کاخ سفید پیشنهاد کرده اند در صورت آغاز عملیات خروج نیرو‌های بین المللی از افغانستان، حضور عوامل جاسوسی سیا در این کشور به صورت مخفیانه گسترش یابد ولی مخالفت مسئولان سیا و برخی از مقامات نظامی آمریکا با این پیشنهاد، مباحثاتی را در دولت برانگیخته که ممکن است روند مذاکرات با طالبان را به منظور پایان دادن به جنگ به مراتب پیچیده‌تر سازد. 

در شرایطی که نظامیان آمریکایی خود را برای ترک افغانستان آماده می‌کنند، برخی از مقامات دولت آمریکا در چارچوب سیاستی تضمینی، خواستار استقرار نیرو‌های شبه نظامی تحت حمایت سیا در افغانستان در چارچوب بخشی از نیروی مبارزه با تروریسم برای جلوگیری از ظهور مجدد داعش یا القاعده در این کشور هستند.
ولی برخی دیگر نگرانند این شبه نظامیان که بسیاری از آن‌ها با اتهاماتی مانند شقاوت و بیرحمی روبرو هستند، بدون حمایت ارتش آمریکا نتوانند از عهده مبارزه با تروریسم برآیند.
گفته می‌شود جینا هاسپل مدیر سیا، با استناد به برخی نگرانی‌های لجستیکی و تدارکاتی درباره این طرح، تاکید کرده است عوامل سیا که این شبه نظامیان را برای شکار عوامل طالبان، القاعده و داعش آموزش می‌دهند و هدایت می‌کنند، به شدت به ارتش و اجرای عملیات مختلف توسط آن‌ها اعم از حملات هوایی، نظارت بالاسری، حمایت‌های پزشکی و درمانی و تکنسین‌ها کارشناسان بمب وابسته هستند.
منتقدان همچنین با استناد به بودجه و منابع محدود مالی خاطر نشان می‌کنند آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا فکر نمی‌کنند حضور عوامل داعش در افغانستان، توجیهی برای افزایش گسترده منابع تخصیص یافته به این طرح باشد. به گفته مقامات اطلاعاتی، فعالیت عوامل وابسته به داعش در افغانستان، به رغم حملات منظم آن‌ها به غیرنظامیان افغان و تداوم درگیری با طالبان، تهدیدی فوری برای غرب محسوب نمی‌شود.
اختلاف بر سر آینده حضور سیا در افغانستان، بر شکاف موجود در صفوف دولت و میان دو گروهی دلالت دارد که خواهان خروج نهایی از افغانستان هستند و آن‌هایی که بیم آن دارند خروج از افغانستان آمریکا را در معرض تهدیدات تروریستی قرار خواهد داد.
این مسئله ممکن است تلاش‌های مذاکره کنندگان آمریکایی و طالبان را بر سر دستیابی به توافقی برای پایان دادن به طولانی‌ترین جنگ در تاریخ آمریکا مختل سازد. چرا که طالبان این نکته را روشن ساخته است از دید آن‌ها میان نظامیان آمریکایی و عوامل سیا تفاوتی وجود ندارد و در مذاکرات صلح اخیر در قطر تاکید کرده اند عوامل سیا نیز باید به همراه نیرو‌های نظامی بین المللی طی چند ماه آینده یا در طول چند سال آینده خاک افغانستان را ترک کنند.
زالمای خلیلزاد مذاکره کننده ارشد آمریکایی چندی پیش اعلام کرده بود دو طرف به تفصیل درباره سرنوشت نیرو‌های امنیتی افغان مذاکره کرده اند ولی مستقیما به موضوع گروه‌های شبه نظامی یا حمایت آمریکا از آن‌ها نپرداخته اند.
دولت افغانستان بخشی از این مذاکرات نیست، ولی انتظار می‌رود دستیابی به این توافق مسیر مذاکرات میان دولت و طالبان را هموار سازد.
طرفداران طرح گسترش نقش سیا و حمایت آن از گروه‌های شبه نظامی بر این باورند اجرای این طرح می‌تواند نگرانی اصلی منتقدان را مبنی بر تاثیر منفی خروج نیرو‌های نظامی آمریکا و استفاده مجدد تروریست‌ها از افغانستان به عنوان مامن و پایگاهی برای عملیات برطرف سازد.
ست جونز کارشناس مرکز مطالعات راهبردی و بین المللی و مشاور سابق فرماندهی نیرو‌های عملیات ویژه آمریکا در افغانستان در این باره می‌گوید: قرار نیست نیرو‌های سطح بالا از جمله نیرو‌های تحت حمایت سیا، در جنگی پیروز شوند، ولی حضور آن‌ها میزان توانایی گروه‌های تروریستی را کاهش خواهد داد.
ولی جونز همانند دیگر مقامات سابق بر این باور است افزایش عملیات گروه‌های شبه نظامی و همزمان کاهش شمار نظامیان آمریکایی؛ اقدامی غیر عملی و ناکارآمد و بی اثر خواهد بود.
وی هشدار می‌دهد دستیابی به توافق صلحی که نیرو‌های آمریکایی را از افغانستان بیرون بکشد، ولی طالبان را خلع سلاح نکند، موجب می‌شود طالبان بر بخش‌های وسیعی از افغانستان کنترل پیدا کند و بدین ترتیب عملا مامن و فضای مناسبی برای گروه‌های تروریستی در این کشور ایجاد خواهد شد که هر گونه افزایش حمایت‌های سیا از گروه‌های شبه نظامی قادر به مهار آن‌ها نخواهد بود.
یک مقام سابق وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد این شبه نظامیان طی یکسال گذشته اجرای ماموریت‌های بسیار خطرناک از جمله جستجو و تعقیب سرکردگان تروریستی را بر عهده داشته اند.
ریشه شکل گیری این گروه‌های شبه نظامی به پس از حملات یازده سپتامبر سال ۲۰۰۱ و هنگامی باز می‌گردد که سیا به منظور سرنگونی طالبان و تعقیب و بازداشت جنگجویان القاعده کار ایجاد ائتلافی وصله پینه از گروه‌های تحت امر جنگ سالاران افغان را آغاز کرد.
پس از سرنگونی طالبان و روی کار آمدن دولت جدید افغانستان، شاخه شبه نظامی سایه وار سیا موسوم به شاخه زمینی، تبدیل به گروه‌های جنگجو شد. برخی از آن‌ها به شبه نظامیانی آموزش دیده و مجهز تبدیل شدند که ابتدا خارج از حوزه نظارت و سرپرستی دولت افغانستان کار می‌کردند. از این شبه نظامیان برای اجرای ماموریت‌های حساس و مخفیانه از جمله تعقیب سرکردگان گروه‌های تروریستی در سراسر منطقه مرزی با پاکستان استفاده می‌شد.
مقامات سابق آمریکایی می‌گویند طی سالیان اخیر از قدرت نفوذ و کنترل سیا بر گروه‌های شبه نظامی و دیگر نیرو‌های منطقه‌ای ضد تروریسم و تیم‌های ضربت تا حدودی کاسته شده است. بسیاری از این شبه نظامیان هم اکنون تحت کنترل فرماندهی سرویس اطلاعاتی خود افغانستان در آمده اند. ولی با این همه تردیدی وجود ندارد که این شبه نظامیان هنوز هم از سیا مشاوره و اغلب دستور می‌گیرند.
نبرد در افغانستان از زمان آغاز مذاکرات صلح افزایش یافته است چرا که دو طرف می‌کوشند بدین ترتیب مواضع خود را در مذاکرات تقویت کنند.
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا هفته گذشته در مصاحبه با فاکس نیوز به طور تلویحی اعلام کرده بود نیرو‌های آمریکایی و شاید سیا پس از هر گونه توافق با طالبان در افغانستان باقی بمانند. وی گفته بود ما در حال کاهش سطح حضور در افغانستان به صورت ملموس هستیم، ولی در عین حال قصد داریم همواره در این کشور حضور داشته باشیم و سطح اطلاعاتی بالای خود را در افغانستان حفظ کنیم.
با این همه مواضع رئیس جمهور آمریکا درباره کسب نتیجه دلخواه و ترجیحی از پیشنهاد صلح کنونی یا طرح افزایش نقش سیا در افغانستان همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و هاسپل نیز از هر گونه اظهار نظر در این باره خودداری می‌ورزد.
رهبران ارشد نظامی آمریکا در این باره اختلاف نظر دارند. برخی می‌گویند مذاکرات صلح با طالبان ارزش امتحان کردن دارد، ولی بسیار نگران هستند و تاکید دارند هر گونه خروج نظامیان که با سرعت و شتاب نسنجیده صورت بگیرد در نهایت منجر به فروپاشی افغانستان خواهد شد.
البته ایده افزایش نقش سیا در افغانستان همزمان با کاهش نیرو‌های نظامی ایده تازه‌ای نیست. در سال ۲۰۱۴ نیز که دولت باراک اوباما موضوع عقب نشینی همه نظامیان آمریکایی را از افغانستان تا سال ۲۰۱۶ در دست بررسی قرار داده بود، سیاستمداران ایده استفاده از شبه نظامیان تحت حمایت سیا را به عنوان یک نیروی مبارزه با تروریسم افغان در دست بررسی قرار داده بودند.
اما باید توجه داشت نگاه اقشار گسترده‌تر مردم افغانستان به فعالیت شبه نظامیان تحت حمایت سیا در کشور تا حد زیادی بحث برانگیز است. برخی از مردم آن‌ها را مسئول حملات خونینی می‌دانند که بسیاری از غیر نظامیان افغان را به کام مرگ فرستاده است و این شبه نظامیان را به توسل به تاکتیک‌های بیرحمانه و خشن متهم می‌کنند.
اگرچه رد پای دقیق سیا در افغانستان مبهم و غیر مشخص است، ولی سیا در آغاز دولت ترامپ به منظور تلاش برای تعقیب و بازداشت عوامل طالبان منابع زیادی در این کشور سرمایه گذاری کرده بود. امروزه افسران شبه نظامی وابسته به سیا - که اغلب در منطقه‌ای در مجاورت و منضم به سفارت آمریکا در کابل فعالیت می‌کنند - برای تعقیب عوامل القاعده، داعش، شبکه حقانی و دیگر جناح‌های وابسته به طالبان، با شبه نظامیان و دیگر تیم‌های کوچک اطلاعاتی افغان در سراسر این کشور به همکاری می‌پردازند.
به گفته مقامات آمریکایی برای خدمت موثر این شبه نظامیان در مبارزه با تروریسم، ضروری است تیم‌های عملیات ویژه ارتش آمریکا - حتی به تعداد کمتر - در بخش‌های مختلف افغانستان باقی بمانند.
با این همه شمار دقیق و ماهیت حضور عوامل سیا در افغانستان بسیار محرمانه نگهداشته می‌شود و جزییات درباره گروه‌های شبه نظامی تحت حمایت سیا نیز مبهم و ناشناخته است. حتی در صورت تداوم حمایت نظامی، گسترش ابعاد فعالیت سیا در افغانستان، به معنای ادامه یکی از مرگبارترین ماموریت‌های سیا در تاریخ فعالیت این آژانس به شمار می‌رود.