تولد دوباره

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز گلستان؛ «پدرم گفته بود امیدوارم بروی زیر ماشین» «همه زندگی من رو گرفت» «مردم از دست ما عاصی شده بودند» «دوست دارم به جامعه برگردم» این حرف‌ها برای سال‌های پیش است، امروز، هیچ کس به آنها این چنین نمی‌گوید. اکنون خانواده آنها را پذیرفته است و با دوستان بهبود یافته تجربه جدیدی را می‌گذرانند و از نو متولد شده اند. محمد ۱۴سال، محمد ابراهیم۱۵، علی۱۰، سید۲۰، غلامرضا۷، حسین۶ و احمد ۲سال است که از تولد دوباره شان می‌گذرد. برای زندگی دوباره، اما نیازمند حمایت‌های خانواده و جامعه اند. آنهم در شرایطی که فاصله تولد دوباره با زندگی پیشین ۵۸ دقیقه و چه بسا ۶دقیقه است.
منظور از تولد دوباره، پاک شدن و رهایی از مصرف مواد مخدر است. اعتیاد بی گمان یکی از دردناک‌ترین تجربه هاست، آنگاه که عزت، احترام، خانواده، سلامت و آرامش را از فرد می‌گیرد و او را به مسیری می‌کشاند که جز تاریکی و تباهی نیست.

عوامل روانشناختی اعتیاد
علی که در حال ترک مصرف مواد مخدر است می‌گوید: نمی‌داند چگونه و با چه روش‌هایی باید با مشکلات روحی و شخصی کنار بیاید و آن را تحمل کند.
او امیدوارست آموزش ببیند و با حمایت‌های روحی و عاطفیِ خانواده دیگر سراغ مصرف مواد مخدر نرود.
علاوه بر فرد معتاد، خانواده و جامعه (نهاد‌های سیاستگذاری، آموزشی، فرهنگی و اقتصادی..) هم در معتاد شدن سهم دارند.
دکتر گنجى جامعه‌شناس می‌گوید: خانواده‌ها و پس از آن مدارس و محیط‌های فرهنگی باید با دادن مهارت‌های رفتاری و با بالابردن شخصیت افراد از گسترش آسیب‌های اجتماعی بویژه مصرف مواد مخدر جلوگیری کنند.
گنجی با تاکید بر اینکه بهتر است از سنین کودکی و قبل از بلوغ آموزش و آگاهی داده شود افزود: رفتار خانواده باید طورى باشد که فرزند فضای بیرون خانواده را به فضای درون خانواده ترجیح ندهد.
او گفت: فرزندی که مهارت‌های زندگی را آموخته است در مواجه با آسیب واکنش مناسبی نشان می‌دهد.

آگاه نباشیم، معتاد می‌شویم
معاون مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی کشور گفت: اگر خانواده ها، مسئولان و دستگاه‌های فرهنگی هوشیاری به خرج ندهند، به علت دسترسی آسان، ارتباط با دوستان ناباب، نبود برنامه‌های مناسب برای اوقات فراغت، خطر مصرف مواد مخدر بویژه در نوجوانان و جوانان جدی است.
فرید براتی‌سده افزود: مهارت‌آموزی، پایش و نظارت، ارتباط نزدیک معلمان با دانش‌آموزان، تعامل صحیح و اصولی بین مسئولان مدارس با خانواده‌ها، شرکت دادن فرزندان در دوره‌های آموزشی و مهارتی، صرف وقت بیشتر والدین با نوجوانان و وجود زمینه‌های گردشی و تفریح خانوادگی از جمله مواردی است که می‌تواند از گرایش دانش‌آموزان به موادمخدر جلوگیری کند.
برخی‌ها می‌گویند برای نظارت بر رفتار فرزندان زمانی که در بیرون از خانه هستند برای سه سوال پاسخ داشته باشید: فرزندمان الان کجاست؟ چه کار می‌کند؟ با چه کسی است؟

مواد مخدر و آمار‌های تعجب آور
معاون مقابله با عرضه و امور بین‌الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور با اشاره به اینکه بیش از ۱۱درصد تولید ناخالص ایران صرف هزینه‌های مقابله با مواد مخدر می‌شود گفت: ۷۰درصد زندانیان کشور مستقیم یا غیرمستقیم مجرمان مواد مخدر هستند.
به گفته ناصر اصلانی بخشی از نزاع، درگیری، زورگیری، طلاق، کلاهبرداری، قتل‌های پیچیده شیشه‌ای و… ناشی از مواد مخدر است.
اصلانی گفت: بیش از دو میلیون و ۸۰۲هزار نفر در کشور موادمخدر مصرف می‌کنند که یک میلیون و ۶۰۰هزار نفر مصرف کننده غیرمستقیم هستند و بیش از ۵۰درصد از آنها تریاک می‌کشند.
او افزود: متأسفانه آمار زنان معتاد رو به افزایش است و ۱۵۶هزار نفر زن معتاد در کشور داریم.
رئیس پلیس مبارزه با موادمخدر نیروی انتظامی گفت: براساس گزارش اخیر سازمان ملل متحد تعداد معتادان در دنیا از ۲۱۰میلیون نفر در سال۲۰۱۷ به ۲۸۷میلیون نفر افزایش پیدا کرده است.
رسول خضری عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه آمار مصرف اعتیاد نسبت به ۱۰ سال گذشته روند بسیار صعودی داشته است گفت: اگر بخواهیم یک قرص استامینوفن بخریم ۱۵ دقیقه طول می‌کشد، اما خرید مواد مخدر کمتر از ۶دقیقه زمان می‌برد.
در واکنش به سخنان رسول خضری، محمدعلی اسدی رئیس شورای هماهنگی مواد مخدر تهران گفت: براساس تحقیقات میزان دسترسی به مواد مخدر ۵۸ دقیقه است.

محمد ترحمی مدیرکل حقوقی و امور مجلس ستاد مبارزه با مواد مخدر هم گفت: قاچاق مواد مخدر در ایران سالانه به اندازه نصف بودجه ملی یعنی ۱۶۸ هزار میلیارد ریال به اقتصاد کشور ضربه می‌زند.
منتظرالمهدی سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: مطالعات نشان می‌دهد ۴۰ درصد مصرف کنندگان مواد مخدر اطلاعات کاملی از عوارض این مواد ندارند.
آمار معتادان به مواد مخدر در گلستان آنطور که دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر گلستان می‌گوید: از بیش از ۱۰۰ هزار نفر از جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال گلستان معتاد هستند آماری که تا ۱۷۰ هزار نفر هم گفته شده است.
محمودرضا روحانی‌فر گفت: براساس تحقیقات حدود ۹۰ درصد معتادان در گلستان افراد متاهل دارای شغل هستند.
او می‌گوید: ۵۳ درصد خانواده‌های گلستانی درباره مواد مخدر آگاهی لازم را ندارند.
این‌ها یعنی خطر از آنچه که بسیاری می‌پندارند عمیق تر، شدید‌تر و فاجعه بارتر است.

تغییر الگوی اعتیاد (سن و جنسیت معتادان، نوع موادمخدر)
بیش از ۸۰۰نوع مواد صنعتی و روانگردان‌ها در جهان تولید می‌شود.
اسکندر مومنی دبیر کل ستاد مبارزه با موادمخدر گفت: قاچاقچیان با توجه به شرایط، مواد‌های مختلف را در بسته‌های متنوع یا جدید وارد می‌کنند.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با موادمخدر گلستان گفت: مصرف موادمخدر در جمع بانوان و مناطق روستایی گلستان نگران کننده و سن اعتیاد هم از ۲۱سال به ۱۵سال رسیده است.
اگرچه حدود ۵۰درصد معتادان کشور تریاک مصرف می‌کنند، اما گرایش به مصرف مواد مخدر صنعتی با قدرت تخریب بیشتر افزایش یافته است.
معاون ستاد مبارزه با موادمخدر گفت: تریاک مقام اول و در مرحله بعد هم گل بیشترین مصرف مواد مخدر را در کشور دارند.
سعید منتظرالمهدی با بیان اینکه نگرانی استفاده از گل بیشتر شده است، افزود: افرادی که برای لاغری، ایجاد شادابی، نشاط و. از این مواد استفاده می‌کنند کاملاً در اشتباه هستند.
معاون مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی هم گفت: خواب‌آلودگی، خنده‌های بی‌مورد و زیاده از حد، چشم‌های قرمز، تمرکز نداشتن، به هم ریختگی فرزندان و گریه‌های بی‌دلیل از مهمترین مواردی است که خانواده‌ها باید به آن حساس باشند و بدانند که این موارد از علائم مصرف گل و حشیش است.
براتی سده افزود: این باور که ماده گل اعتیادآور نیست را مافیای موجود القا کرده، در حالیکه برخلاف باور‌های غلط، مصرف ماده مخدر گل، اعتیادآور است و مشکلات جسمی و روحی بسیار نگران کننده‌ای دارد.
او گفت:رفتار اشتباه والدین خطر را افزایش می‌دهد و با نوجوان مصرف‌کننده مواد نباید درگیر شد و آن‌ها را از دست رفته دانست.
براتی سده می‌گوید: ارتباط صحیح و خوب با فرزندانی که مصرف کننده مواد هستند به نجات آنان منجر می‌شود.

کاکائو بجای حشیش!
معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با موادمخدر با تأکید بر این‌که بیشترین دلیل روی آوردن جوانان به مواد مخدر به دلیل فقر دوپامین در مغز است گفت: برخی از جوانان هنگامی که دچار خلاء روانی و عاطفی می‌شوند یا در کار و زندگی شکست می‌خورند و ترشح دوپامین در مغز کاهش می‌یابد، می‌خواهند آن را با استفاده از موادی از بیرون جایگزین کنند.
سعید منتظرالمهدی افزود: با توجه به این‌که دوپامین در مغز به صورت طبیعی ترشح می‌شود، راهکار‌هایی برای افزایش طبیعی دوپامین مغز وجود دارد که باید به جوانان آموزش داده شود. از جمله این راهکار‌ها می‌توان به انجام ورزش‌های هوازی، دوش آب سرد، مصرف خوراکی‌هایی مانند کاکائو اشاره کرد.
گفته می‌شود کاکائوِ تلخ هم‌تراز حشیش، دوپامین در بدن تولید می‌کند.

علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد
سخنگو ستاد مبارزه با موادمخدر می‌گوید: بی‌نیاز به هیچ گفت‌وگویی وقتی سخن از مبارزه با موادمخدر هست منظور صرفاً روش‌های مقابله‌ای نیست بلکه مهم‌تر از آن روش‌های پیشگیرانه است.
سعید منتظرالمهدی گفت: حمایت عاطفی از کودکان و نوجوانان، آگاهی‌بخشی عمومی، مراقبت از فضا‌های آسیب‌پذیر بویژه اماکن حاشیه‌ای، اراده جمعی و به کار گرفتن دقیق روش‌های علمی از جمله موضوعات مهم در حوزه پیشگیری است.
پیشگیری نیازمند آگاهی و راهنمایی است. خط ملی اعتیاد می‌تواند بخشی از خدمات مشاوره‌ای را ارائه دهد.
مسئول خط ملی اعتیاد گفت: مردم در سراسر کشور می‌توانند با شماره تلفن ۰۹۶۲۸ بدون نیاز به گرفتن پیش شماره شهری و کاملاً رایگان تماس بگیرند.
ماریت قازاریان افزود: مشاوران این مرکز علاوه بر حوزه روانشناسی، در امور اعتیاد هم تخصص دارند و با حفظ مسائل اخلاقی و محرمانه بودن تماس‌ها همه روزه حتی در روز‌های تعطیل از ساعت ۸تا۲۰ فعال است.

پس از تولدِ دوباره (حمایت‌های عاطفی، اقتصادی و پذیرش پاک شدگان)
برای ترک اعتیاد مکان‌ها و روش‌های درمانی متعدد و متنوعی وجود دارد. قدم اول آن است که خود فرد بخواهد و بعد با کمک و حمایت بستگان و نزدیکان اقدام کند. فرد معتاد باید مجموعه‌ای از خدمات درمانی، روانی و حمایت‌های عاطفی و مالی را دریافت کند تا در درمان بقا داشته باشد.
اجتماع درمان مدار یا تی سی بهبودی نیازمند بازتوانی، یادگیری دوباره یا تثبیت توانایی‌ها برای ادامه زندگی مثبت، برای بدست آوردن سلامت جسمانی و عاطفی است.
مدیر مرکز اجتماع درمان مدار در گرگان می‌گوید: برای ترک روش‌های متعددی وجود دارد که روش درمان مراکز اقامتی بهبودی و مراکز درمانی تخصصی از جمله این روش‌ها است.
محمد نوری گفت: در مراکز اجتماع درمان مدار تمام جنبه‌های فکری، نگرشی و تربیتی و اصلاح رفتار فرد را در بر می‌گیرد.
او بیکاری، تکمیل نشدن روند درمان، مشکلات مالی و معیشتی، گسست خانوادگی و کمبود امکانات تفریحی را از جمله دلایل مهم لغزش پاک شدگان از اعتیاد می‌داند.

غلامرضا با ۹سال پاکی می‌گوید: تعدادی از کسانی که مصرف موادمخدر را ترک کرده اند بعد از آنکه جامعه و خانواده از لحاظ عاطفی و اقتصادی آنها را نمی‌پذیرد دوباره به مصرف مواد روی می‌آوردند.
حسین هم چندین سال مواد مخدر را ترک کرده بود، اما دوباره لغزش کرد و مصرف کننده شد. او مهمترین عوامل را مشکلات مالی، خانوادگی و حمایت نشدن از طرف خانواده و جامعه می‌داند. هر چند که گفت: با مصرف دوباره نه تنها مشکلاتش کم نشد بلکه بیشتر هم شد. او اکنون دنبال راه رهایی است.
یک رفتارشناس و درمانگر اعتیاد گفت: براساس آمار ۸۰تا۹۰ درصد از معتادان پس از بهبود به اعتیاد باز می‌گردند و برای جلوگیری از این روند نیازمند باور، جامعه‌پذیری و اشتغال پاک شدگان هستیم در غیر اینصورت چرخه درمان ناموفق می‌شود.
دکتر مجید ابهری افزود: جامعه نباید با برچسب معتاد این افراد را از خود براند بلکه با ایجاد اعتماد به نفس که اصلی‌ترین عامل در جلوگیری از بازگشت دوباره به اعتیاد است، به پاک ماندن آنها کمک کند.
به گفته این آسیب شناس اجتماعی، وقتی یک فرد بهبودیافته هرجا برای کار مراجعه می‌کند با مهر معتاد بر پیشانی جواب منفی می‌شنود کجا باید برود که قبولش کنند؟ تا چند وقت می‌تواند مقابل بی‌پولی دوام بیاورد؟ اما وقتی مشغول کار باشد و در برنامه‌های کنترل بعد از خروجِ اعتیاد قرار گیرد براساس تجربه آسیب‌شناسی و درمانی، احتمال بازگشت وی به مصرف مواد مخدر یک الی پنج درصد است.

یاریگر باشیم..
کاهش آسیب و حمایت اجتماعی خانواده معتادان، اجرای برنامه‌های هدفمند و مستمر نهاد‌های آموزشی و رسانه‌های جمعی، توانمندسازی و بازتوانی بهبودیافتگان، جامعه پذیری و رفع نیاز‌های عاطفی، تربیتی و اجتماعی، آگاهی بخشی، تقویت اعتماد بنفس، و در دسترس نبودن مواد مخدر از جمله مواردی است که به پاک ماندن یک قهرمانِ رهاشده از غول اعتیاد کمک می‌کند.
او که دوباره متولد شده، نیازمند همه آن چیزی است که برای پیشگیری از اعتیاد لازم بود. یعنی هر آنچه که نداشت و معتاد شد را به او بدهیم تا پاک بماند. او رنج، درد و زحمت پاک شدن را کشیده است در پاک ماندنش یاریگرش ما (خانواده، جامعه، رسانه، مسئولان و...). باشیم.