بافت سنتی بندر باستانی بوشهر اگر چه نشانگر قدمت و معماری ایرانی ، اسلامی و گنجینه ای برای مردم این بندر است اما فرسودگی برخی از ساختمانهای این منطقه زنگ خطری برای ساکنان مردم و ایجاد چهره نامناسب شهری در برخی از معابر شده است .
به گزارش خبرگزاری صداو سیما مرکز بوشهر ؛ در کوچه پس کوچه های بوشهر که قدم می زنی بافت تاریخی فرهنگی این بندر باستانی نخستین جلوه های تصویری است که با تلفیقی از هنرو معماری اصیل ایرانی و کشورهای شرقی از مقابل چشمانت حرکت می کند ساختمانهایی از جنس خشت و گل با پنجره هایی محراب گونه و در برخی مواقع شیشه هایی رنگارنگ چشم هر رهگذری را بخود معطوف می کند .
اما در کنار این زیبایی بافت های فرسوده و کوچه های نامنظم نیز بچشم می خورد که ضمن ناشایست کردن چهره شهر ، می تواند سلامت شهروندان این دیار را به مخاطره اندازد .
بازسازي بافت‌هاي فرسوده نقشي مهم در ايجاد آرامش زندگي ساكنان اين محله ها دارد در اين ارتباط تقويت و توسعه زيرساخت ها و روبناهاي عمراني در شهرها و روستاها بايد از اولويت كاري مسئولان باشد.
استاندار بوشهر گفت : بافت تاريخي بوشهر هويت فرهنگي ، اقتصادي و اجتماعي اين استان است و براي توسعه زيرساخت‌ها در بافت تاريخي بوشهر700 ميليارد ريال هدف گذاري شده است.
عبدالکریم گراوند افزود: براي سرعت بخشي ساخت واحدهاي مسكوني در محله هاي هدف بافت‌هاي فرسوده، شهرداران در صدور پروانه ساختماني براي ساخت واحدهاي مسكوني شهري جهادي عمل كنند.
بافت قدیم بوشهر واقع در قسمت شمالی شهرواقع شده است که مساحتی بالغ بر 40 هکتار(38 هکتار) دارد . این مساحت بافت بصورت کلی در سال 1385 با شماره ثبت 2360 به نام بافت تاریخی شهر بوشهر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است .
بافت قدیم بوشهر شامل حدود هزار پلاک است که از این تعداد 400 بنای با ارزش در آن وجود دارد 80 پلاک ثبت شده بنای آن نیز به ثبت ملی رسیده است .
ساختمانهای تاریخی و قدیمی در بوشهر؛
آقای شاکرمی یکی از ساکنان مناطق بافتهای فرسوده شهر بوشهر درباره ترمیم و بازسازی این بافتها می گوید : یکی از مشکلات عمده در خصوص بازسازی این بافتها ، تراکم کم ساختمان است و با توجه به اینکه اداره میراث فرهنگی اجازه بلند مرتبه سازی در این منطقه را نمی دهد مقرون به صرفه نیست و دوم اینکه به خونهای قدیمی اجازه ساخت نمی دهند فقط باید بازسازی شوند.
وی در ادامه می گوید : میراث فرهنگی و شهرداری برای بازسازی بافتهای فرسوده شرایط خاصی رو برای ما ایجاد کردند از جمله اینکه نمای ساختمان های قدیمی نباید تغییر کند .
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان بوشهرهم می گوید:عمارت های زیادی در این بافت وجود دارد که برخی از این عمارت ها را اشخاص حقیقی و برخی نیز اداره کل میراث فرهنگی و ارگان های دولتی مرمت و بازسازی کردند.
محمد حسین ارسطوزاده می افزاید : عمارت کازرونی - عمارت دهدشتی - عمارت علوی - عمارت طاهری - عمارت مبارکی - عمارت رشیدی - عمارت هفته - موزه تجارت دریایی عمارت ایرانی - مدرسه گلستان - بازار قدیم توسط میراث فرهنگی بازسازی و مرمت شده اند
وی در ادامه بیان می کند: مسجد دهدشتی - مسجد کوفه - مسجد شیخ سعدون - مسجد شُنبدی - مسجد جمعه - مسجد آل عصفور اداره کل میراث با همکاری اداره اوقاف و امور خیریه ،عمارت امیریه و عمارت بیلیارد توسط شهرداری و برخی عمارت های دیگر توسط بخش خصوصی مرمت و بازسازی شده است.
و طبق برنامه مقرر گردیده ( مانند عمارت شیرازی ) هتل سنتی شود خانه صمیمی ( کافه حاج رییس ) و اقامتگاه بومگردی مان همیشه سبز خواهد شد .
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان بوشهرمی گوید : اغلب این عمارت ها بصورت جداگانه(بغیر از کل بافت که ثبت شده است) در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است .
راهکاردولت برای ترمیم بافتهای فرسوده؛
آقای گراوند ؛ استاندار بوشهر می گوید: با توجه به تخفيف هايي كه دولت در اين بخش مي دهد بايد از فرصتي كه براي ايجاد واحدهاي مسكوني در بافت‌هاي فرسوده فراهم شده در زمينه حل مشكلات مردم استفاده شود.
بگفته مديركل راه و شهرسازي استان بوشهر، از مجموع 38 شهر اين استان ، محدوده بافت فرسوده 12 شهر مشخص شده و مطالعات انجام شده است.
فرزاد رستمي می افزاید: يكهزار و 685 هكتار مساحت مجموع بافت هاي ناكارآمد شهري استان بوشهر است كه 15 درصد مساحت شهرهاي ياد شده را تشكيل می دهد و حدود 30 درصد جمعيت اين شهرها در اين محله ها و محدوده بافت فرسوده زندگي مي كنند.
وي بيان كرد: براساس برنامه ، 2هزار و700 محله بافت ناكارآمد در كشور شناسايي شده كه بايد هر سال 270 محله بازآفريني شوند كه اين شمار در استان بوشهر 73 محله شناسايي و 13 محله امسال بازآفريني مي شوند.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان بوشهرمی گوید : سیاست سازمان میراث فرهنگی برای تقویت بخش خصوصی است و واگذاری عمارت ها برای اشخاص حقیقی و حقوقی با محوریت احیای بافت تاریخی و حفظ سنت و فرهنگ این خطه است . از این رو تسهیلاتی نیز به بخش خصوصی اختصاص داده خواهد شد .
مديركل راه و شهرسازي استان بوشهر بیان می کند: شهرهاي بوشهر و برازجان به ترتيب بيشترين مساحت بافت ناكارآمد شهري را دارند و شهرهاي خورموج و اهرم در رتبه هاي بعدي قرار دارند.
رستمي گفت: تفاهم نامه اي بين راه و شهرسازي، سازمان برنامه و بودجه و صندوق توسعه ملي براي بازآفريني محله هاي هدف منعقد شده است كه سهميه استان بوشهر نوسازي يكهزار و 545 واحد مسكوني است و به ازاي هر واحد 400 ميليون ريال تسهيلات با سود 9 درصد ارائه مي شود.
انتخاب شهرها براساس سرانه جمعيت، وسعت، وضعيت اجتماعي، فرهنگي و زيرساخت ها بوده است كه براساس برنامه اقدام مشترك استان براي توسعه تاسيسات و خدمات زيربنايي، روبنايي، ارتقا و بهبود فضاهاي عمومي شهري، ظرفيت سازي و توانمند سازي اجتماعي، نوسازي و مقاوم سازي مسكن شهرهاي هدف انجام مي شود.
مديركل راه و شهرسازي استان بوشهرگفت: اجراي طرح بازآفريني محله هاي ناكارآمد با اولويت شهرهاي بالاي 50 هزار نفر است ولي در استان بوشهر از رديف هاي ديگر براي بازآفريني در شهرهاي خورموج و اهرم نيز در صورت تصويب هزينه مي شود.
شهردار بندر بوشهر هم می گوید : بافت تاریخی و فرسوده نماد اصالت و هویت هر شهر است
سیدنورالدین امیری از بهسازی بافتهای فرسوده و بافت تاریخی شهر بوشهر و اقدامات انجام شده توسط مجموعه مدیریت شهری در این راستا خبر داد و افزود: بافت های فرسوده شهری که ساکنان بسیاری را در خود جای داده و به عنوان نمادی از اصالت و فرهنگ هر شهر محسوب می شوند ، در فرایند زمانی شکل گرفته و امروزه در محاصره تکنولوژی عصر حاضر و توسعه شهری جدید گرفتار شده اند و از لحاظ ساختاری و عملکردی دچار کمبودهایی می باشند که نمی توانند جوابگوی نیاز ساکنین خود باشند .
وی ادامه داد: زیرساخت های بافت فرسوده از متوسط شهر بسیار کمتر است و فقر اقتصادی در بافت های فرسوده، توان مشارکت و نظارت مردم را سلب کرده است .
شهردار بندر بوشهر اضافه می کند : اواخر سال گذشته ، نوسازی متفاوت بافتهای فرسوده در قالب برنامه ملی بازآفرینی شهری با فرمان رئیس‌جمهور آغاز شد که هدف از اجرای این برنامه احیای ۱۳۳۴ محله فرسوده طی ۵ سال در دو قالب «ساخت سالانه ۱۰۰ هزار واحد مسکونی» و «افزایش سرانه‌های خدماتی» است .
از دیدگاه کارشناسان حوزه نوسازی دومین اقدامی که برای پیشرفت اجرای این طرح ها موثر است،پای کار بودن شهرداری به عنوان یکی از ارکان مهم در جریان نوسازی بافت فرسوده است. شهرداری می تواند همزمان در چند مسیر در تحقق اهداف طرح ملی بازآفرینی حرکت کند.
تامین زمین، جلب مشارکت اجتماعی و فرهنگ سازی بر مبنای شناخت بافت های فرسوده از مهم ترین این گام ها است. چراکه طی سالهای گذشته یکی از مهمترین دلایل ناکامی طرحهای نوسازی اجرا شده، عدم همراهی و مشارکت ساکنان و مالکان بافت فرسوده شهرها بوده است.
شهردار بوشهر از بافت تاریخی شهر بوشهر به عنوان یکی از منحصربفردترین و زیباترین بافتهای مسکونی ایران نام می برد و می افزاید: بافت تاریخی بوشهر به مساحت تقریبی 40 هکتار که بناهای مسکونی و عمارت‌های باشکوهی را از گذشته تاکنون در خود جای داده ، در شمال شهر بوشهر قرار گرفته و ۴ محله قدیمی به نام‌های دهدشتی، کوتی، شنبدی و بهبهانی هسته اصلی این بافت تاریخی را تشکیل می‌دهند.
مدیریت شهری برای حفظ بناهای تاریخی و تقویت زیرساخت‌های شهری در محوطه بافت تاریخی بوشهر و نیز تسهیل پیگیری مطالبات ساکنین در این بافت قدیمی ، اقدام به تاسیس شهرداری بافت تاریخی فرهنگی بندر بوشهر کرده تا با اجرای پروژه های عمرانی و ارائه خدماتی نظیر مرمت و بازسازی و احیای عمارت های تاریخی ، ساماندهی شبکه جمع آوری دفع آبهای سطحی ، اصلاح شبکه فاضلاب ، موزائیک فرش و سنگفرش کوچه ها و معابر و ... بتواند گام مفید و موثری در این زمینه برداشته و این مکان‌ها را به عنوان جاذبه‌ای گردشگری و توریستی به همه مردم ایران و جهان معرفی کند.
شهرداری بندر بوشهر برای سرعت بخشیدن و رونق فعالیت مرمت و بازسازی در بافت قدیم شهر بوشهر یك سری معافیت هایی را پیش بینی كرده كه انتظار می رود شهروندان ساكن در این بافت با استفاده از این ظرفیت برای بازسازی واحدهای فرسوده خود پیشگام شوند.
امید می رود با همکاری بین شهرداری ها، دستگاه های اجرایی و شهروندان ، بتوانیم ضمن حفظ ارزش های سنتی و بافت فرهنگی استان شاهد جذب گردشگرو همچنین پیشرفت استان بوشهر باشیم.
نگارنده : سیده فرخنده موسوی