گزارش مکتوب؛
لیموی هرمزگان اسیر جادوی جادوگر
بیست و یک سال از آلودگی باغ‌های لیموترش هرمزگان به بیماری جاروک جادوگر می‌گذرد و هنوز این باغ‌ها اسیرجادوی این جادوگرند.
کربلایی غلام در باغ لیموترش خود درختانی با شاخه‌های کوتاه و خوشه‌هایی شبیه یک جارومی بیند که برای او خوشایند نیست.
چون خشک شدن برگ‌ها در شاخه‌های جارویی، موجب خشک شدن تمام شاخه‌ها و در نهایت مرگ درختان می‌شود.
هر سال با رسیدن فصل تابستان، برداشت لیموترش هم در هرمزگان آغاز می‌شود.
لیموترش هرمزگان بعلت داشتن پوست نازک، آبدار بودن، طعم و عطر خوب طرفداران زیادی دارد.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما؛ معاون مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان پیش بینی کرد امسال ۱۲۱ هزار تن لیمو ترش از نه هزار و چهارصد هکتارباغ لیمو برداشت شود.به گفته معصومه عباسی هرمزگان رتبه نخست تولید لیموترش را در کشور دارد.شهرستان رودان سالانه با تولید ۱۲۰ هزار تن لیموترش در هفت هزار هکتار، قطب مهم تولید این محصول است.
اما به گفته مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی هرمزگان براثر بیماری جاروک جادوگر ۱۳ هزار هکتار از باغ‌های لیموترش هرمزگان امحا شده است.
این بیماری موجب شد سطح زیرکشت لیموترش در شهرستان رودان نیز از ۱۱ به شش هزار هکتار کاهش یابد.
بیماری جاروئک لیموترش دارای عامل فایتوپلاسمایی است که از پیوندک‌ها و حشرات ناقل آلوده مانند زنجرک‌ها، از درختان آلوده به درختان سالم منتقل می‌شود.
این بیماری نخستین بار در سال ۱۳۶۵ در کشور عمان و سه سال بعد در کشور امارات متحده عربی دیده شد.
در هرمزگان بیماری جاروک لیموترش درسال ۱۳۷۷ دیده شده است.
از زمان نفوذ بیماری و مبتلا شدن درخت لیموترش تا ظهور علائم بیماری که از شش تا ۱۴ ماه طول می‌کشد، دوره کمون نامیده می‌شود.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی هرمزگان می‌گوید: تاکنون هیچ راه حل قطعی برای از بین بردن این بیماری یافت نشده است.مسعود گرگیج می‌افزاید: تنها راه ممکن برای جلوگیری از سرایت این بیماری، قطع درختان بیمار و سوزاندن آنهاست.خوشبختانه مرکبات مهمی مانند پرتقال، نارنگی و نارنج نسبت به این بیماری مقاومت نشان داده اند.تلاش‌های صورت گرفتهطرح مبارزه با جاروئک در باغ‌های لیمو ترش هرمزگان از سال ۱۳۸۶ آغاز شده است.به گفته مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی هرمزگان برای مقابله و کنترل بیماری جاروک صد و بیست میلیارد ریال به هرمزگان اختصاص یافته است.حمید دولتی می‌افزاید: اصلاح هزار و ۳۰۰ هکتار شبکه آبیاری نوین، برگزاری برنامه‌های ترویجی، ردیابی بیش از ۲۲ هزار هکتار باغ‌های آلوده، کنترل شیمیایی ناقل و مدیریت باغ‌ها با آلودگی پایین، از دیگر اقدامات انجام شده برای مبارزه با این بیماری است.به گفته معاون مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان امحا و جایگزینی بیش از ۱۲ هزار هکتار باغ‌های آلوده به این بیماری از دیگر اقدامات انجام شده است.عباسی می‌افزاید: در این عملیات یک میلیون و ۴۵۰ هزار اصله نهال از ارقام مقاوم لیموترش، مرکبات، میوه‌های گرمسیری و نخیلات جایگزین باغ‌های لیمو ترش آلوده شده است.ارقام مقاوم لیموترش، لیسبون، پرشین لاین، سنگی و خارگل است.
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان رودان می‌گوید: اما این درحالیست که بعلت گران بودن قیمت لیموی محلی و بازارپسندی، کشاورزان از سه سال پیش تاکنون، کشت مجدد درختان لیموی محلی وغیرمقاوم را آغاز کرده اند.حسن دوراندیش افزود: با این اقدام تا دو یا سه سال آینده، دوباره شاهد ورود موج جدید جاروی جادوگر به باغ‌های لیموترش استان خواهیم بود.دیگر عوامل مشکل سازخشکسالی، بدهی‌های معوقه باغداران منطقه به بانک‌های عامل، وجود دلالان، واسطه‌ها و قاچاق لیمو‌های وارداتی نیز مانند سد محکمی در مقابل کشاورزان هرمزگانی است.لیموی قاچاق از عمان و پاکستان وارد کشور می‌شود.شماری از خریداران عمده و خرده پا، بصورت مخفیانه لیموی قاچاق را با محصول تولیدی منطقه مخلوط و به بازار مصرف عرضه می‌کنند.ورود لیموی قاچاق با قیمت نازل، علاوه برهم زدن تعادل بازار بدون گواهی بهداشتی است و سلامت جامعه را هم تهدید می‌کند.رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان رودان می‌گوید: نبود صنایع تبدیلی کافی نیز موجب کاهش بهره وری، تحمیل هزینه‌های حمل و نقل به کشاورزان و کاهش اشتغالزایی در منطقه شده است.حسن دوراندیش می‌افزاید: البته از یکسال پیش تاکنون طرح ساماندهی مراکز خرید و فروش محصولات کشاورزی با هدف حمایت از حقوق کشاورزان، تثبیت قیمت، جلوگیری از ورود دلالان و حذف واسطه‌های غیرضروری اجرا شده است.
به گفته وی برای جلوگیری از ورود افراد سودجو، تمام خریداران محصولات کشاورزی در این شهرستان، ملزم به داشتن پروانه صنفی هستند و از فعالیت افراد بدون پروانه جلوگیری می‌شود.اکنون هر کیلو لیموترش در رودان با توجه به درجه کیفیت، بین ۷ تا ۱۲ هزار تومان از کشاورزان خریداری می‌شود.نتیجه گیریلیمو ترش سرشار از ویتامین سی، و در درمان بسیاری از عفونت‌های خونی بعنوان داروی معجزه گر شناخته شده است.لیموی تازه یکی از چاشنی‌های مهم جنوبی‌ها در کنار غذا‌های سنتی است.شربت آب لیمو در گرمای بالای ۴۰ درجه جنوب، بهترین نوشیدنی محسوب می‌شود.در این سال‌ها با مدیریت تغذیه و استفاده از کود‌های ریز مغذی، حذف درختان آلوده و جایگزینی درختان لیموی مقاوم سعی بر مهار بیماری جاروی جادوگر شده، اما تا رسیدن به مطلوب راه بسیار است.امید است با هدایتگری در تولید، توزیع و ساماندهی تعاونی‌ها در عرضه محصولات کشاورزی و کوتاهی کامل دست واسطه‌ها زمینه استفاده بهتر عموم مردم از این میوه خدادادی فراهم شود و منابع درآمدی کشاورزان از این محصول اقتصادی ضایع نشود.
نویسنده؛ مریم خیاطی