گزارش مکتوب: گیاهان داروئی، کشت های ثروت آفرین

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز چهارمحال و بختیاری؛ در استان چهارمحال و بختیاری به دلیل وابستگی‌های معیشتی مردم به طبیعت، استفاده از گیاهان دارویی برای مداوای اغلب بیماری‌ها در سالیان متمادی یکی از شیوه‌های موثر درمانی بوده است. گیاهان دارویی تمام نیازهای درمانی مردم چهارمحال و بختیاری و استان های هم ‌جوار را برآورده ساخته و خبری از داروهای شیمیایی و سنتزی تولید شده در لابراتوارها نبود.
مناطق کوهستانی و دره‌های چهارمحال و بختیاری مملو از گیاهان دارویی است که بیش‌تر آنها از گذشته‌های دور کاربرد دارویی مؤثری در بهبود بیماری‌ها داشته‌اند و شناخت و شیوه استفاده آنها از گذشته‌های دور در اذهان نسل ها باقی مانده است.

ارتفاعات چهارمحال و بختیاری سرشار از گیاهان دارویی

تاکنون هزار و 400گونه گیاهی در چهارمحال و بختیاری شناسایی شده است که از این تعداد 350گونه جنبه دارویی، صنعتی و خوراکی و 35گونه هم به این استان اختصاص دارد.
گاهی این گیاهان دارویی به وفور یافت می شود؛ اما در برخی از مناطق هم به دلیل نبود نظارت مردمی، برداشت بی رویه و چرای دام، این پوشش ضعیف شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری از اختصاص سه هزار هکتار از عرصه های منابع طبیعی استان برای کشت گیاهان دارویی و طرح های جنگل کاری خبر می دهد و می گوید: این استان به سبب ظرفیت های بسیاری که در حوزه گیاهان دارویی دارد از سال 94 به عنوان استان پایلوت کشت گیاهان دارویی در کشور معرفی شد.
علی محمدی مقدم می افزاید: این اقدام با بهره گیری از تحقیقات کاربردی محققان استان و تولید بذر و نهال و همچنین مشارکت و استقبال جوامع محلی میسر شد.
وی با اشاره به شناسایی مناطق مستعد رشد گیاهان دارویی در استان چهارمحال و بختیاری می گوید: منطقه سبزکوه رویشگاه موسیر و منطقه سرآقاسید رویشگاه کشت کلوس است که از ظرفیت بالایی برای توسعه کشت گیاهان دارویی دارد.
آقای محمدی مقدم، کشت سالانه دو هزار هکتار گیاهان دارویی در استان چهارمحال و بختیاری را از برنامه های این اداره کل اعلام و خاطرنشان می کند: صد هکتار از عرصه های طبیعی استان زیر کشت گل محمدی قرار گرفته است.

استقبال روز افزون مردم از دم نوش های گیاهی

این روزها در بیشتر کافه ها و کافی شاپ ها در منو(دستور غذایی) مولفه هایی به نام دمنوش گیاهی وجود دارد که به اندازه قهوه و چای هوادار دارد.
گاهی قیمت این دمنوش ها حتی از یک فنجان قهوه ترک و اسپرسو هم گران است و این قیمت ها بستگی به نوع دم کردن آن بستگی و تازگی گیاهان دارد.
در فضای مجازی هم افراد متخصص یا غیرمتخصص برای بیماری ها با گیاهان دارویی نسخه می پیچند و عده ای هم در عطاری ها به دنبال گیاه خشک شده دارویی هستند.
در برخی از خانه ها در کنار قوری چای، یک قوری آویشن کوهی یا گل گاو زبان هم روی اجاق گاز در حال دم کشیدن است یا در فروشگاه های بزرگ مواد غذایی(هایپر مارکت ها) هم دم نوش های بسته بندی شده کیسه ای به فروش می رسد.
گیاهان دارویی یکی از با ارزش ترین نوع کشت و کار در مزرعه و باغچه حیاط برخی از خانه های روستایی شده است؛ به گونه ای که اکنون این گیاهان در برخی از خانه های روستایی در دسترس قرار دارد.

سرزمین ایران پُر از گیاهان خوراکی و دارویی

ایران از نظر تنوع پوشش گیاهی مرتعی به ویژه گیاهان دارویی و خوراکی یکی از کشورهای مستعد در آسیاست.
کارشناس اداره مراتع سازمان جنگل ها و مراتع می گوید: تاکنون هفت هزار گونه گیاهی در مراتع کشور شناسایی شده است که دو هزار و500گونه آن را گیاهان دارویی و خوراکی تشکیل می دهند.
مهدی کمالی با تاکید بر اینکه بهره برداری بی رویه و نادرست از این گونه ها، تهدیدی برای تخریب مراتع و انقراض گونه هاست؛ می افزاید: با از بین رفتن گونه های گیاهی علاوه بر از بین رفتن مراتع زمینه بروز سیل و فرسایش خاک هم افزایش پیدا می کند.
یک پژوهشگر هم که تحقیقات میدانی وسیعی پیرامون گیاهان دارویی استان چهارمحال و بختیاری انجام داده است؛ می گوید: می‌توان با ایجاد مزرعه‌های تولید گیاهان دارویی و حمایت از کارشناسان امر، با اهلی کردن این گیاهان، زمینه‌های انقراض آنها را هم از بین برد.
آقای شفیعی می گوید: این استان و به ویژه مناطق غربی و جنوبی آن از بکرترین رویشگاه‌های گیاهان دارویی بوده است و علاوه بر آن دارای برخی گونه‌های انحصاری از گیاهان طبیعی دارویی است که از جمله می‌توان به گونه‌هایی همچون هواچوبه، زرین گیاه، کرفس کوهی، مورد، مخلصه، چوک، سوداب، مرزنجوش، شاه تره و ریواس اشاره کرد.
وی با اشاره به این که گیاه «برنجاسف» چهارمحال و بختیاری از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است؛ افزود: استفاده از گیاه گل برنجاسف که در اغلب نقاط استان یافت می‌شود؛ برای دستگاه گوارش بسیار مفید بوده و در بسیاری از مراجع پزشکی و درمانی به عنوان یک داروی مؤثر و شناخته شده از آن نام برده می‌شود.

احیای یک گیاه در دست انقراض

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری از ایجاد ذخیره گاه بذری گونه گیاهی و دارویی منقرض شده «آنغوزه» توسط کشاورزان خبر می دهد و می گوید: با تلاش هشت ساله یکی از کشاورزان استان طرح ایجاد ذخیره گاه بذری گونه گیاهی آنغوزه پس از 15سال انقراض این گیاه دارویی، در وسعت 30هکتار از زمین های شهر هفشجان اجرا شد.
علی محمدی مقدم می افزاید: کشت گونه آنغوزه از دو سال قبل در برخی از نقاط این استان عملیاتی شده است؛ اما برای حفاظت از این گونه تا پنج سال مجوز برداشت برگ و ساقه و صمغ گیری از آن صادر نمی شود.
وی می گوید: با این وجود، بذر این گیاه از امسال قابل برداشت است و اداره کل منابع طبیعی برای حمایت از این بهره بردار با انعقاد تفاهم نامه ای، علاوه بر واگذاری عرصه برای احداث ذخیره گاه بذرگیری و خرید تضمینی محصول، برداشت بذر و صمغ گیاهان این ذخیره گاه را به صورت انحصاری به این بهره بردار واگذار کرده است.
آقای محمدی مقدم با اشاره به روند انقراض گونه کلوس(کرفس کوهی) می افزاید: کشت گیاهان دارویی کلوس، موسیر و آنغوزه در سطح هزار و500هکتار در سال گذشته از اقدامات اداره کل منابع طبیعی برای احیای این گونه ها است.
وی در ادامه درآمد سالانه از تجارت جهانی گیاهان دارویی بر اساس اعلام سازمان خوار و بار جهانی(فائو) را صد میلیارد دلار در سال اعلام می کند و می گوید: این در حالی است که عایدی کشور از تجارت در صنعت کشت و برداشت گیاهان دارویی صد میلیون دلار در سال است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری می گوید: در صورت توجه ویژه به این ظرفیت و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی و صادرات آن، از وابستگی اقتصاد کشور به نفت تا حد قابل توجهی کاسته می شود.

جوانان با ایده های جدید وارد بازار شده اند

اکنون شرکت های جوان و جوانان با ایده برای توسعه و تجارت این نوع محصول پر بازده وارد میدان شده اند تا در رقابت با کشورهای دیگر از جمله ترکیه و ایتالیا بتوانند در این بازار نقش آفرینی کنند.
در این زمینه هم نخست استارتاپ گیاهان دارویی و خوراکی با محورهای کاشت، داشت و برداشت، فرآوری، بسته بندی و صنعت، منابع طبیعی و محیط زیست، فروش، بازاریابی، بازرگانی و اقتصاد، شناسایی، آموزش، دارو، درمان و طب سنتی، به همت جوانان استان برگزار شد.
اکنون ایجاد شرکت های فناور صنایع تبدیلی گیاهان دارویی و خوراکی در چهارمحال و بختیاری می تواند این استان را به یکی از تولید کنندگان بزرگ صنعتی این نوع محصول تبدیل کند؛ هم چنان که به همت دانشیار گیاهان داروئی دانشگاه آزاد اسلامی استان چهارمحال و بختیاری و با صرف 350میلیون تومان هزینه کارخانه دانش بنیان فراوری گیاهان داروئی در دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد راه اندازی شد.
دکتر عطایی، مدیرعامل این شرکت دانش بنیان که دارای 20طرح برون دانشگاهی در زمینه گیاهان داروئی است؛ اشتغالزایی فازغ التحصیلان این واحد دانشگاهی و اطمینان بخشی جذب دانشجویان این رشته تحصیلی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در گروه گیاهان داروئی و کشاورزی را هدف از راه اندازی این واحد بیان می کند.

9هزار نفر در کشت گیاهان دارویی چهارمحال و بختیاری مشارکت دارند

مدیر تعاون روستایی چهارمحال و بختیاری می افزاید: : با توجه به تشدید خشکسالی و اولویت تغییر الگوی کشت گیاهان، 9تعاونی فراگیر منابع طبیعی و گیاهان دارویی با یک اتحادیه در این استان در سال زراعی جاری وارد عمل شد و در نیمه دوم سال گذشته هم به تعاونی های عضو افزون بر صد میلیون ریال تسهیلات ارزان قیمت اعطاء شد.
جان محمد اله یاری می گوید: توسعه کشت گیاهان باغی و زراعی کم آب و دیمی و تغییر الگوی کشت با توجه به در نظر گرفتن پدیده خشکسالی و استفاده بهینه از آب کشاورزی در دستور کار تعاون روستایی قرار دارد.
وی، ارقام کشت گیاهان دارویی را شامل؛ موسیر، زعفران، سیر و گل محمدی در دو هزار هکتار اعلام می کند و می گوید: تعداد اعضای تعاونی های روستایی استان چهارمحال و بختیاری 90 هزار نفر است که در 192تعاونی عضو هستند.
از جمعیت 947هزار نفری چهارمحال و بختیاری 40درصد در مناطق روستایی و عشایری ساکن هستند.