جذب دی اکسید کربن اضافی جو با تغییر الگوی کشت و دوستی با منابع طبیعی در تعدادی از روستاهای آزادشهر،گلستان را از گرم شدن بیش از اندازه و نابود شدن بخش هایی از منابع طبیعی نجات داد.
بیش از یک دهه است انسان های دلسوز طبیعت در کشور دست به کار شده اند تا راهی برای رها شدن نفس های به شماره افتاده زمین از آلودگی ها پیدا کنند، نفس هایی که از کربن دی اکسید آزاد شده از فعالیتهای صنعتی سخت بالا می آید و تلاش می شود تا با طرح ترسیب کربن مقدار آن در فضا کاهش یابد.
ترسیب در لغت به معنای ته نشین شدن، تخلیه کردن و رسوب دادن است و به روند ذخیره کربن موجود در هوا در خاک و گیاهان گفته می شود ، این روند با ذخیره کربن از هوا باعث می شود که از میزان کربن که گازی گلخانه ای است کاسته شده و به بهبود کیفیت هوا کمک کند.
به عبارت دیگر به جذب دی اکسید کربن اضافی جو توسط اندام های هوایی و زیرزمینی گیاهان ، بقایای گیاهی و جلبک ها برای کاهش آثار سوءپدیده گرم شدن زمین ترسیب کربن می گویند.
این کار در اصل با دو فرآیند طبیعی و مصنوعی انجام می شود و دلسوزان طبیعت تلاش می کنند با روش مصنوعی هم به کمک زمین بیایند و آن را سرحال و با نشاط نگه دارند.
فرآیندهای مصنوعی طرح و اهداف طرح ترسیب کربن:
ترسیب کربن می‌تواند با تغییر روش‌های استفاده از خشکی به ویژه الگوی چیدن محصول، تغییر روش های بهره برداری از منابع آب و خاک در روستاها ، یا مثلاً با کاشت گیاهان پوششی در زمین بین دو فصل و یا بین ردیف‌های محصول اصلی، با کشاورزی خاک ورزی ، استفاده از کمپوست و کود حیوانی ، با کشت نوبتی و حفاظت از شیب با کاشت درخت به ویژه درختانی که سریع رشد می‌کنند موثر باشد.
همچنین به طور ویژه برای به دام انداختن کربن دی اکسید در زمین‌های لم یزرع درختانی که عمر طولانی و بالای صد سال دارند و سریع رشد می کنند موثر هستند .
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان درباره اهداف اجرای این طرح می گوید : علاوه بر نجات محیط زیست از گازهای گلخانه ای اجرای طرح ترسیب کربن با کمک جوامع محلی می تواند در ایجاد اشتغال، بهبود و اصلاح شیوه سنتی بهره‌برداری از منابع آب و خاک، حفاظت و احیای منابع طبیعی با مشارکت مردم و بهبود شاخص های توسعه انسانی از طریق توان افزایی موثر باشد.
ابوطالب قزلسفلو افزود : به عبارتی دیگر این طرح تلاش می‌کند تا وابستگی معیشت مردم را به منابع طبیعی به ویژه در روستاها کاهش دهد.
او ادامه می دهد : در این پروژه آموزش شغل جایگزین یکی از ضروریات است یعنی غیر از کشاورزی و دامداری یک منبع درآمد دیگری هم باید وجود داشته باشد، در غیر این صورت روستائیان نمی‌توانند در روستا بمانند و کار ذخیره کربن اضافی موجود در جو یا همان ترسیب کربن سخت می شود.
گلستان پیشرو در اجرای طرح ترسیب کربن :
استارت اجرای این طرح در گلستان نخستین بار از سال 1393 زده شد ، طرحی آزمایشی در 6 روستای شهرستان آزادشهر در شرق گلستان .
در این راستا 48 هزار و 329 هکتار از مزارع روستاهای وامنان ، تیل آباد ، خوش ییلاق ، نراب ، سیب چال و کاشیدار با جمعیت 6 هزار و 878 نفر برای طرح انتخاب شدند.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری آزادشهر با اشاره به اینکه ظرفیت هر روستا را شناسایی و با کمک مردم آن را تقویت کردیم می افزاید: کشت گیاهان دارویی و احداث باغ در اراضی شیبدار از فعالیتهای این طرح است که با تغییر الگوی کشت علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار به حفظ منابع آب و خاک و رسوب کربن اضافی در جو کمک می کند.
جلال عجم می گوید : مثلا در وامنان و کاشیدار کشت گیاهان دارویی موفق بوده و اکنون مردم با تشکیل تعاونی فراگیر چشمه ساران و ایجاد 6 صندوق خرد اعتباری با 1 هزار و 902 نفر به تولید این گیاهان پر سود و کم زحمت و پرفایده مشغول هستند.
او گفت در حال حاضر در این 6 روستا در 300 هکتار با اشتغال فصلی 2 هزار و 100 نفر زعفران ، 22 هکتار با اشتغال فصلی یک هزار و 320 نفر گل گاو زبان و در 20 هکتار گل محمدی برای گلاب گیری کشت می شود.
عجم افزود : از سال 93 تا کنون با اجرای طرح ترسیب کربن در این 6 روستا بیش از 1000 نفر از صندوق های خرد اعتباری برای کشت محصولاتی مانند زعفران ، گیاهان دارویی ، باغداری و نهالکاری وام گرفتند .
او گفت : بیش از 160 هزار اصله نهال مثمر مانند سیب، گلابی، گیلاس و آلبالو برای کاشت در 450 هکتار اراضی شیبدار بین مردم توزیع شده است ، ضمن اینکه 120 هزار اصله گل محمدی برای کشات در 50 هکتار بین مردم توزیع و با مشارکت تعاونی فراگیر چشمه ساران 95 هزار نهال مرتعی و دارویی تولید و در سطح حدود 160 هکتار کاشته شد.
جلال عجم گفت: ساخت و توزیع 330 آبشخور، اصلاح و احیای مراتع، کپه کاری و بذرکاری حدود 300 هکتار و ترویج استفاده از انرژی های نو مثل پنل و آبگرمکن های خورشیدی در دامداری ها از دیگر اقدامات طرح ترسیب کربن در بخش چشمه ساران آزادشهر است.
حال خوب گلستان با ترسیب کربن :
معاون فنی منابع طبیعی گلستان هم با اشاره به نتایج مثبت این طرح در آزادشهر می گوید : طرح ترسیب کربن در ۷۵ هزار هکتار از عرصه‌های مرتعی، جنگلی و کشاورزی در ۲۶ روستای آزادشهر و گالیکش در حال اجراست و گلستان در اجرای این طرح در کشور پیشروست.
لطفی افزود : در این طرح الگوی کشت مردم روستا در قالب طرح رسوب گذاری کربن با افزایش پوشش گیاهی تغییر می کند و به جای کشت محصولات بدون صرفه اقتصادی محصولاتی با زمان تولید کمتر و اقتصادی تر و مفید تر برای طبیعت کشت می شود.
تا پیش از اجرای طرح ترسیب مردم این روستاها به دنبال گرفتن روزی خود هر چند اندک از منابع طبیعی محیط زندگی خود بودند و با حداقل درآمد از کشت مصحولاتی مانند گندم روزگار می گذراندند که هم کشت آن برای محیط مناسب نبود و هم تولید چندانی نداشت.
خانم رضایی کارشناس منابع طبیعی گلستان می گوید : اجرای این پروژه باعث شده مردم با فشار کمتر به منابع طبیعی منطقه به دنبال اشتغال پایدار و سبز رفته و با تقویت و تحرک در اقتصاد منطقه حفظ و حراست بیشتری از عرصه های ملی داشته باشند.
او افزود : این مدل پروژه های توسعه پایدار که باعث اشتغالزایی و حفظ منابع طبیعی می شود می تواند به عنوان یک مدل فراگیر و با همکاری مسئولین مناطق مختلف اجرایی شود.
ترسیب کربن راه سرد شدن زمین:
همه چیز از کندن بوته و دستبرد به طبیعت شروع می شود تا به فقر زمین و ساکنانش می رسد در حالی که می توان این چرخه را اصلاح کرد.
از آنجایی که ایران نیز در جریان گرمایش زمین و انتشار گازهای گلخانه‌ای در جو سهم دارد اجرای این پروژه می تواند نقش مهم و تعیین کننده ای در کاهش کربن جو داشته باشد، در هر حال اگر زمین گرم شود بارش کم می‌شود ، بیابان‌زایی اتفاق می‌افتد و دامداری و مسائلی از این قبیل با مشکل مواجه شده و فقر گسترش پیدا می کند، فقر بوته‌کنی را به همراه دارد و سبب جذب کمتر دی‌اکسیدکربن می‌شود ، در این حالت زمین سرد نمی‌شود و همه اینها زنجیروار با هم ارتباط دارد ، اما می‌توان این چرخه را اصلاح نمود به این صورت که اگر مراتع احیا شود، خود بخود دی اکسیدکربن جذب خواهد شد؛ زمین سرد شده و بارش انجام خواهد گرفت و مراتع بهبود می‌یابد.