طرح زهکشی و شبکه آبیاری، ارزان‌ترین و مؤثرترین روش استفاده از آب و خاک کشاورزی محسوب می‌شود.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز مازندران ، معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور آب و خاک گفت: اگر طرح زهکشی و عملیات شبکه آبیاری در دو استان مازندران و گیلان طی سه سال به اتمام برسد، در تولید دانه روغنی که اکنون تا ۸۵ درصد وابسته به واردات هستیم، خودکفا خواهیم شد.
علی‌مراد اکبری امروز در نخستین نشست تخصصی زهکشی اراضی کشاورزی شمال کشور با هدف توسعه کشت دوم در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری افزود: در حالی که طرح زهکشی و شبکه آبیاری ارزان‌ترین و مؤثرترین روش استفاده از آب و خاک کشاورزی محسوب می‌شود، اما طرح‌های جامع مطالعاتی آن همراه با عدد و رقم که بتواند توجیه اقتصادی قوی داشته باشد به وزارت جهاد کشاورزی ارائه نشده است.
وی گفت: استان های مازندران و گیلان بهترین شرایط را برای گسترش کشت دوم و حتی سوم دارند ، اما بی توجهی به اجرای طرح زهکشی ، ایجاد شبکه‌های آبیاری و مرمت و بهسازی آببندان ها سبب شد تا حتی در تداوم کشت اول با مشکلات جدی مواجه شویم.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور آب و خاک، نسبت به آلودگی و تخریب ساختمان خاک کشاورزی استان‌های شمالی ابراز نگرانی کرد و گفت: به علت اینکه عملیات زهکشی و شبکه آبیاری در این مناطق مورد توجه قرار نگرفته است ، ساختمان خاک زمین‌های شالیزاری در ۶ ماه نخست سال با انجام کشت برنج و در ۶ ماه دوم سال در اثر غرقابی بودن دچار مشکل اساسی شده است.
اکبری با طرح این پرسش که چرا طرح زهکشی زمین‌های شمالی در مازندران و گیلان عملیاتی نشده است، گفت: بررسی‌های این معاونت نشان می‌دهد که هنوز دست اندرکاران استان‌های شمالی با وجود تاکید وزارت جهاد کشاورزی نتوانسته‌اند توجیه اقتصادی قوی برای طرح‌های زهکشی ارائه دهند.
وی افزود: از دو سال پیش که به دستور رئیس جمهور و وزیر جهاد کشاورزی کشت برنج فقط در دو استان مازندران و گیلان مورد تاکید قرار گرفت و در قالب یک مصوبه دولت ابلاغ شده است، اهمیت زهکشی و ایجاد شبکه آبیاری نیز مورد توجه جدی قرار گرفت.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با همسان دانستن شرایط استان مازندران و گیلان با کشور هلند، افزود: اینکه چرا کشاورزان و مردم این دو استان به رغم طرفیت بالای کشاورزی ثروتمند نیستند، جای تعجب دارد.
اکبری گفت: خاک، آب و هوای استان‌های شمالی بی نظیر است و اکنون کشت دانه‌های روغنی در استان‌های مختلف به جز شمال ایران در قالب کشت جایگزین گندم و دیگر علوفه‌ها رواج یافته است و با انجام عملیات زهکشی و شبکه آبیاری در مازندران و گیلان علاوه بر حفظ ساختمان خاک، کشت دانه روغنی کلزا می‌تواند به عنوان کشت دوم در سطح وسیع تا ۲۵۰ هزار هکتار افزایش بیابد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران هم با بیان اینکه زهکش به دو صورت سطحی و زیرزمینی اجرا می‌شود، گفت: زهکش‌های سطحی برای خروج آب مازاد در پروسه کوتاه مدت انجام می‌شود اما زهکش‌های زیزمینی برای کنترل شوری و کاهش املاح مضرر و کاهش سطح ایستایی آب انجام می‌شود.
شهیدی فر افزود: زهکش‌های سطحی به صورت کانال‌های کم عمق اجرا شده و زهکش‌های زیرزمینی به صورت کانال و لوله‌گذاری انجام می‌شود که هر کدام با توجه به عوامل محیطی و نوع محصول انتخاب می‌شوند.
نشست تخصصی زهکشی اراضی کشاورزی شمال کشور با هدف توسعه کشت دوم با محوریت بررسی اثرات مخرب غرقابی و ماندابی اراضی کشاورزی شمال ، نتایج مطالعات مزارع آزمایشی در انتخاب معیارهای طراحی سامانه‌های زهکشی برای اراضی شالیزاری و توسعه کشت دوم، نقش لایروبی و بهسازی زهکشی‌ها و انهار سنتی کنترل غرقابی و ماندابی برگزار می شود.
انتقال یافته‌ها و تجارب استفاده از تجهیزات و مصالح زهکشی، نقش آببندان ها در کنترل سیلاب‌ها و هرز آب‌های سطحی، اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی زهکشی اراضی کشاورزی و انتقال یافته‌ها و تجارب بهره برداری از زهکشی های سطحی و زیرزمینی برای نخستین بار ، با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و دانشگاه یاد شده در حال برگزاریست.
خروج آب‌های اضافی زیرزمینی، سطحی و روان آب از یک سازه یا از یک منطقه توسط نیروی ثقل یا پمپاژ به منظور جلوگیری از مزاحمت این آب اضافی یا جلوگیری از زیان ناشی از آن را به طور عام زهکشی می‌گویند.
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد فائو ، زهکشی را عاملی برای خارج ساختن آب و نمک‌های قابل حل از سطح و زیر سطح مزرعه به منظور تسهیل رشد گیاه می‌داند.