هر سال با شروع فصل گرما عشایر و دامداران مهابادی خانه و کاشانه هایشان را به سمت ارتفاعات سرسبز کوهستانی ترک می کنند.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکزمهاباد؛ ما هم خواستیم در سفری یک روزه زندگی عشایری را تجربه کنیم، زندگی که البته قاعده و برنامه های خاصی دارد، یعنی قبل از راهی شدن باید عملیات پشم چینی گوسفندان انجام بگیرد، امری که هرسال قبل از رفتن به ییلاق انجام می شود.
کاک رحمان یکی ازدامدارن قدیمی و ریش سفید روستای رفته در40 کیلومتری شهرستان مهاباد است. وی درمورد عملیات پشم چینی گوسفندان می گوید: هر سال در دومین فصل بهارعملیات پشم چینی انجام می گیرد تا گوسفندان راحت تر بتوانند حرکت کنند و به دلیل گرمای زیاد درتابستان عرق نکنند و همچنین پشم چینی گوسفندان را درمقابل بیماری واکسینه می کند.
پس ازعملیات پشم چینی گوسفندان ازمیان جاده های پیچ درپیچ به سمت کوهستان حرکت کردیم هرچقدر که بالاتر می رفتیم طبیعت کوهستانی و رنگی بهار هم بیشتر خودش را نشان می داد.
بعد از چند ساعت به ارتفاعات روستای زمزیران رسیدیم که کاک محمد قبل از همه به استقبال ما آمد چون می دانست ما سر ساعت می رسیم و منتظرما بود. وقتی رسیدیم همش می گفت خدا رو هزارمرتبه شکرکه امسال با بارندگی های خوب مراتع و پوشش گیاهی وضعیت بسیار مناسبی برای چرای دام ها دارد.
پس از صرف چای سراغ چادرهایی رفتیم که انگار هرکدام از آنها مانند یک واحد تولیدی بودند چرا که در آنها مواد لبنی زیادی دیده می شد که با دستان اعضای خانواده تولیدشده بود.
خدیجه خانم مادرخانواده هم شیردوشیده گوسفندان را دریک دیگ بزرگ روی آتش گذاشته بود و ما هم کنار آتش نشستیم و با خدیجه خانم به گفتگو پرداختیم.
وی گفت : منتظرم شیر بجوشد تا آن را به پنیر تبدیل کنم.
زلیخا خانم یکی دیگر از اعضای این خانواده هم گفت: ما علاوه بر تولید پنیر با چند طعم و شکل خاص ، ماست و دوغ هم تولید می کنیم.
داشتیم به حرف هایشان گوش می دادیم که صدای زنگوله و پای گوسفندان بیشتر و بیشتر شد و به اطراف چادرها رسیدند.
کیوان کوچکترین عضو خانواده فریاد زد داداش علی و کاک رسول آمدند انگار چند ساعتی بود که همراه با گوسفندان از خانواده دور بودند، ما هم به سمتشان رفتیم اول فکر کردند از اداره منابع طبیعی میهمانشان شده ایم.
پس ازچند دقیقه استراحت فهمیدم که علی فرزند بزرگ خانواده است که همراه با کاک رسول به عنوان چوپان،این خانواده عشایر را تا پایان فصل پاییز همراهی می کنند و هر روز ساعت دو بامداد گوسفندان را به سمت ارتفاعات می برند و صبح ساعت 10 به سمت چادرها بر می گردند تا گوسفندان دریک محل مشخص استراحت کنند و خانم ها هم شیرشان را بدوشند.
چند دقیقه ای با علی هم صحبت شدیم وی امسال کنکور رشته ریاضی دارد و می گوید در کنار ادامه تحصیل می خواهد شغل دامداری را ادامه دهد زیرا به این شغل که شغلی به ارث رسیده از پدر و پدربزرگشان هست علاقه زیادی دارد و می تواند منبع درآمدزایی خوبی هم باشد.
پس از یک روزکاری سخت همرا با عشایر شب هم سر سفره خانواده عشایری نشستیم که با دست اعضای خانواده تهیه شده بود، از نان گرمی که با دستان بانوان خانواده پخته شده تا ماست و پنیری که می توان لذت و طعم بهار را تنها با دو لقمه خوردن چشید و حس کرد.
باید گفت که زندگی عشایری نمونه یک اقتصاد درون زاست که در کنار رسیدن به خودکفایی در تأمین نیاز خود می توان برای تأمین نیاز دیگران هم تلاش کرد.
پس از بازگشت از همراهی یک روز با عشایر، برای پیگیری سوالهای تعدادی از عشایر که گفته بودند هنوز جای ثابتی برای چرای دامهایشان مشخص نشده و مجبور هستند هر سال دامهایشان را برای چرا به جایی ببرند، نخست سراغ مجیدپاتو، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهاباد رفتیم و در این خصوص رئیس اداره منابع طبیعی پاسخ داد که تعدادی از عشایر در آخرین بازدید و نظر سنجی که انجام گرفت در طرح ممیزی قرار نگرفته اند لذا نامشان در سایت قرار ندارد اما ما امسال دوباره این طرح را برای شناسیایی دامداران عشایر در چند روستا اجرا خواهیم کرد و پس از بررسی و ثبت مدارک لازم مشخصاتشان در سایت ثبت می شود و برای آنها هم مراتع مشخصی در نظر گرفته می شود تا آنها هم بتوانند مرتعی مشخص و ثابت برای چرای دامهایشان داشته باشند.
درشهرستان مهاباد جمعیت شش هزار نفری عشایر مشغول تولید مواد لبنی و تأمین نیاز بازار هستند.
رئیس هیئت مدیره تعاونی عشایری شهرستان مهاباد در این خصوص گفت: یکهزار و 200 خانوارعشایری این شهرستان درمجموع 135 هزار رأس دام سبک و پنج هزار رأس دام سنگین دارند که سالانه نه هزار و 750 تن مواد پروتئینی و گوشتی یعنی حدود 85 درصد نیاز بازار این شهرستان را تولید و تأمین می کنند.
انوردیودل افزود: پیش بینی می شود با توجه به شرایط آب و هوایی مساعد و وضعیت مناسب چراگاهها تولیدات دامی عشایر امسال 15 درصد افزایش یابد.
در استان آذربایجانغربی حدود 30 درصد از نیاز بازار به مواد لبنی را عشایر تولید و روانه بازار می کنند که همین خود گویای نقش مهم زندگی عشایری در تأمین نیاز مواد لبنی در بازار است.
نویسنده : رحمان جنگلی