فشارخون عامل ۲۰ درصد از مرگ‌ها

دکتر محمداسماعیل اکبری در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما گفت: تنها پارسال ۹۷ هزار ایرانی بر اثر فشارخون جان خود را از دست داده اند.
وی با بیان اینکه طرح ملی بسیج کنترل فشار خون از شنبه آغاز شده است افزود: براساس آمار‌ها تاکنون ۲۰ درصد از جمعیت بالای ۳۰ سال کشور فشار خون خود را کنترل کرده اند.
دکتر اکبری با بیان اینکه بیماری فشار خون در افراد زیر ۳۰ سال به سبب بیماری است گفت: عامل فشارخون در افراد بالای ۳۰ سال متفاوت از آن است.
وی ادامه داد: ۴۰ میلیون ایرانی بالای ۳۰ سال هدف اصلی این طرح ملی برای کنترل فشارخون هستند.
دکتر اکبری گفت: ۵۰ درصد از این افراد از فشارخون خود خبر ندارند و ۵۰ درصد از افراد مبتلا به پرفشاری خون درمان و کنترل آن را جدی تلقی نکرده اند.
وی افزود: به طور معمول نیمی از افراد بالای ۵۰ سال و ۳۵ درصد از افراد بالای ۳۰ سال به پرفشاری خون مبتلا هستند.
دکتری اکبری گفت: مصرف نمک در کشور سه برابر استاندارد (پنج گرم در روز) است که باید از ۱۵ گرم حداقل تا ۷ گرم در روز کاهش یابد.
وی ادامه داد: برای افراد مبتلا به فشارخون تنها مصرف ۳ گرم نمک در روز کافی است.
دکتر اکبری اضافه کرد: مصرف سبزی و میوه در کشور یک سوم استاندارد‌های لازم است و باید با کمک نیکوکاران و تشکل‌های مردم نهاد مصرف سبزی و میوه در کشور افزایش یابد ضمن آنکه با نظارت بر قیمت‌ها نرخ گذاری این اقلام به گونه‌ای باشد که مصرف مردم بیشتر شود.
وی افزود: به سبب تغییر رژیم غذایی مردم به سمت غذا‌های غربی و کاهش مصرف غذا‌های سنتی، مصرف غلات بویژه حبوبات (ماش، عدس، نخود، لوبیا و ...) نیز در کشور کم شده است.
دکتر اکبری گفت: مصرف روغن در دراز مدت نیز عامل ابتلا به پرفشاری خون است.
وی گفت: باید یک درصد از کالری مصرفی هر فرد از چربی‌ها باشد و از آنجا که هر گرم روغن ۹ کالری انرژی دارد بنابراین برای یک فرد بالغ که به ۲ هزار و ۲۰۰ کالری در روز نیاز دارد تنها مصرف روزانه سه گرم روغن کافی است.
دکتر اکبری افزود: اگر میزان مصرف روغن از یک درصد نیاز بدن به کالری در روز بیشتر نباشد استفاده از روغن‌های حیوانی نیز مانعی نخواهد داشت.
مشاور عالی وزیر بهداشت در امور اجتماعی گفت: ۸۰ درصد از ایرانیان براساس آخرین پژوهش‌ها کمبود ویتامین «ب» دارند که عامل افسردگی، سرطان، پوکی استخوان و حتی فشارخون است.
وی افزود: استفاده از یک قرص ویتامین «د» در ماه کفایت می‌کند و تبلیغات غنی سازی روغن با ویتامین «دی» به هیچ وجه علمی نیست، زیرا باید مقادیر زیادی روغن مصرف کنیم که تا ویتامین دی مورد نیاز بدن تأمین شود و مصرف بیش از حد روغن بیماری‌های زیادی را به همراه خواهد داشت.
دکتر اکبری با اشاره به اینکه روغن دارای برخی آنزیم‌های مورد نیاز بدن است و نباید حذف شود گفت: اسید‌های چرب اشباع شده در روغن موجب رسوب در عروق و بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته مغزی می‌شود، اما اسید‌های ترانس به داخل سلول نفوذ کرده و موجب سرطان می‌شوند.
وی افزود: استاندارد برای روغن‌ها ۱۰ درصد اسید چرب اشباع شده و صفر درصد اسید چرب ترانس است.
دکتر اکبری گفت: نمک‌هایی از طریق یونیزاسیون یا شستشو تولید شده اند از نظر پزشکی قابل تأیید هستند، اما نمک‌های سنگ و نمک‌های دریا به هیچ وجه تأیید پزشکی ندارند.
وی گفت: چهار عامل نمک، شکر، اسید‌های چرب اشباع شده و اسید‌های ترانس عوامل خطر و بیماری زا در تغذیه محسوب می‌شوند که باید در مصرف آن‌ها دقت کرد.
دکتر اکبری با قدردانی از درج نشان میزان این چهار ماده غذایی بر روی بسته بندی‌های مواد غذایی در کشور گفت: مردم در هنگام خرید به این نشان‌ها دقت کنند تا کالا‌های سالم‌تر برای سلامت شان تهیه کنند.
وی با اشاره به اینکه نگرانی‌های مزمن موجب ابتلا به فشار خون می‌شود گفت: نگرانی‌های مقطعی به یکباره فشارخون را افزایش می‌دهد، اما ابتلا به بیماری پرفشاری خون براثر ابتلا به نگرانی‌های مستمر و مزمن است.
دکتر اکبری گفت: افرادی که فشار خون شان ۱۲ تا ۱۳ و ۹۹ صدم است در معرض ابتلا به پرفشاری خون قرار دارند و باید سالانه دو بار فشارخونشان را کنترل کنند.
وی با بیان اینکه افراد عادی تنها یک بار در سال کنترل فشارخون داشته باشند کافی است، افزود: افراد مبتلا به پرفشاری خون باید هر ماه فشار خون خود را کنترل کنند و توصیه‌های پزشکی را جدی بگیرند.
مشاور عالی وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی در امور اجتماعی با اشاره به اینکه میزان سواد ملی براساس آمار‌های رسمی در کشور ۹ سال است گفت: الان در دنیا تلاش بر سواد ملی در سطح کارشناسی است.
دکتر اکبری اضافه کرد: توجه به نشاط عمومی موجب افزایش هورمون (اکسیتوسین) می‌شود، اما در شادی‌های با منشاء خانوادگی این نشاط مستمر خواهد بود و در شادی‌های غیر خانوادگی یک نشاط گذرا به دست می‌آید.
وی با بیان اینکه برخی روانشناسان با سواد سطحی و بدون عمق خود به ۶۵ درصد از خانواده‌ها پیشنهاد طلاق می‌دهند گفت: سپردن نشاط عمومی به این افراد سطحی نگر و کم سواد صحیح به نظر نمی‌رسد.

شناسایی ۲ میلیون بیمار در طرح ملی کنترل فشار خون
مشاور عالی وزیر بهداشت، درمان آموزش و پزشکی گفت: با اجرای طرح ملی کنترل فشار خون، ­۲ میلیون نفر فرد جدید مبتلا به فشار خون بالا شناسایی می‌شوند.
دکتر محمد اسماعیل اکبری در نشست خبری که به مناسبت آغاز مرحله اجرایی بسیج ملی کنترل فشار خون و با حضور خبرنگاران در وزارت بهداشت برگزار شد، با اشاره به کنترل فشار خون ۸ میلیون فرد مبتلا به فشار خون در این طرح ملی افزود: نظام ارائه خدمات به شیوه‌های مختلفی طراحی و اداره می‌شود، اما شیوه‌ای مورد پذیرش است که بیشترین جمعیت و مهمترین نیاز آن‌ها را مورد هدف قرار دهد. در بسیج ملی کنترل فشار خون نیز، از مهمترین عامل خطر سلامتی مردم که ۲۰ درصد بالغین و ۶۵ درصد جمعیت بالای ۶۰ سال کشور را گرفتار کرده است، آغاز کرده ایم.
وی با بیان اینکه فشار خون بالا، عوارض بسیار زیادی برای بیمار به همراه دارد، افزود: فشار خون، منجر به بیماری و ناخوش احوالی، عارضه‌های قلبی و عروقی، نارسایی کلیوی و سکته‌های قلبی و مغزی می‌شود بنابراین چنانچه مردم نسبت به این موضوع آگاهی پیدا کنند، از بروز فشار خون، بیماری ها، ناتوانی‌ها و مرگ و میر ناشی از آن، پیشگیری خواهند کرد.
دکتر اکبری با بیان اینکه حدود ۲۰ درصد از مرگ و میر‌ها ناشی از فشار خون بالا بوده است، اضافه کرد: در سال گذشته، ۹۷ هزار نفر فقط به دلیل فشار خون بالا در کشور فوت کرده اند که رقم بالایی تلقی شده است، ضمن اینکه این مرگ‌ها همگی قابل پیشگیری هستند.
مشاور عالی وزیر بهداشت گفت: با توجه به ساختار جدید وزارت بهداشت، قرار است با تکیه بر مبانی حقیقی، به نیاز‌های واقعی مردم رسیدگی شود. فشار خون اقدامی بسیار ارزنده و پراهمیت و در عین حال ساده است که در این بسیج ملی بر اهمیت آن تاکید می‌شود. باید توجه شود که اعتماد مردم به جمهوری اسلامی ایران و وزارت بهداشت بسیار اهمیت دارد.
وی گفت:: از ابتدای سال جاری، نزدیک به ۶۰۰ مورد سرخک در آمریکا و ۸۸۰ مورد در اروپا شناسایی شده است و مسئولین بهداشت و درمان شان از مردم می‌خواهند که برای واکسیناسیون مراجعه کنند و کسی توجهی نمی‌کند، اما در ایران مردم به وزارت بهداشت اعتماد و همکاری خوبی دارند.
دکتر اکبری بیان کرد: پرفشاری خون در کشور ما بین زنان به علت اضافه وزن و ساختار‌های هورمونی بیشتر از مردان است. دلیل دیگر این موضوع هم مراجعه بیشتر زنان به پزشک نسبت به مردان است، به همین علت، مردان بیشتر در معرض بیماری قرار می‌گیرند و رسانه‌ها در پیشگیری در این زمینه نقش بسزایی دارند.
وی افزود: سال‌ها تحت نظر گرفتن بیماران فشار خونی کار بسیار دشواری است، اما نباید پس از ابتلا به فشار خون بالا، آن را رها کرد. فشار خون از ایجاد خستگی تا بیماری‌های قلبی و سکته را سبب می‌شود و باید مردم را برای کنترل فشار خون تشویق کرد.
اکبری گفت: براساس آماری که تاکنون از این پویش ملی استخراج شده، ۲۱ درصد ایرانیان فشار خون بالا دارند و ۸ درصد موارد جدید فشار خون شناسایی شده است و به طور کلی، ۵۰ درصد افرادی که از قبل فشار خون داشتند، تحت درمان نبوده و فشار خون خود را کنترل نمی‌کنند؛ لذا در بسیج ملی کنترل فشار خون، مردم نسبت به مشکل خود آگاهی پیدا کرده و درمان شان را پیگیری خواهند کرد.
وی افزود: با برگزاری این طرح ملی، درصدد هستیم، به عنوان اولین کشور، کنترل فشار خون را به نحو احسن انجام دهیم. در برخی کشور‌ها این اقدامات انجام شده است، اما هیچ کشوری موفق نبوده تا میزان ناتوانی یا مرگ زودهنگام ناشی از فشار خون بالا را کاهش دهد. بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ تحقیق انجام دادیم و در آن ثابت کردیم که هیج کشوری در این زمینه موفقیت آمیز عمل نکرده است.
مشاور وزیر بهداشت گفت: فشار خون پایه ژنومیک دارد و افرادی که در خانواده درجه یک خود افراد مبتلا دارند، احتمال ابتلایشان بیشتر است، اما اینکه فرد چه زمانی مبتلا شود، مهم است. می‌توان با مراقبت‌ها و کنترل مرتب فشار خون، این موضوع را سال‌ها به تعویق انداخت و فرد را از ابتلا به بیماری‌ها و عارضه‌های مزمن رهانید.
وی با تاکید بر اینکه مصرف نمک یکی از مواردی محسوب می‌شود که در ایجاد بیماری فشار خون بالا موثر است، ادامه داد: مصرف نمک در تمام کشور‌ها بالاست، اروپاییان و آمریکایی ها، دو برابر حد استاندارد نمک مصرف می‌کنند، اما ایرانیان سه برابر حد استاندارد نمک مصرف می‌کنند؛ بنابراین هیچ کشوری در کنترل نمک مصرفی مردم، کاملا موفق نبوده است.
دکتر اکبری ادامه داد: منظور از نمک، همان سدیم است. در سوخت و ساز بدن انسان، سدیم و پتاسیم یون‌های اصلی سلول محسوب می‌شوند و این دو یون مدام درحال تغییر و جابجایی هستند، چنانچه سدیم بیشتر از پتاسیم وارد سلول شود، فرد دچار ناخوشی و با تکرار این موضوع، بیمار می‌شود.
وی ادامه داد: نان‌ها و شیرینی‌هایی که در فرآیند تولید از دستورالعمل‌های وزارت بهداشت پیروی نکرده باشند، حاوی جوش شیرین هستند و در جوش شیرین نیز سدیم وجود دارد.
اکبری با بیان اینکه تقریبا هیچ غذای فرآوری شده‌ای در بازار نیست که بیش از حد نمک نداشته باشد، افزود: از سال‌ها قبل، از نمک به عنوان مراقبت از مواد غذایی استفاده می‌شده تا از گندیدگی مواد غذایی جلوگیری شود. این ظلم است که صنایع غذایی به محصولات غذایی این میزان نمک اضافه کنند. امیدواریم موضوع مصرف کمتر نمک توسط رسانه‌ها بیشتر بیان شود تا تمام مردم، صنایع و کارخانجات به آن واقف شوند و به موضوع مصرف نمک به عنوان یک ضرورت بنگرند.
مشاور عالی وزیر بهداشت بیان کرد: ذائقه کودکان نیز در حال تغییر است و تبلیغات زیادی در این زمینه انجام می‌شود. به طور مثال با تبلیغات زیبا و دیدنی، این پیام را القا می‌کنند که کودکان شیر مزه دار مصرف کنند، اما این امر، ضرر بزرگی به سلامتی کودکان وارد می‌کند؛ چراکه عادات غذایی کودکان تغییر می‌کند.
اکبری گفت:: در این بسیج ملی سعی داریم با انتقال صحیح مفاهیم، به مردم آموزش دهیم که در خصوص تغذیه و سلامتی خود اطلاعات بیشتری کسب کنند و با دید بازتری نسبت به مصرف محصولات غذایی تصمیم بگیرند.
وی اظهار کرد: تقریبا یک سوم مردم در کل کشور، نسبت به نیاز طبیعی بدن، کمتر از حد معمول سبزی و میوه مصرف می‌کنند. یعنی دو سوم مردم مصرف کرده و یک سوم آن‌ها بسیار کمتر مصرف می‌کنند. البته معاونت بهداشت و کمیته امداد امام خمینی (ره)، تلاش دارند سبد غذایی مردم را بر اساس نیاز‌های بدن، تامین کرده و در اختیار آن‌ها قرار دهند، وزارت رفاه هم باید براساس فهرست مواد غذایی که وزارت بهداشت تعیین می‌کند، سبد غذایی را تامین کند.
مشاور عالی وزیر بهداشت درخصوص مصرف حبوبات و غلات خاطرنشان کرد: ایرانیان در مورد مصرف غلات وضعیت خوبی داشته و روزانه ۳۳۰ گرم غلات مصرف می‌کنند. گندم مصرفی در نان در صورتی که سبوسش گرفته شده باشد، برای مصرف مناسب نیست. در این زمینه وزارت بازرگانی یا مسئولین مربوط باید کمک کنند تا سبوس از نان گرفته نشود.
وی گفت:: وزارت بهداشت مطالبات خود را در این زمینه بیان می‌کند، اما اتفاق مثبتی نمی‌افتد؛ بنابراین باید اصلی‌ترین راهکار ما آگاه سازی مردم از مصرف سبوس باشد. این که به تازگی در برخی از نانوایی‌ها سبوس را جداگانه و هنگام پخت نان به آن اضافه می‌کنند، امری غلط است؛ چراکه هنگام پخت، این سبوس روی سطح نان قرار گرفته می‌سوزد و به زغال تبدیل می‌شود که اصلا برای سلامت بدن مناسب نیست.
وی در ادامه افزود: با توجه به موارد گفته شده وزارت بهداشت باید تمرکز خود را در بخش آگاهی سازی منسجم کند؛ چراکه ما نمی‌توانیم قوانینی وضع کنیم که تا موارد آسیب رسان به سلامت نظیر پفک، سیگار و کالباس تهیه و تولید نشود؛ چراکه مباحث تجاری دست و بال ما را بسته، اما با توجه به حضور رسانه‌ها بازو‌های خوبی برای آگاه کردن مردم داریم.
دکتر اکبری در ادامه درباره مصرف حبوبات به عنوان یکی از عوامل کنترل کننده فشار خون تاکید کرد و گفت: نسبت به مصرف سبزی در کشور، حبوبات در سطح مناسب تری از مصرف قرار دارد، اما باز هم نیاز است تا مردم بیشتر اقدام به مصرف حبوبات کنند. البته سبک غذایی مردم نیز عوض شده است تا جایی که در گذشته بیشتر شاهد مصرف آش یا آبگوشت‌ها که منابع غنی مصرف حبوبات هستند، بودیم، اما در حال حاضر در کمتر خانه‌ای این غذا‌ها پخته می‌شود.
وی با بیان اینکه در تامین سلامت برای مردم، وزارت بهداشت ۲۵ درصد و حکومت ۷۵ درصد نقش دارند، گفت: انتظار داریم در بسیج ملی کنترل فشار خون بتوانیم فشار ۴۰ میلیون نفر را کنترل کنیم و ۲ میلیون نفر فرد جدید مبتلا به فشار خون بالا را شناسایی کنیم و به علاوه هشت میلیون نفری که از قبل نسبت به فشار خون خود آگاهی داشتند، اما آن را کنترل نمی‌کردند؛ بتوانیم ۱۰ میلیون نفر را تحت نظر بگیریم.
اکبری ادامه داد: همچنین در نظر داریم پس از اتمام این بسیج ملی آمار و ارقام مرگ و میر ناشی از فشار خون بالا در سال قبل از بسیج و یک سال پس از بسیج را مقایسه کنیم و در قالب مقاله علمی، موفقیت خود را به اطلاع جهان برسانیم.
وی افزود: در این پویش اگر فشار افراد بین ۱۲ تا ۱۴ قرار گرفته باشد، دچار پیش فشاری هستند که باید سالی دو بار نسبت به گرفتن فشار خود اقدام کنند و اگر فشار فردی بیشتر از ۱۴ بود از طریق سیستم ما به پزشک ارجاع داده می‌شود.
دکتر اکبری همچنین استرس حاد و مزمن را یکی از عوامل تغییر دادن فشار خون معرفی کرد و گفت: استرس‌ها باعث واکنش‌های هورمونی می‌شوند و همین امر می‌تواند فشار خون را افزایش دهد. به همین دلیل یکی از دیدگاه‌هایی که بنده ارائه کردم راه‌اندازی بسیج شادمانی است تا بتوانیم با در اولویت قرار دادن شادمانی در زندگی، استرس‌ها را کاهش دهیم و از بروز بیماری‌های غیر واگیر جلوگیری کنیم.
دکتر اکبری با اشاره به کمبود ویتامین D در ایرانیان افزود: در تحقیقاتی که در سال ۸۰ انجام دادیم، مشخص شد مردم ۶۰ درصد کمبود ویتامین D داشتند که این عدد در سال ۹۱ به ۸۰ درصد رسیده بود. ویتامین D عاملی است که در ایجاد فشار خون، افسردگی و سرطان‌ها نقش دارد.
مشاور عالی وزیر بهداشت درخصوص مصرف ویتامین D ادامه داد: ویتامین D که در روغن‌های مصرفی وجود دارد و تبلیغات آن در رسانه ملی انجام می‌شود، نمی‌تواند نیاز بدن به این ویتامین را تامین کند و البته به هیچ عنوان منطقی نیست که با مصرف روغن انتظار تامین ویتامین D را داشته باشیم؛ چراکه مصرف روغن، خود می‌تواند باعث بروز بیماری‌های دیگری باشد.
وی افزود: در واقع هر فرد تنها باید یک درصد از کالری بدن را با روغن تامین کند. همچنین اسید چرب اشباع شده در روغن حیوانی بیشتر است و قدرت متابولیسم خفیفی دارد که می‌تواند بر دیواره عروق باقی بماند. اما اسید چرب ترانس به درون سلول نفوذ می‌کند و بسیار مضر است.
مشاور عالی وزیر بهداشت با هشدار درباره مصرف سنگ نمک و نمک دریا، اظهار کرد: مردم باید درباره آنچه تبلیغ می‌شود، آگاهی کسب کنند و بدانند نمکی که مصرف می‌کنند، حاوی چه املاحی است.
وی گفت:: وزارت بهداشت فقط می‌تواند میزان مصرف نمک را تعیین کند و استاندارد آن باید توسط موسسه استاندارد تامین شود و استاندارد نمک نیز اعلام شده است، اما با این وجود، نمک‌های متنوعی در بازار وجود دارد، بعید است که همه آن‌ها استاندارد لازم را داشته باشند. برخی افراد به علت نادانی مصرف سنگ نمک و نمک دریا را توصیه می‌کنند. تجاری سازی اینگونه محصولات، ظلم به مردم است و باید با آن‌ها مقابله شود.

لزوم کنترل مستمر فشار خون
مشاور وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی در امور زنان گفت: اقدام ارزنده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در راستای حساس سازی جامعه، نقش مهمی در شناسایی این قاتل خاموش دارد.
دکتر ساره محمدی مشاور وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی در امور زنان و متخصص قلب و عروق نیز در نشست خبری بسیج ملی کنترل فشار خون، با تأکید بر اهمیت کنترل مستمر فشار خون، افزود: فشار خون، موضوعی بسیار جدی است و اقدام ارزنده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در راستای حساس سازی جامعه، نقش مهمی در شناسایی این قاتل خاموش دارد.
وی ادامه داد: فشار خون، علامتی ندارد و بعد از ابتلا، عوارض خطرناک آن بروز پیدا می‌کند. آنچه اهمیت دارد این است که افرادی که در این بسیج ملی به عنوان موارد جدید پرفشاری خون شناسایی می‌شوند، به صورت مستمر برای کنترل فشار خون خود مراجعه کنند و از درمان به موقع غافل نشوند.