نقش دلار در تجارت جهانی باید بازنگری شود

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما از مسکو، ولاديمير پوتين رییس جمهور روسیه در اجلاس اقتصادی سن پترزبورگ گفت: اقدامات آمریکا علیه شرکت های چینی، به ویژه شرکت "هواوی" چین  تلاش برای از بین بردن بازار جهانی است.

پوتین درباره ارزیابی روسیه از وضع کنونی اقتصاد جهان گفت: نرخ رشد اقتصاد جهانی نرخی مثبت است.در فاصله سالهای 2011 تا 2018 متوسط رشد سالیانه اقتصاد 2.8 درصد بود. ما به عنوان سران کشورها باید درک کنیم که با وجود این رشد, متاسفانه مدل کنونی روابط اقتصادی در وضع بحرانی قرار دارد و این بحران یک بحران تمام عیار است. مشکلاتی که وجود دارند در دهه های اخیر انباشته شده اند. این مشکلات به مراتب بزرگتر از چیزی است که ما قبلا تصورش را می کردیم. پس از پایان جنگ سرد, پدیده «جهانی شدن» شروع شد و اقتصاد جهان دچار تغییرات اساسی شد. مدل غالب توسعه ای بر اساس مدل لیبرال غربی است که ما آن را مدل یورو - آتلانتیک ( اروپایی - آمریکایی) می نامیم. این مدل موتور محرک الگوی جهانی شدن بوده است طوری که میزان مبادلات جهانی در فاصله سال 1991 تا سال 2007 رشد دو برابری داشت. این رقم قابل درک است چون بازارهای جدید به این نظام ورود پیدا کردند. اتحاد جماهیر شوروی سابق پر از کالاهای جدید شد اما اگر بخواهیم از منظر تاریخی نگاه کنیم , این دوره خیلی کوتاه بود. ما در ادامه شاهد بحران اقتصادی جهان در سالهای 2008 و 2009 بودیم که باعث تشدید عدم توازن شد. این بحران نشان داد که ساز و کارهای رشد جهانی ناکام بوده اند. البته که جامعه جهانی شروع به جبران اشتباهات کرد اما شاید ما اراده و شجاعت لازم برای گرفتن نتیجه های لازم را نداشتیم.
ولادیمیر پوتین گفت: نگاه ساده انگارانه می گوید که مدل توسعه جهانی , مدلی پایدار است و نیازی به تغییر ندارد! این دسته از افراد گفتند که با ایجاد تغییر در قوانین و نهادهای مالی و اقتصادی بین المللی می توان مشکلات را حل کرد. امیدهای زیادی وجود داشت اما بخش زیادی از این امیدها از بین رفته است. تدابیری که اتخاذ شدند باعث حل مشکلات نشدند بلکه حل مشکلات را به آینده موکول کردند.
رئیس جمهور روسیه افزود: اکنون در وضعی قرار داریم که مبادلات تجاری جهان دیگر به عنوان عامل محرک بی قید و شرط برای اقتصاد جهانی نیست. فناوری های پیشرفته که قرار بود محرک اقتصاد جهانی باشد تا این لحظه به توان حداکثری خود نرسیده است! اکنون اقتصاد جهانی وارد دوره جنگ های تجاری وحمایت گرایی فزاینده در اقتصاد شده است. منظورم از حمایت گرایی ,هم حمایت گرایی مستقیم و هم حمایت گرایی مخفی و پنهان, است. ریشه این بحران در روابط اقتصادی جهان چیست؟ چه چیزی باعث می شود که اعتماد بین اعضای حاضر در عرصه اقتصاد جهانی تضعیف شود؟ به اعتقاد من علت اصلی به مدل «جهانی شدن» مربوط می شود که در پایان قرن بیستم ارائه شده بود! مشخص شده است که این مدل اکنون برای قرن جدید مناسب نیست. در سه دهه گذشته سهم کشورهای توسعه یافته در تولید ناخالص داخلی (رشد اقتصاد جهانی) از 58 درصد به 40 درصد کاهش یافت. همچنین به طور خاص , سهم گروه هفت (G-7) از 46 درصد به 30 درصد کاهش یافت اما برعکس سهم کشورهای درحال توسعه و بازارهای نو ظهور در حال افزایش است. این اقتصادهای جدید منافع خود را دارند, برنامه های توسعه ای خود را در قبال «جهانی شدن» دارند و روش های خود را برای تلفیق و یکپارچگی اقتصاد منطقه ای دارند.
رئیس جمهور روسیه افزود: وقتی که رقبای جدید وارد بازار جهانی شدند, تمایل کشورها (غربی و ارائه کننده مدل جهانی شدن) برای حفظ سلطه خود کاملا نمایان شد. این کشورها در گذشته درباره آزادی تجارت و رقابت منصفانه و آزاد صحبت می کردند اما اکنون تصمیم گرفتند به سمت ادبیات جنگ تجاری و تحریم ها تغییر مسیر دهند! این کشورها اکنون به صورت علنی فشار اقتصادی وارد می کنند و تهدید می کنند. این روش ها روش های اقتصادی و بازاری نیست. من در این زمینه چند مثال می زنم. یکی از این مثال ها خط لوله «نورد استریم -2 » است. هدف از این پروژه افزایش امنیت انرژی اروپا و اشتغالزایی بود .این طرح کاملا مطابق با منافع ملی همه کشورهای شرکت کننده اروپایی و روسیه است. اگر اینگونه نبود دوستان اروپایی ما هرگز در این پروژه شرکت نمی کردند . هیچ یک از این کشورها را به زور وارد این پروژه نکردیم. آنها وارد این پروژه شدند چون علاقه مند بودند.اینگونه پروژه ها با منطق یا منافع کسانی جور در نمی آید که عادت کردند منافع و امتیازهای انحصاری در اختیار داشته باشند! این پروژه با مانع تراشی روبرو شد و متاسفانه اقداماتی صورت می گیرد که روی بازار تاثیر می گذارد. فراموش نکنیم که شرکت هوآوی نه تنها کنار گذاشته می شود بلکه تلاش های مذبوحانه ای صورت می گیرد تا هوآوی از عرصه بازار جهانی بیرون رانده شود. برخی می گویند این اقدام علیه هوآوی نخستین جنگ فناوری در عرصه جدید دیجیتال است.
رئیس جمهور روسیه گفت: در واقع تلاشی در جریان است که می خواهد دو دنیای متفاوت بسازد. یک دنیا به فناوری های پیشرفته , آموزش , نظام درمانی و فناوری ها دسترسی دارد و دنیای دیگر هیچ دسترسی به این امکانات ندارد و حتی این فرصت را ندارد که از فقر خلاص شود. بیش از 800 میلیون نفر در جهان هستند که دسترسی به آب آشامیدنی ندارند. حدود 11 درصد از جمعیت کره زمین دچار سوء تغذیه هستند. اگر نظام جهانی براساس بی عدالتی بنا شده باشد هرگز توسعه متعادل و پایدار رخ نخواهد داد. بحرانی که وجود دارد براثر چالش های زیست محیطی و اقلیمی تشدید شده است.این تغییرات مستقیما رفاه اجتماعی و اقتصادی بشر را تهدید می کند. این مشکلات می توانند باعث مهاجرت های زیاد, بی ثباتی و تضعیف امنیت شوند.
با وجود این چالش ها , شاهد هستیم که تلاش می شود از این عوامل برای رقابت های غیرمنصفانه استفاده کنند.
رئیس جمهور روسیه گفت: ما شاهد دو سناریو برای رشد و توسعه جهان هستیم.سناریوی نخست, تحول و تغییر مدل «جهانی شدن» است. در این مدل ,قانون بین الملل با قوانین و تصمیمات یک کشور یا گروهی از کشورهای با نفوذ , نادیده گرفته می شود. متاسفانه کشوری مثل آمریکا این رویکرد را دنبال و تلاش می کند قلمرو قضایی خود را در جهان گسترش دهد! سناریوی دوم نیز تکه تکه شدن فضای اقتصادی جهان است. در این سناریو برای به پیش بردن منافع از زور استفاده می شود.در این سناریو باید گفت که جنگ تمام عیار در جریان است و همه دارند علیه یکدیگر اقدام می کنند.
پوتین گفت: سازمان تجارت جهانی باید کارآمدتر باشد. ما نباید ساز و کارهای قدیمی را از بین ببریم بلکه باید به نهادهای کنونی بین المللی مفهوم جدید بدهیم. ما همچنین باید منافع کشورهای درحال توسعه را مد نظر قرار دهیم و این کار را واقعا انجام دهیم نه اینکه فقط درباره اش حرف بزنیم! اگر کشورهایی به دنبال مدرن کردن صنایع , بخش کشاورزی و بخش اجتماعی خود هستند باید این منافع را مد نظر قرار دهیم. پیشنهاد من تشکیل «یک دیتابیس [
پایگاه اطلاعات] آزاد » است که بهترین پروژه های توسعه ای در آن گنجانده شود. روسیه آماده است تا موارد موفقیت اجتماعی , جمعیتی و اقتصادی خود را در این پایگاه قرار دهد. ما از سایر کشورها و از سازمان های بین المللی دعوت می کنیم که به این طرح ملحق شوند. در مورد مسائل مالی نیز باید گفت اکثر نهادهای جهانی که در این عرصه وجود دارند , 75 سال پیش تاسیس شده بودند که براساس نظام « برتون ووودز» (Bretton Woods )کار می کردند. در دهه 1970 این نظام, با نظام ارزی جامائیکا جایگزین شد که در آن بر اولویت دلار تاکید مجدد شد اما به مشکلات اصلی نپرداخت که شامل تعادل در روابط ارزها و مبادلات تجاری می شود. در طی این سالها , مراکز جدید اقتصادی ظهور کردند, ارزهای منطقه ای قویتر شدند و توازن منافع و نیروها نیز تغییر کرده است. البته این مسائل مستلزم آن است که نهادهای مالی بین المللی تغییر کنند.
رئیس جمهور پوتین به صراحت درباره نقش دلار در معاملات جهانی گفت: نقش دلار باید مورد بازنگری قرار گیرد. دلار زمانی ارز ذخیره جهانی بود اما هم اکنون به ابزاری برای اعمال فشار به بقیه کشورهای جهان تبدیل شده است. به نظر من این اقدام اشتباه مقامات مالی و سیاسی است چون آنها درحال از بین بردن و تضعیف کردن مزیت خود هستند در حالی که در زمان ایجاد نظام  برتون ووودز از این مزیت برخوردار شده بودند! اکنون اعتماد به دلار درحال کاهش است. ما به اصولی نیازمند هستیم که به تعامل عادلانه در زمینه فناوری های پیشرفته , آموزش, انتقال فناوری ها , اقتصادهای دیجیتال و فضای اطلاعاتی جهان مربوط می شود. البته که ساختن این نظام هماهنگ کار بسیار دشواری است اما بهترین روش برای اعاده اعتماد متقابل است. ما چاره دیگری نداریم.

رئیس جمهور روسیه گفت در صورتی که جنگ تجاری ادامه یابد، سرتاسر جهان با مشکلاتی مواجه خواهد شد. وي گفت: ما مخالف جنگ تجاری هستیم و از روابط اقتصادی دموکراتیک حمایت می کنیم.

ولادیمیر پوتین در ادامه سخنرانی خود در اجلاس بین المللی اقتصادی در شهر سن پترز بورگ روسیه گفت: ما باید نهادهای اقتصادی سازمان ملل را تقویت کنیم. ما در نخستین گام باید بخش های کلیدی از اقتصاد و تجارت جهانی را نظامی زدایی کنیم. ما باید از اقتصاد و تجارت جهانی در برابر تحریم ها حفاظت کنیم تا نیازهای اولیه و نیازهای دارویی فراهم شود.
ولادیمیر پوتین گفت: رفاه و میزان درآمد مردم اهمیت زیادی دارد. مردم باید فرصت شکوفایی استعدادهای خود را داشته باشند. نکته بعدی حساسیت کشورها به تغییرات گسترده در زمینه فناوری است. هم اکنون سرانه تولید ناخالص داخلی روسیه حدود 30 هزار دلار است و قدرت خرید آن نیز در سطح کشورهای جنوب و شرق اروپا است. ما می خواهیم در سالهای آینده اقتصاد روسیه را به پنجمین اقتصاد جهان تبدیل کنیم. این کار نه تنها یک هدف است بلکه وسیله ای است که می خواهیم به کمک آن کیفیت و رفاه زندگی مردم را بهبود بخشیم. ما براین اساس اهداف ملی خود را تدوین کرده ایم, به دنبال تقویت اقتصاد خود, افزایش درآمد مردم, کاهش فقر, افزایش میانگین عمر, بهبود نظام درمانی و حفاظت از محیط زیست در کشور خود هستیم. پروژه های ملی که ما در روسیه درحال اجرای آنها هستیم این اهداف را دنبال می کنند.

وي افزود: جهت دومی که ما آن را دنبال می کنیم توسعه در بخش فناوری های پیشرفته است. ما فرصت های خوبی داریم و می توانیم جزو نخستین کسانی باشیم که از فناورهای جدید استفاده می کنند و آنها را به پیشرفت تبدیل می کنند. به گفته کارشناسان, در دهه آینده به علت اجرای پروژه های هوش مصنوعی, میزان رشد اقتصادی جهان باز هم تقویت خواهد شد.
رئیس جمهور روسیه گفت: تا سال 2024 در بازار جهانی, تعداد محصولاتی که از هوش مصنوعی استفاده می کنند, 17 برابر خواهد شد که ارزش آن حدود نیم تریلیون دلار(پانصد میلیارد دلار) خواهد بود. روسیه مثل همه کشورهای جهان راهبرد ملی خود را برای توسعه فناورهای هوش مصنوعی دنبال می کند. روسیه نه تنها در بخش هوش مصنوعی بلکه در سایر فناوری ها نیز عملکرد خوبی دارد. به همین علت من از شرکت های دولتی و خصوصی روسیه دعوت می کنم که به شرکایی برای ما تبدیل شوند و در مسیرهای علمی ما را همراهی کنند.
ولادیمیر پوتین در ادامه به مناسب بودن فضای کسب و کار در کشورها به عنوان عاملی برای رقابت پذیری اقتصاد آن کشورها اشاره کرد و گفت: ما تلاش می کنیم هرکاری که می توانیم انجام دهیم تا فضای کسب و کار مناسبی را فراهم کنیم.
رئیس جمهور روسیه همچنین درباره بهبود فضا برای سرمایه گذاری در روسیه صحبت کرد و گفت: تغییرات مثبتی در فضای کسب و کار و صندوق های سرمایه گذاری های مستقیم در روسیه رخ داده است. روال اداری بهبود یافته اما همچنان مشکلات زیادی باقی مانده است. برخی وقت ها نظارت بر شرکت ها بیش از حد شدید و حتی غیر قانونی می شود و پلیس وارد فضای کسب و کار می شود. ما امسال اصلاحات در زمینه نظارت دولت بر شرکت ها را شروع کردیم که اجرای آن از یکم ژانویه سال 2021 خواهد بود. براین اساس روش ها قدیمی دیگر بکار گرفته نخواهند شد و به جای آن سیستم های جدید روی کار خواهند آمد.
ولادیمیر پوتین در بخش پایانی صحبت های خود به برخی ظرفیت های اقتصادی در داخل روسیه اشاره کرد و گفت: روسیه اجرای برنامه های بلند مدت و راهبردی را آغاز کرده است که در مقیاس جهانی هستند. مقیاس و سرعت تغییراتی که ما در جهان شاهدش هستیم بی سابقه است. در این دوره جدید ضرورت دارد که به حرف های یکدیگر گوش کنیم و با تلاش های مشترک به چالش های مشترک بپردازیم. روسیه تمایل دارد که با چالش ها مقابله کند و ما از شما می خواهیم که به ما ملحق شوید.