معاون سازمان سینمایی: با دریافت دیدگاه‌ها و بازخورد‌ها از آیین نامه درجه بندی فیلم‌های سینمایی، در جهت اصلاح حرکت می‌کنیم
از آن پس؛ موقع تهیه بلیت یا حضور در سینما، مخاطبان می‌توانستند مشاهده کنند که به طور مثال کدام فیلم برای سنین بالای ۱۵ سال مناسب است، اما این اتفاق تنها اطلاع رسانی به مخاطب بود.
حدود سه هفته پیش آیین نامه جدید درجه بندی سنی فیلم‌های سینمایی توسط سازمان سینمایی ابلاغ شد و در متن آن آمده بود که در این آیین نامه، چگونگی درجه بندی سنی فیلم‌ها و نحوه برخورد با مخاطبان مشخص شده و برای تمامی سینماها، تهیه کننده‌ها و پخش کننده‌ها لازم الاجرا است.
در مقدمه این دستور العمل آمده است که پیشگیری از هرگونه آسیب به مخاطبان اعم از کودکان، نوجوانان و جوانان بر اساس موازین تربیتی، اخلاقی و باور‌های اجتماعی، به عنوان ضرورت صنعت تصویر شناخته می‌شود، اهمیت این موضوع بدان دلیل است که گاه نمایش رفتار و گفتار شخصیت‌های منفی و یا رخداد‌هایی که متضمن خشونت، ترس و مضامین مشابه هستند، برای برخی گروه‌های سنی نامناسب است، از این رو اطلاع رسانی، طبقه بندی آثار و توصیه‌های آگاهی بخش با انواع روش‌ها ضروری به شمار می‌رود. نظام درجه بندی سنی فیلم ها، معیار مناسبی برای خوب یا بد بودن محتوای آثار نبوده و تنها هدایتگر مخاطبان در تشخیص مطابقت آثار با موازین تربیتی و روحی روانی است و به همین منظور تبیین و ابلاغ می‌شود.
در فصل دوم این آیین نامه مسأله رده بندی سنی فیلم‌های سینمایی مطرح می‌شود.
گروه ۹+ شامل فیلم‌هایی می‌شوند که دارای الفاظ یا صحنه‌های نامناسب برای کودکان است و تماشای آن برای کودکان زیر ۹ سال توصیه نمی‌شود.
گروه ۱۲ + فیلم‌های دارای صحنه‌های به نسبت خشونت آمیز، دلهره آور، سیگار کشیدن و یا الفاظ نامناسب است و تماشای آن‌ها برای افراد زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود.
فیلم‌های گروه ۱۵+ دارای صحنه‌های خشونت آمیز، ترسناک، کشیدن سیگار، روابط خلاف عرف جامعه و یا زبان تند و نامناسب است و تماشای آن برای افراد زیر ۱۵ سال توصیه نمی‌شود؛ و فیلم‌های گروه ۱۸ + شامل صحنه‌های افراطی از خشونت یا صحنه‌های استعمال مواد مخدر یا صحنه‌هایی تداعی کننده روابط زناشویی و یا الفاظ و حرکات نامناسب است و تماشای آن برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است.
با انتشار این دستور العمل، جمعی از منتقدان دست به قلم شدند و نوشتند زمانی که ما طبق اسناد بالادستی مجاز به ساختن فیلم‌هایی با صحنه‌هایی که در بند‌های این آیین نامه آمده نیستیم پس ابلاغ آن یک کار فرمایشی است.
به دنبال حرف و حدیث‌های پیش آمده به سراغ محمود اربابی معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی رفتیم و از او درباره زیر و بم این طرح پرسیدیم.
آقای اربابی؛ درباره آیین نامه درجه بندی فیلم‌های سینمایی ابهامات و حرف و حدیث‌های زیادی است، به خصوص بخشی از عباراتی که در بند‌های آن آمده است، به طور مثال، مگر ما می‌توانیم فیلم‌هایی با صحنه‌های تداعی کننده روابط خلاف عرف جامعه یا روابط زناشویی داشته باشیم؟
اینکه ما در فیلم‌ها تنها بگوییم این دو نفر زن و شوهر یا خانواده هستند غیر منطقی است و لازم است در مواردی روابط خانوادگی تداعی شود، اما نکته اینجاست که آیین نامه رده بندی سنی فیلم‌های سینمایی ذیل آیین نامه پروانه نمایش طراحی می‌شود و برای آگاهی مخاطبی است که می‌خواهد فیلم را ببیند.
یعنی تنها فیلم‌هایی که مطابق با عرف و مقررات جامعه باشند مشمول این آیین نامه می‌شوند؟
بله، زمانی که تولید هر فیلم به پایان می‌رسد برای نمایش در سینما‌های مختلف نیاز به پروانه نمایش دارد. شورای پروانه نمایش فیلم‌ها را می‌بیند و با توجه به شرایط، پروانه نمایش آن‌ها را صادر می‌کند. پس از آنکه فیلم پروانه نمایش گرفت گروهی دیگر می‌نشینند و فیلم را می‌بینند و رده بندی سنی آن را تعریف می‌کنند. برای مثال در فیلمی کلمات نامناسبی استفاده می‌شود و این نامناسب بودن تنها به معنی رکیک بودن نیست، ممکن است فهم آن کلمات برای مخاطب زیر ۱۵ سال سخت باشد پس رده بندی سنی +۱۵ را به آن می‌دهند.
یکی از بند‌هایی که ابهاماتی پیرامونش به وجود آمده است بند +۱۸ بود. چگونه می‌شود فیلمی با بعضی از مواردی که در این بند آمده ساخته شود؟
همه فیلم‌ها در چارچوب قوانین و عرف جامعه پروانه نمایش می‌گیرند و اگر فیلمی متناسب با این موارد نباشد پروانه نمی‌گیرد و یا اینکه عواملش برای دریافت پروانه نمایش مجبور می‌شوند اصلاحیه‌هایی انجام دهند؛ مسأله دیگر هم این است که وقتی مخاطبان را دست بندی می‌کنی می‌توانی ادبیاتت را هم متناسب با آن‌ها تغییر دهی.
برای مثال جلسه‌ای به زبان انگلیسی برگزار می‌شود و من زبان انگلیسی بلد نیستم. رفتن من به آن جلسه مانع قانونی ندارد، اما از آن بهره‌ای نمی‌برم و یا تصور غلطی از انچه مطرح شده پیدا می‌کنم، در سینما هم رده بندی سنی فیلم‌های سینمایی حالت پیش آگاهی برای مخاطب دارد.
نحوه اجرای این آیین نامه به چه صورت است؟
درباره فیلم‌های +۱۸ از واژه ممنوعیت استفاده شده است، اما در بقیه فیلم‌ها حالت اطلاع رسانی دارد. برای مثال اگر فیلمی درباره آسیب‌های اجتماعی باشد و به این نتیجه برسیم که درک و فهم آن برای زیر ۱۸ سال مشکل است دیدن آن را برای این مخاطبان ممنوع می‌کنیم، نحوه پیاده سازی آن هم ممکن است با دیدن کارت ملی افراد هنگام ورود به سالن برای تماشای فیلم باشد و ممکن است در مکانیزم بلیت فروشی امکان اطلاع از سن مخاطب را ایجاد کنیم؛ نکته‌ای هم که باید به آن توجه کرد این است که اگر کسی به رده بندی توجه نکند خودش آسیب می‌بیند و این موضوع برای ایجاد شرایط بهتر برای مخاطبان سینما است.
در خبر‌ها داشتیم که قرار است نظام نامه نمایش فیلم‌های سینمایی هم اصلاح شود؛ در این باره هم توضیح بدهید.
انتشار این آیین نامه بازتاب‌هایی داشته است و ما تلاش می‌کنیم دیدگاه‌ها نظرات و ارزیابی‌ها را دریافت و در جهت اصلاح حرکت کنیم.
اگر صحبتی در این باره مانده است بفرمایید.
بحث رده بندی سنی فیلم‌های سینمایی فعالیتی برای آگاه سازی مخاطب برای تشخیص پدیده‌ای است که می‌خواهد با آن مواجه شود و مهمترین جایی که می‌تواند در این باره اطلاع رسانی کند صدا و سیما است.