دهه هاي اخير ، روشهای کنترل طبیعی آفات ،جای سموم مضر کشاورزی را گرفته است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز خوزستان، طبق استاندارد های جهانی، امروزه در دنیای کشاورزی مدرن دیگر جایی برای سموم زراعی وجود ندارد و در استان خوزستان هم چند سالی می شود که با آموزش کشاورزان و ایجاد مراکز پرورش حشرات مفید در سطح استان ،کشاورزان رو به کنترل آفات کشاورزی به روش طبیعی آورده اند که این امر موجب کاهش استفاده سموم ،کاهش هزینه مراقبت از محصول و افزایش تولید بیشتر محصولات شده .
معاون بهبود توليدات گياهي جهاد کشاورزي خوزستان می گوید: فراوانی و آسان بودن استفاده از سموم شیمیایی مختلف موجب می شود کشاورزان برای سود بیشتر ، به شکل بی رویه ای از سم های کشاورزی استفاده کنند که خود این امر علاوه بر خطراتی که برای خود کشاورز به همراه دارد موجب نفوذ مقداری سم در محصول هم خواهد شد.
آنطور که آقای قاسمی نژاد می گوید: کشاورزان استان به منظور کاهش سموم کشاورزی و افزایش سلامتی محصولات زراعی، طرح مبارزه بیولوژیک محصولات کشاورزی را به خوبی اجرا می کند که جایگزینی طبیعی و پاک برای مبارزه با آفات محصولات کشاورزی با سم به حساب می آید.
مبارزه بيولوژيک به روشي گفته ميشود که با بهرهگيري از عوامل و فراوردههاي طبيعي و زنده به جای سم، براي از بين بردن آفات نباتي انجام می شود و موجب طعم لذیذ و سلامتی محصول می شود.
آقای علیرضا دزفولی یکی از صدها کشاورز نمونه ای است که از روش بیولوژیک برای تولید محصولاتش استفاده می کند ، اومی گوید: سه سال است با استفاده از طرح های بیولوژیک کنترل آفت ذرت، محصولاتی با تناژ بیشتری را برداشت می کند.
به گفته این کشاورز یکی از آفات مهم مزارع ذرت کرم برگخوار کارادرینا است که در مراحل ابتدایی رشد گیاه ذرت موجب خسارت به مزارع ذرت میشود و به همین دلیل کشاورزان به محض مشاهده این آفت به کلینیکهای گیاهپزشکی در شهرستان مراجعه و با تهیه زنبور براکون از مراکز تولید حشرات مفید به روش بیولوژیکی با این آفت مبارزه می کنند.
آنطور که او می گوید : 3 سال پیش به صورت اتفاقی در یکی از کلاسهای ترویجی و آموزشی در خصوص مبارزه بیولوژیک با آفات ذرت در مراکز جهاد کشاورزی دزفول شرکت کرد که در این کلاس ها نحوه رهاسازی زنبور ، زمان رهاسازی و تعداد زنبور برای تاثیر مناسب روی آفات به کشاورزان آموزش داده می شد و این آغاز راه کشاورز نمونه شدنش بود.
آقای دزفولی می گوید: برادرانش محصولاتی همچون گوجهفرنگی، لوبیا و مرکبات را با همین روش تولید و برداشت می کنند.
می توان یکی از مهمترین علتهای روی آوری کشاورزان خوزستانی برای اجرای طرح بیولوژیک را حرکت به سمت تولید محصول سالم و بدون سم، اقتصادی و مقرون به صرفه بودن و کارایی و کیفیت بالاتر، ایجاد اشتغال و مهمتر از همه جلوگیری از آسیبدیدن خود کشاورز و محیطزیست عنوان کرد.
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد دزفول در این خصوص می گوید: در گذشته کشاورزان خوزستانی به علت آشنا نبودن با روشهای نوین و پایین بودن سطح تحصیلات ، با استفاده گسترده از مواد شیمیایی در باغات و مزارع همه موجودات زنده شامل موجودات و علف های مفید و عوامل بیماری زا را یکجا از بین می بردند و علاوه بر آن سم شیمیایی را وارد چرخه غذایی انسانی کرده که به مرور موجب بیماری های سخت درمان زیادی در منطقه می شد.
بگفته مهندس ملک زاده ، کنترل بیولوژیک از نظر اقتصادی برای کشاورز کمترین هزینه و بیشترین سود را در برداشت محصول دارد و علاوه بر آن کشاورز را از درگیری با سمومی که خود و خانواده او را دچار هزینه های درمانی به علت بیماری هایی همچون تنگی نفس و مشکلات پوستی می کرد رهایی داده است.
آقای مهران پور کارشناس سموم و آفات کشاورزی و از تعلیم دهندگان طرح بیولوژیک به کشاورزان می باشد. او معتقد است که کشاورزان باید با حضور در کلاسهای منطقه ای کشاورزی با روشهای نوین زراعت آشنا شوند تا بتوان جهشی در تولید محصولات پاک به دست آورد .
به گفته او آن دسته از کشاورزان ی که از سموم شیمیایی برای کنترل آفات استفاده می کنند باید دقت کنند که در کشت محصولات از سموم در حد اندازه استفاده شود چرا که استفاده بی ضابطه از سموم عوارض ناگواری دارد و حتی سرطان زا است.
آقای مهران پور می گوید: گزارشهای تحقیقاتی مختلفی از باقیمانده آلایندههای محیطی و سموم در صیفی جات، سبزیجات و میوهها به دست ما میرسد که متاسفانه در وضعیت باغبانی و کشت، استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی و سموم موجب ازدیاد میزان آلایندهها در این محیطها است.
به گفته ی کارشناسان حفظ نباتات هم اکنون شصت درصد علفکش ها ، نود درصد قارچ کش ها وسی درصد حشره کش ها شیمیایی، سرطان زا هستند. اما با بکارگیری روش های بیولوژیک مبارزه با آفات، به راحتی می توان مضرات مواد شیمیایی را در مواد غذایی به کمترین میزان رساند.
در مزارع خوزستان برای مبارزه بیولوژیک از حشراتی همچون زنبور براکون و تریکوگراما ، پارازیتوئید و کفشدوزک استفاده می شود .
مزارع نیشکر خوزستان هم از طرح محصولات پاک بیولوژیک بی بهره نماندند و بیش از 14 هزار هکتار از مزارع نيشکر استان خوزستان هم اکنون به زیر پوشش این طرح رفته اند.
به گفته معاون تحقیقات و کشاورزی توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان ، در اين طرح از زنبور پارازيتوئيد براي مبارزه با آفات ساقه خوار نيشکر استفاده شد، مهمترين آفت نيشکر کرم ساقه خوار نيشکر است که همه ساله خسارت سنگيني به صنعت نيشکر خوزستان وارد مي کند.
دکتر کورش طاهرخانی می گوید امسال بيش از 30 ميليون قطعه زنبور پارازيتوئيد در 14 هزار هکتار از زمينهاي نيشکر استان رها سازي شد که با رها سازي اين زنبورها 90 درصد تخم هاي آفت ساقه خوار نيشکر از طريق زنبور از بين مي رود و 10 درصد باقي مانده نيز براي بقاي زنبور لازم است که سبب ايجاد چرخه تعادلي بين آفت وزنبور مي شود.
دکتر طاهر خوانی می گوید: طرح مبارزه نوين و بيولوژيک با آفات نيشکر از سال 78 با رها سازي 200 هزار زنبور در مزارع در معرض خطر آفت آغاز شد و تا کنون بيش از 140 ميليون قطعه زنبور در اين مزارع رها سازي شده است که با اجراي اين طرح مبارزه با آفات نيشکر 100 درصد به صورت بيولوژيك انجام شده.
او ادامه می دهد در اين طرح پرورش هر زنبور 120 تا 150 هزار ريال هزينه در بردارد که علاوه بر حفظ محيط زيست و کمک به حفظ توسعه پايدار سبب کاهش هزينه ها توليد نيز مي شود .
معاون بهبود توليدات گياهي جهاد کشاورزي خوزستان هم می گوید: طرح بیولوژیک امسال در مزارع گوجه فرنگي ، نيشکر، مرکبات ، ذرت ، لوبيا و سبزيجات برگي استان اجرا شده است که از دو نوع کفش دوزک كريپتلموس و هليوتيس ، حشره مفيد و زنبور براکون براي کنترل آفات استفاده شده .
اما نبود مبارزه بيولوژيک منجر به آلودگي محيط زيست ، منابع خاک، باقي ماندگي سموم شيميايي در محصولات کشاورزي و ايجاد مقاومت درآفت خواهد شد .
قاسمي نژاد در ادامه می گوید : در حال حاضر 11 مرکز تولید حشرات مفید با ظرفیت تولید 27 هزار قطعه در خوزستان فعال می باشد.
علی رضا کشاورز شادگانی می گوید از زمانی که دولت یارانه ی سم را حذف کرده و آن را به بخش مبارزه بیولوژیک اختصاص داده کشاورزان به سمت استفاده از این روش آمده اند .
او گفت: در ابتدا کشاورزان تمایلی به استفاده از زنبور و کفشدوزک به علت سختی نگهداری نداشتند و مزارع خود را با سمومی که بعضا غیر استاندارد یا کیفیت پایین ساخت چین بود با قیمتی کمتر تهیه می کردند و در چند نوبت سم پاشی می کردند و تفکر کشاورز حفظ و تولید بیشتر محصول به هر قیمتی بود حتی از بین رفتن سلامتی درون محصول، اما حالا این روش جدید هزینه های کارگر و ابزار آلات سم پاشی ما را کاهش داده و سلامتی محصول را در بازار تجارت بالا برده است .
صادق دیگر کشاورز نمونه و اهل شهرستان شوشتر می گوید: اگر محصولات ما با برند های خاص و در بسته بندی هایی که مشتریان را از پاک بودن محصول آگاه کند عرضه شود دیگر خود مشتریان سمت محصولات پرور شده با سموم شیمیایی نمی روند و کشاورزان هم مجبور به عدم استفاده از سموم در محصولات خود می شوند.
روش دیگر مبارزه ی بیولوژیک استفاده از میکرو ارگانیسمهایی همچون تريکوميکس می باشد. میکرو ارگانیسمها شامل ویروس ،باکتری وقارچ بوده که باعث آلودگی عامل خسارت زا شده واز این طریق آفت را ازبین می برند.
خانم دکتر ملیکا زندی کارشناس مبارزه بیولوژیک کشاورزی می گوید : تريکوميکس که خود نوعي قارچ است براي محافظت از ريشه و بذر محصولاتي مانند کنجد،لوبيا و باميه بين کشاورزان توزيع می شود.
اين قارچ در خاک قابل تکثير و توسعه بوده و اطراف ريشه را پوشانده و از آن در برابر نفوذ قارچ هاي بيماري زا و بوته ميري محافظت مي کند.
این کارشناس کشاورزی می افزاید توزيع اين گونه محصولات و ترويج روش هاي بيولوژيک براي سالم سازي هرچه بيشتر توليدات کشاورزي در دستور کار جهاد کشاورزي قرار دارد تا محصولات استاندارد و گواهی شده به دست مشتری برسد.
به گفته دکتر ملیکا زندی: محصولاتی که تولید آنها براساس استفاده نکردن و یا مصرف در حد مجاز از نهاده های شیمیایی صورت میگیرد محصولاتی استاندارد و دارای گواهینامه می باشند که فرآیند بازرسی برای این محصولات به صورت موردی بوده و در آن رابطه گواهی صادر میشود و محصولاتی که باعنوان محصول سالم در بازار عرضه می شوند نمونهای از این محصولات هستند.
پس از گذشت چند دهه از اجرای اولین طرح مبارزه بیولوزیک با آفات در استان، اکنون کشاورزی خوزستان با آموزش سالیانه کشاورزان و آگاهی دهی به آنان در خصوص مزیت های این طرح ، توانسته محصولاتی سالم و پاک تولید کند که همین امر بر طعم ،شادابی و لذت محصولات افزوده و موجب تضمین سلامتی مردم و بازگشت به چرخه ی طبیعی طبیعت در مبارزه با آفات شده است.
هرچند کشاورزان ما راه زیادی تا دست یابی به تولید محصولات صد درصد پاک و ارگانیک دارند اما شروع و جرقه راه تولید محصولات بیولوژیک نوید تولید محصولاتی سالم را در آینده ای نه چندان دور برای مشتریانی می دهد که خواهان تازگی و طراوت و سلامت محصولات غذایی یشان هستند.