جمهوری اسلامی ایران با وجود خویشتنداری در مقابل بدعهدی غربی‌ها در اجرای برجام، گزینه‌های زیادی برای مقابله با این بدعهدی دارد.
دولت آمریکا در دور تازه پشت پا زدن به برجام، دو معافیت شامل انتقال آب سنگین مازاد به عمان و مبادله اورانیوم غنی شده با کیک زرد را تمدید نکرد.
دونالد ترامپ سال گذشته بصورت یکجانبه از برجام که در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به توافقی بین المللی تبدیل شده است، خارج شد.
سه کشور اروپایی شامل انگلیس، فرانسه و آلمان هم که از متحدان پیدا و پنهان واشنگتن تلقی می‌شوند با کارشکنی حاضر به برداشتن تحریم‌ها نشدند.
جمهوری اسلامی ایران در این مدت با خویشتنداری مانع از فروپاشی کامل برجام شده؛ برجامی که هم اکنون از آن فقط پوسته‌ای برجای مانده است.
مسئولیت پذیری ایران سبب شد تا طرف غربی بدون پرداخت کمترین هزینه از زیر بار تعهداتی که بر عهده دارد، شانه خالی کند. واکنشی که مجوز آن در بند‌های ۲۶ و ۳۷ برجام گنجانده شده است. رییس جمهور در گام نخست فرمان پژوهش برای ساخت پیشران‌های هسته‌ای را صادر کرد. این واکنش‌ها را می‌توان به صورت کوتاه مدت و بلندمدت به مرحله اجرا در آورد:
۱- ایران می‌تواند بهره برداری از سانتریفیوژ‌های نسل جدید مانند IR۲M و IR۴ را شروع کند. زنجیره‌هایی از این دو نوع سانتریفیوژ که قدرت هر یک از آن حدود ۵ سو است. سانتریفیوژ‌های نسل IR۶ هم در زنجیره‌های ۲۰ تایی آماده راه اندازی صنعتی است.
۲- می‌توان غنی سازی ۳/۶۷ درصدی را با بهره گیری از آبشار‌های موجود در فردو از سر گرفت. سایت هسته‌ای فردو (شهید علیمحمدی) با قرار گرفتن ۸۰ تا ۹۰ متر زیر زمین که کوهی صخره‌ای آن را در بر گرفته از مصونیت راهبردی برخوردار است.
۳- میزان آب سنگین که طبق برجام می‌توان نگهداری کرد ۱۳۰ تن است. در شرایطی که امریکا برای فروش آب سنگین محدودیت قائل شده است می‌توان مازاد را نیز ذخیره کرد.
۴- پروتکل الحاقی و کد اصلاحی ۱/۳ بصورت داوطلبانه طی ۵ سال گذشته بدون تصویب مجلس شورای اسلامی به مرحله اجرا گذاشته شده است. ایران می‌تواند از این پس اجرای آن را تا تصویب قانونی تعلیق کند. این موضوع می‌تواند سبب کاهش شمار بازرسان آژانس شود.
البته در گام‌های بعدی می‌توان به افزایش غنی سازی تا ۲۰ درصد، فک پلمپ برخی امکانات از قبیل قرص‌های سوخت و ... هم اقدام کرد.
وزیر امور خارجه کشورمان خروج از NPT را هم از گزینه‌ها دانسته است. طبعا تا رسیدن به این گرینه، ده‌ها گزینه دیگر در چارچوب برجام پیش روست که اجرای فقط بخشی از آن‌ها می‌تواند برای امریکا دردآور باشد. برای اجرای هر یک از گزینه‌ها رایزنی دیپلماتیک با دوستان، رقبا و نهاد‌های بین المللی باید در دستور کار قرار گیرد.