بیمه یکی از مهمترین ابزارهایی است که می‌تواند کشاورزان را به تولید دلگرم و امیدوار کند.
از سویی دیگر، بیمه یکی از مهمترین ابزارهایی است که می‌تواند کشاورزان را به تولید دلگرم و امیدوار کند، زیرا حوزه کشاورزی بخشی بسیار پرخطریست و در معرض حوادث طبیعی و تنش‌های محیطی زیادی قرار دارد.
سیل اخیر در مازندران بار دیگر اهمیت گسترش فرهنگ بیمه وضرورت اصلاح ساختار صندوق بیمه محصولات کشاورزی را نشان داد. سیلی که حدود 2 هزار میلیارد تومان به بخش های مختلف مازندران خسارت زد که نزدیک به 600میلیارد تومان به کشاورزی بود.
مشاور صندوق بیمه کشاورزی کشور با بیان اینکه بطور میانگین سالانه حدود یک و نیم میلیون بهره بردار؛ زراعت، باغ، دام و سایر تولیدات خود را بیمه می‌کنند، گفت: هم اکنون ۱۵۳ فعالیت متنوع از جمله غلات، حبوبات، دانه‌های روغنی، نباتات صنعتی و علوفه‌ای و سبزی و صیفی؛ درختان میوه سردسیری، گرمسیری، نیمه گرمسیری، مرکبات و نیز تنه درختان؛ وهمچنین بیمه مراتع و طرح‌های آبخیزداری و طرح‌های آبزی پروری ودامی ازجمله مواردتحت پوشش حمایتی بیمه کشاورزی هستند.
امینی زارع افزود: با وجود گستردگی پوشش بیمه، پرداخت غرامت به کشاورزان به بحثی چالشی وناراحت کننده برای تولیدکنندگان تبدیل شده است و بسیاری از کشاورزان معتقدند صندوق بیمه کشاورزی رویکرد حمایتی خود را از دست داده و به همین دلیل آنان دیگر تمایلی برای بیمه کردن محصولات خود ندارند.
افزایش تعرفه‌ها و عملی نشدن تعهدات دلیل عدم تمایل کشاورزان
به گفته کارشناسان و فعالان بیمه، بی اعتمادی کشاورزان به بیمه مهمترین دلیل کاهش تمایل کشاورزان است. در همین زمینه محمدپور کارشناس بیمه با بیان اینکه درآمدهای صندوق بیمه کشاورزی ۱۰ درصد مخارج آن است، گفت: در سالهای اخیر که دولت با بحران مالی مواجه شده، صندوق بیمه نیز مشکل پیدا کرده و نمی‌تواند خسارت کشاورزان را پرداخت کند. به همین دلیل کشاورزان نیز باغات و محصولات خود را بیمه نمی‌کنند و معتقدند وقتی غرامتی به ما پرداخت نمی‌شود چه دلیلی دارد اقدام به بیمه کردن تولیدات خود کنیم؟
اسدی ازباغداران مازندران با اشاره به افزایش حق بیمه در هر سال، گفت: هرسال تعرفه‌های حق بیمه افزایش پیدا می‌کند به نحوی که برخی از کشاورزان در تامین مالی هزینه‌های بیمه با مشکل مواجه می‌شوند.
بطور مثال ، به گفته مدیرکل جهاد کشاورزی مازندران، درحادثه سرمازدگی باغهای مازندران در سال 95 ، هزار و 100میلیارد تومان خسارت به کشاورزان مازنی وارد شد و فقط یک دهم باغها بیمه بوده‌اند که حدود ۶ تا ۷ هزارهکتارازکل باغها را شامل می شود.
شهیدی فر افزود: پرداخت نشدن غرامت کشاورزان، اعتقاد نداشتن به بیمه و ساختار ضعیف باغها از دلایلی است که باعث شده باغداران تمایل چندانی به بیمه کردن باغهای خود نداشته باشند.
کریمی کارشناس بیمه کشاورزی درباره اینکه چرا سطوح باغات بیمه شده در مازندران پایین است؟ افزود: ماهیت بیمه اختیاری است. همه ساله امکان عقد قرارداد بیمه ازابتدای فروردین تا پایان اردیبهشت برای باغداران مرکبات فراهم است، ضمن اینکه درحال حاضر نیز کشاورزان زیادی زیرپوشش این بیمه قرار دارند و توصیه این است که باغداران از این امکان حمایتی بهره ببرند.
موثر نبودن بیمه برای کشاورزان
رئیس اتحادیه باغداران مازندران در این زمینه نظر متفاوتی دارد و در پاسخ به این پرسش که چرا از حدود ۸۰ هزارهکتار باغ در معرض تهدید سرمازدگی فقط ۶ تا ۷ هزارهکتار بیمه بوده است؟ گفت: ما می‌توانیم بگوییم که باغدارانمان اصلا بیمه ندارند و این ۷ هزارهکتار نیز رقم درستی نیست.
شعبانی با اشاره به اینکه غرامت از بین رفتن درختان مرکبات در هرهکتار، ۷ میلیون تومان است که همه این مبلغ نیز پرداخت نمی‌شود، افزود: باغداران اگر فقط چوب‌های موجود در این مساحت را بفروشند، ۱۰ میلیون تومان نصیب شان می‌شود . این در حالیست که درآمد کلی باغدار در این یک هکتار به حدود 30 میلیون تومان می رسد بنابراین، بیمه در بخش کشاورزی اصلا کارآیی ندارد و عده‌ای به دنبال سواستفاده از آن هستند.
شعبانی تصریح کرد: پرداخت غرامت به کشاورزان بسیار کند، قطره چکانی و زمان بر است و در این میان هیچ عامل انگیزشی وجود ندارد که کشاورز را تشویق به بیمه کردن باغات خود کند. مدیر صندوق بیمه محصولات کشاورزی مازندران گفت: صندوق بیمه کشاورزی نهاد پرداخت غرامت به کشاورزان آسیب دیده باغی، دام و طیور و آبزیان در حوادث طبیعی است که از محل دریافت حق بیمه کشاورزی و سهم دولتی، دیون خود را به خسارت دیدگان پرداخت می‌کند که این اعتبارات کافی نیست .
بیمه تضمین تولید، راهکاری برای برون رفت از مشکلات
رضوی نیا گفت: بیمه تضمین تولید، یکی از بیمه های حمایتی مهم دولت با هدف حفظ درآمد شالیکاران شمال کشور است، که کشاورزان می توانند با پرداخت حق سهم حدود 17 هزار تومان در هکتار زراعت برنج خود را در برابر انواع آفات ،بیماری ها و شرائط طبیعی آب هوایی نظیر خشکسالی، طوفان و سیل با دریافت هفت میلیون و 300 هزار تومان غرامت، بیمه می کند.
منطقه بندی مازندران برای بیمه شالیزارها
وی با بیان اینکه دراین نوع بیمه، شالیزارهای مازندران به 64 منطقه تقسیم شده است، افزود: در بیمه تضمین تولید ، شالیکاران فقط با پرداخت 17 هزار تومان تا هفت میلیون و 300هزار تومان برای هر هکتار می توانند غرامت دریافت کنند و تا 90 درصد برای کاهش تولید از سوی صندوق غرامت پرداخت می شود. رضوی نیا با بیان اینکه فرصت بیمه شالیزارهای مازندران تا پایان اردیبهشت است، از کشاورزان خواست برای این بیمه اقدام کنند.
با توجه به گفته های مسئولان و کارشناسان، صندوق بیمه محصولات کشاورزی تاکنون نتوانسته انتظارات کشاورزان خسارت دیده را برآورده کند و همواره مورد بی اعتمادی آنان بوده است اما حال که مدیران این مجموعه راهکار را در اجرای طرح بیمه تضمین تولید می دانند باید منتظرماند و دید آیا کارآیی و میزان اثرگذاری این نوع بیمه بر میزان اعتماد کشاورزان به این صندوق اثر مثبت خواهد داشت؟ بیمه ای که به گفته مدیراین صندوق هنوز منابع اعتباری آن مشخص نشده است .