کهکیلویه و بویراحمد
خروش بشار علیه سودجویان
رودخانه بشار در شهر یاسوج مرکز کهکیلویه و بویراحمد که سال‌ها مورد تعرض سودجویان قراگرفته بود، با سیلاب اخیر علیه متعرضان خروشید.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز کهکیلویه و بویراحمد، در بحبوحه ویرانی‌ها و خسارات ناشی از وقوع سیل در کهگیلویه و بویراحمد صدور یک دستور ویژه در نشست ستاد بحران این استان قابل تامل بود و مردم را خوشحال کرد.
بسیاری از طرح‌های پرورش ماهی، ویلا‌ها و ساختمان‌های حاشیه رودخانه‌ها با وقوع سیلاب از بین رفتند، استاندار کهگیلویه و بویراحمد با صراحت اعلام کرد: نه تنها به طرح‌ها و ساخت و ساز‌هایی که در حریم و بستر رودخانه‌ها دچار خسارت شده اند خسارتی پرداخت نمی‌کنیم بلکه از دستگاه‌های نظارتی و حتی قضایی می‌خواهیم که مسئولان و متولیان امری که در گذشته باعث و مسبب ساخت و ساز‌های غیرمجاز، قانون گریزی‌ها و صدور مجوز‌های غیرقانونی شده اند را مورد بازخواست و بررسی جدی قرار دهند.
به همین منظور رئیس کل دادگستری استان در نشست شورای پیشگیری از وقوع جرم استان با بیان اینکه به دلایلی برخی طرح‌ها با صرف هزینه‌های زیاد در مسیل‌ها اجرا شد، گفت: سیلاب خسارات فراوانی به این تاسیسات وارد کرد که علاوه بر حمایت نشدن، مجریان طرح‌های بدون مجوز تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند.
حجت الاسلام مزارعی با انتقاد از چگونگی برخی ساخت و ساز‌ها در مسیر‌های سیلاب افزود: در صدور مجوز‌ها برای ساخت و ساز‌ها در مجاورت، حریم و یا بستر رود خانه کم توجهی شده است.
اسدپور صاحب مزرعه پرورش ماهی آسیب دیده در بخش کبگیان بویراحمد گفت:طرح ماهی بنده در مسیر سیلاب قرار داشت ودر سیلاب اخیر تمام ماهی‌های تولیدی این مزرعه از بین رفت.
این شخص می‌گوید که بیش از ۵۰ تن ماهی در این طرح آماده فروش بود که با سیلاب اخیر علاوه بر آسیب دیدن خود مزرعه، تمام این ماهی‌ها از بین رفتند و بیش از ۱۰ میلیارد ریال خسارت دید و تمام سرمایه اش را از دست داد.
رئیس کل دادگستری استان به ساختار عمرانی روستای پریکدان بویراحمد هم که یکی از نقاط آسیب دیده از سیلاب بود، اشاره کرد و گفت: کمترین اصول فنی در ساخت و ساز‌های این به چشم نمی‌خورد چرا که این روستا در گذر سیلاب احداث شده است.
علی محمد احمدی استاندار کهگیلویه و بویراحمد هم اظهار نظر رئیس کل دادگستری استان در ساخت و ساز‌ها در روستای پریکدان یاسوج را تایید کرد و گفت: روستای پریکدان در منطقه تنگ سرخ بویراحمد در مسیر طغیان رودخانه و سیل ساخته شده و این نمونه و مصداق عینی صدور مجوز‌های غیرقانونی در این استان طی سالیان گذشته است.
قدومی منش یکی از افرادی است که خانه اش در مسیر سیلاب قرار داشت و خسارت‌های زیادی دید.
این شخص می‌گوید با وجود ممنوعیت قانونی ساخت و ساز در این محدوده، ولی با تلاش‌های بسیار و انجام فعالیت‌های غیرقانونی توانسته است مجوز ساخت و ساز بگیرد و هم اکنون پشیمان است.
بررسی کارشناسان و مطالعات شرکت آب منطقه‌ای حکایت از کاهش میزان نزولات جوی در ۱۰ سال گذشته در کهگیلویه و بویراحمد را دارد.
آری سرزمینی که به برف و آفتاب یا سرزمین رودخانه‌های خروشان و چشمه‌های جوشان معروف بود در این مدت با کاهش ۵۰ درصدی میانگین بارش‌ها نسبت به میانگین بلندمدت مواجه شده بود به گونه‌ای که میانگین بلند مدت بارندگی در این استان از ۴۳ سال قبل تاکنون افزون بر ۶۷۵ میلی متر معادل حدود ۱۰ هزار و ۴۷۴ میلیون مترمکعب اعلام شده بود.
ولی بهره‌مند کارشناس هواشناسی استان گفت:استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان‌های پرآب کشور است وسالانه بیش از ۱۰ میلیارد متر مکعب روان آب از استان خارج می‌شود.
میانگین بلند مدت بارش در استان ۵۲۸ میلی متر است در حالیکه میانگین بارش در سال زراعی جاری تاکنون ۸۷۰ میلیمتر بوده است.
بیشتر سیلاب‌ها در فرودین ماه امسال رخ داد و بیشترین بارندگی در کهگیلویه وبویراحمد در بازه زمانی ۵ تا ۸ فرودین بود که منجر به سیلاب شد به گونه‌ای که در برخی از مناطق تا ۳۶۰ میلی متر باران بارید.
بارش باران دراین استان به اندازه‌ای بود که مراکز جهانی ثبت بارندگی، شهرستان بویراحمد را جزو پنج شهر پر بارش دنیا در دهه اول فروردین ماه جاری اعلام کردند.
مدیرکل دفترمدیریت بحران استانداری استان کهگیلویه و بویراحمد گفت: در سیلاب اخیر هزار و ۳۴۰ میلیارد تومان به بخش‌های مختلف استان خسارت وارد شد.
محمدی تبار افزود:همچنین به بخش‌های کشاورزی از جمله باغات وزمین‌های کشاورزی و دامپروری، شیلات، راه‌های روستایی، راه‌های مواصلاتی اصلی و فرعی، منازل و معابر شهری، خودرو‌ها و ماشین آلات وتاسیسات برق وآب و فیبر نوری مخابرات خسارت وارد شد.
محمدی تبار ادامه داد: بارش‌های بسیار زیاد فروردین امسال در یک بازه زمانی ۲۴ ساعته، تعرض به بستر و حریم رودخانه‌ها و رعایت نکردن قانون طرح تفصیلی شهری، تخریب منابع طبیعی و محیط زیست و عدم توجه به نکات فنی در ساخت و ساز‌های شهری از جمله مهمترین عوامل افزایش تخریب سیلاب اخیر بود.
سال‌ها بود عده‌ای با رودخانه خواری و ساخت و ساز غیر مجاز و زیاده خواهی در بستر رودخانه به نان و نوایی رسیده اند و به خاطر ضعف مدیریتی هر روز قدرت بیشتری برای تجاوز به حریم طبیعت پیدا کردند و هرگز نمی‌دیدند در فرو دست، زندگی مردم پایین دست به فنا می‌رود و حریم سبزه زار تبدیل سنگزار رود می‌شود و باعث یتیمی طبیعت و بینوایی مردم می‌شوند.
سیل اخیر و باران‌های سیل آسا همراه با طغیان رودخانه‌های فصلی در استان به ویژه در دو حوزه بویراحمد و دنا سیلی محکمی بر صورت زمین خوارانی زد که طی سالیان متمادی بی محابا به جان حریم رودخانه‌ها و محیط زیست افتاده بودند و کسی را هم یارای مقابله با آنان نبود.
سیل اخیر در حقیقت بازخوانی یک عمر فاجعه‌های زیست محیطی در حاشیه رودخانه‌های خروشان این دیار را آشکار کرد.
در حالیکه صدای آخرین نفس‌های بشار خروشان قبل از بارش‌های امسال به گوش می‌رسید، طغیان دوباره آن هرچه ناپاکی در حریمش در این سال‌ها ایجاد شده بود را در چند ساعت شست و با خود به عمق خلیج فارس برد.
در سال‌های اخیر تیغ‌های مخوف و بی رحم زیاده خواهان و دود‌های آتشین کارخانه‌های غیرمجاز شن و ماسه بی رحمانه بر جان طبیعت بی دفاع رودخانه بشار افتاده بود و کسی هم جلودارشان نبود.
کارشناس حوزه آبخیزداری استان می‌گوید:تحقیقات انجام شده دراستان نشانگرآن است که تخریب جنگل‌ها و مراتع، تجاوز به حریم رودخانه‌ها و برداشت بی رویه شن وماسه از رودخانه‌ها و قرارگرفتن روستا‌ها درمناطق سیل خیز از مهمترین عوامل وقوع سیل در استان است.
مسلم عارف پور می‌گوید: کاهش پوشش گیاهی، تجاوز به حریم رودخانه‌ها، بهره وری بیش از حد ازمنابع و اسکان درمناطق سیل خیز اصلی‌ترین عوامل افزایش خسارت سیل است.
یکی از کسانی است که در فصل بهار از طریق بوته کنی گیاهان کوهی امرار معاش میکند در این زمینه می‌گوید:در بیشتر اوقات هنگان چیدن گیاهان کوهی بخش زیادی از زمین اطراف آن تخریب می‌شود.
نبوی اصل گفت:به صورت گروهی فعالیت میکنند و در منطقه‌ای حضور پیدا میکنند تقریبا تمام پوشش گیاهی آن را از بین می‌برند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان هم علت اصلی جاری شدن سیلاب‌های اخیر را تخریب منابع طبیعی و محیط زیست می‌داند، از نظر وی مهمترین علت سیل‌های اخیر تخریب ۳۰ درصد اراضی جنگلی در نیم قرن اخیر، افت کیفیت پوشش‌های گیاهی (به طوری که بیش از ۹۰ درصد پوشش گیاهی و مراتع در شرایط ضعیف قرار دارد و درحال تخریب است)، مدیریت ۱۰ درصد از حوزه آبخیزداری کشور در استان، چرای بیش از حد دام در مراتع، تبدیل اراضی منابع طبیعی به کاربری‌های ناپایدار مانند اراضی کشاورزی است.
داوودی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان هم مهمترین علت جاری شدن سیلاب در استان را دخالت انسان در حوضه آبریز، خالی کردن اراضی منابع ملی از درخت و پوشش گیاهی، ساخت وساز‌ها در حریم و بستررودخانه، ابنیه و احداث تاسیسات راههادانست.
حکمتیان مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان نیز فرسایش خاک را یکی از عوامل وقوع سیلاب در کشور و استان دانست و گفت:ریشه کنی گیاهان کوهی و مرتعی، خشکسالی‌های چند سال اخیر، آتش سوزی ها، چرای دام مازاد بر ظرفیت مراتع و از همه مهمتر قطع درختان موجب فرسایش خاک بوده که همین خود عاملی برای تشدید سیلاب‌ها است.
تخریب شدید منابع طبیعی چه به صورت بهره برداری بی رویه از جنگل‌ها و مراتع و چه تغییر کاربری اراضی و تبدیل آن‌ها به اراضی کشاورزی نامناسب یا ساخت بی رویه مناطق مسکونی، سبب شده است که سیلاب‌ها سال به سال چه از نظر تعداد وقوع و چه از دیدگاه شدت خسارات، افزایش یابند.
هدایتی منش که ماشینش را در هنگام قاچاق زغال توقیف کرده بودند با اظهار ندامت از این کار گفت:در بسیاری از اوقات شبانه درختان بلوط را برای تهیه زغال قطع میکنند و حتی درختان کنار بستر رودخانه، چون از استحکام کمتری برخوردارند لقمه بهتری برای کسانی است که زغال درست میکنند.
پرواضح است که اکثر کارشناسان مربوطه در بیان علت این پدیده یکصدا هستند و نظرات مشترکی دارند و راهکار‌های مبارزه با آن نیز مشخص و معلوم است.
پس تا زمانی که تخریب محیط زیست و منابع طبیعی ادامه دارد باید منتظر بلا‌ها و فجایع طبیعی که عکس العمل طبیعت نسبت به عملکرد انسان‌ها است باشیم، زیرا طبیعت در قبال تعرض و تعدی که به آن می‌شود ساکت نخواهد نشست!
به هر صورت باید برای مهار سیلاب اقدامات اساسی کرد چرا که احتمال تداوم ترسالی و بارندگی‌های شدید در سال‌های آینده نیز وجود دارد.
به نظر می‌رسد در شرایط موجود باید با احیاء جنگل‌ها، احداث سیل بند‌ها، سد‌ها، مخازن و کانال‌های سیلاب بر، از میزان خسارات سیلاب‌ها بکاهیم.
اما باران‌های سیل آسا در سرزمین برف و آفتاب «کهگیلویه وبویراحمد» در نوروز امسال اگرچه خسارات‌های مالی فراوانی به زیرساخت‌ها و بخش‌های مختلف عمرانی و اقتصادی این استان وارد کرد، اما کفه برکت‌ها و رحمتش بر تخریب‌ها و تلخی هایش سنگینی میکند. (نویسنده : اکبر رسم)