تالاب میقان اراک به لطف بارش های مناسب بهاری در دوران طلایی قرار دارد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اراک ؛ 15 دقیقه پیمودن با اتومبیل به سمت شمال شرق اراک کافی است که از شلوغی ، ترافیک و آلودگی سمی این کلانشهر دور شوی و به سمت فضایی خیال انگیز رهسپار شوی .
بارش های اخیر گرچه در برخی استان های کشور زیان بار بود و سیل های سهمگینی به راه انداخت ، اما برای برخی از استان ها همانند استان مرکزی نجات بخش بود ،زنده شدن تالاب میقان اراک به صورت طبیعی یکی از این برکات بود .
تالاب ؛ نجات بخش و زندگی بخش
برخلاف برخی استان ها که مسدود کردن مسیر رودخانه ها باعث هجوم سیل به مناطق مسکونی شد رودخانه ای که در سالهای اخیر در زبان عامیانه به " رودخانه خشک " اراک معروف شده بود باعث فرونشاندن سیل شد .
البته سناریوی نجات اراک از سیل با وجود تالاب میقان تکمیل شد ، تالابی که همه آبهای سیلی و بارانی را پذیرا شد .
وسعت 25 هزار هکتاری تالاب میقان زندگی اراکی ها را تضمین کرد و آرامش مردم را به جان خرید .
به گفته ی کارشناسان ، ظرفیت تالاب به وجود کویر اطراف آن قابل افزایش و دوبرابر شدن است ، یعنی همچنان نجات بخش و زندگی بخش...
دوران طلایی تالاب
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی می گوید : بارش‌های مناسب هفته‌های اخیر باعث شد تا تالاب میقان اراک با ۱۰۰ کیلومتر وسعت به طور کامل آبگیری شود.
آمره‌ای افزود : در حال حاضر ، ۱۱۰ میلیون متر مکعب حجم ذخیره تالاب میقان است که تاکنون ۱۰۰ میلیون متر مکعب آن پر شده است که این میزان ذخیره در طول ۴۰ سال اخیر کم‌سابقه است و تالاب میقان اراک اکنون دوران طلایی را در انباشت آب تجربه می‌کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی گفت : ۱۸ مسیر ورودی به تالاب ، سیلاب‌های اخیر را به منطقه ی میقان اراک هدایت کرد و امکان جذب بیشتر آب در تالاب با توجه به شکل مخروطی وجود دارد.
ظرفیت دو برابری تالاب میقان برای جذب آب
به گفته ی آمره‌ای ، با وجود پر ابی ، این تالاب ظرفیت دو برابر حجم موجود آب کنونی را نیز دارد ، و خطری هم روستاهای اطراف و فرودگاه اراک که در حاشیه تالاب قرار دارد را تهدید نمی‌کند.
به عقیده کارشناسان ، تالاب نفوذناپذیر است و با تبخیر آب آن را تبدیل به آب شور می کند و می‌توان با حفر چاه‌های جذبی بر سر انتقال آب به تالاب از ظرفیت این منطقه بیشتر استفاده کرد.
هواشناسی استان مرکزی اعلام کرده ، میانگین بارندگی‌های استان در سال آبی جاری به ۴۳۰ میلی‌متر رسیده که نسبت به آمار درازمدت رشد ۹۰ درصد را نشان می‌دهد.
حجم بارش‌های استان مرکزی چهار میلیارد متر مکعب بود که از این میزان ۸۰۰ میلیون متر مکعب آن در روخانه ، سد و چشمه‌ها جاری شد که تالاب بی نصیب نماند .
حالا با پرآبی تالاب روزهای خوشی در انتظار پرندگان مهاجر تالاب است .
تالاب یکی از 10 تالاب مهم کشور و پناه پرندگان مهاجر
این منطقه از زیستگاه های مهم و بین المللی پرندگان است که سالانه بیش از 140 گونه پرنده را در فصول مختلف سال پذیراست .
آبادانی و حضور پرندگان در تالاب همیشه فرصتی برای اراکی ها و گردشگران برای بهره مندی از طبیعت بکر بوده است و با وجود بارندگی های اخیر این فرصت دو چندان شده است .
میرزایی ، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت : تالاب کویری میقان به عنوان یکی از 10 تالاب مهم کشور و آخرین حلقه اکولوژیک حوزه آبریز دشت اراک است .
این محدوده از نظر اقلیمی ، زمستان های معتدل دارد و به جهت همین ویژگی، توقفگاه گروه های جمعیتی پرندگان مهاجر است که در دسته های کوچک و بزرگ و با شکلی زیبا در فراز و فرود های خود تابلوهای چشم نوازی از طبیعت بکر و زیبا در فراروی هر بیننده ای قرار می دهند.
بهار دل انگیر تالاب
در فصل بهار تالاب میقان ، به عنوان یکی از زیستگاه های اصلی پرندگان مهاجر که در فصل پاییز با عبور از نواحی سردسیر سیبری به سمت مناطق گرمسیر جنوبی و آفریقا پرگشوه بودند و اینک در راه بازگشت به موطن اصلی ، در این تالاب اسکان موقت دارند.
میرزایی افزود : تنوع زیستی در این تالاب بالا و پرتعداد است و تنها در گونه های پرندگان کنگر، خودکا، اردک نوک پهن، فلامینگو، غاز خاکستری، هوبره، تنچه، حواصیل، اردک سبز از جمله میهمانان این زیستگاه است.
وی گفت : درنای خاکستری از گونه های خاص و مهم تحت حمایت بین المللی است که تالاب میقان هر سال با آغاز فصل سرما میزبان کوچ موقت این گونه ارزشمند است.
تالابی دو هزار ساله در کنار اراک
تالاب کویری میقان اراک ، یکی از مجموعه های کم نظیر زیستگاهی کشور و منطقه خاورمیانه است که پیشینه ای دو هزار ساله دارد ، و محلی امن برای زمستان گذرانی طیف وسیعی از پرندگان از جمله درنای خاکستری محسوب می شود.
تالاب میقان ، یکی از 10 تالاب مهم کشور ، در دو دهه اخیر به دلیل برخی از تصمیم های نادرست مدیریتی ، خشکسالی های پیاپی ، برداشت های غیراصولی سولفات سدیم ، ایجاد جاده ای در خط میانی تالاب که سیستم آبی و زیستی دو سوی آن را برهم زده، و با چالش های جدی زیست محیطی دست و پنجه نرم می کند .
در سال هایی که میزان بارندگی مناسب است ، دریاچه این تالاب دارای آب قابل توجهی می شود اما در سال های کم بارش، دریاچه فصلی تالاب در فصول گرم سال خشک شده و با تبدیل شدن به چشمه غبارهای نمکی ، سلامت هوای شهر اراک را در معرض مخاطره جدی قرار می دهد.
تالاب میزبان پرندگان مهاجر
این تالاب دارای ویژگی های بوم شناسی خاصی است ، از جمله اینکه سالانه تعداد زیادی از پرندگان مهاجر را در فصل کوچ پذیرا است و در میان پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی که اقامت موقت در این زیستگاه دارند، بعضی از گونه های نادر و حمایت شده نظیر درناهای خاکستری دیده می شوند.
جمعیت بالای درناهای خاکستری در تالاب میقان در مقایسه با زیستگاه های دیگر کشور ، این زیستگاه آبی را به یکی از کانون های اقامت موقت ایران در عرصه مهاجرت پرندگان تبدیل کرده و در فصل کوچ جلوه های زیبایی را فرا رو می نهد.
همچنین پوشش گیاهی منطقه بیشتر از نوع گیاهان شورپسند یا هالوفیت بوده که از این نظر نیز تالاب میقان یکی از ذخیره گاههای مهم گیاهان شور کشور به شمار می رود.
آبگیری و کاهش آلودگی هوا
اهمیت آبگیری تالاب نه تنها در زمینه گردشگری است بلکه تابستان امسال گرد و غباری از سمت تالاب بر سر شهر اراک نمی ریزد تا روزهای آلاینده دو برابر شود .
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی در این باره گفت : این حجم آبگیری تاثیر مثبتی بر سفره‌های آب زیرزمینی خواهد داشت و این میزان باعث می‌شود که در تابستان مشکلی در خصوص گردوغبار نداشته باشیم.
و اما دردهای تالاب ...
با وجود زندگی بخشی تالاب در طول حیاتش ، نامهربانی هایی با این اثر طبیعی صورت گرفته ، از بی توجهی مردم و آتش سوزی نیزارهایش تا دو تکه کردن دریاچه تالاب و برداشت های بی وقفه ی املاح معدنی در این منطقه .
در بخشی از تالاب کارخانه برداشت املاح معدنی فعال است که سالانه بخش هایی از تالاب را شخم می زند و همین امر باعث تغییراتی در اکوسیستم تالاب می شود .
رئیس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان مرکزی در این باره می گوید : بهره برداری بیش از توان آبی حوزه آبریز تالاب میقان اراک با حفر چاه های غیر مجاز و اضافه برداشت چاه های مجاز از مهمترین عوامل خشکی و بحرانی شدن این تالاب به شمار می رود.
حاج حسینی انجام فعالیت های معدنی در تالاب میقان اراک را از دیگر عوامل خشکی این تالاب عنوان کرد و گفت: انجام فعالیت های معدنی در این منطقه موجب شده است مرکز تالاب نسبت به سایر نقاط آن بیشتر اسیب ببیند و ضرب آهنگ حیات در قلب تالاب ناکوک شود.
رئیس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان مرکزی ادامه داد: در سال های اخیر برای حفظ اکوسیستم تالاب میقان تکالیفی از جمله پرکردن گودال های ایجاد شده بر اثر انجام فعالیت های معدنی برای حفظ شیب تالاب و کشت سالانه 50 هکتار فضای سبز از طریق کشت گیاهان سازگار با منطقه برای شرکت املاح معدنی ایران تکلیف شده است.
دو جانمایی آسیب زا برای تالاب
وی آسیب دیگر تالاب را جانمایی نامناسب فرودگاه و تصفیه خانه فاضلاب اراک در جوار این تالاب عنوان کرد و گفت : مکان نمایی نامناسب فرودگاه و تصفیه خانه فاضلاب در کنار برداشت های بی رویه از منابع سولفات سدیم در این تالاب در سال های گذشته موجب برهم خوردن زنجیره زیستی در این تالاب شده است .
حاجی حسینی گفت : بر این اساس تالاب میقان اراک به دلیل خشکسالی تا قبل از بارندگی بهار امسال به یکی از 187 کانون بحرانی فرسایش بادی در کشور تبدیل شده بود .
نیزارها ؛ حاصل ورود پساب ها و البته مفید
حاجی حسینی در ادامه ، ایجاد نیزارهای اطراف تالاب میقان اراک را حاصل ورود پساب شیرین از تصفیه خانه فاضلاب این کلانشهر دانست و افزود: با توجه به خشکسالی ورود پساب این کلانشهر به تالاب و ایجاد اکوسیستم نیزارها در این تالاب ها از تبدیل قسمتی از این منطقه به کانون ریزگردها جلوگیری کرده است.
وی ادامه داد: ایجاد اکوسیستم نیزار در تالاب میقان اراک ظرفیت مناسبی را برای این تالاب به وجود آورده است و به محیطی مناسب برای زندگی پرندگان تبدیل شده است.
رئیس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان مرکزی گفت : ورود آب شیرین به تالاب میقان اراک و تغییر اکوسیستم تالاب در به وجود آمدن نیزار ها نباید با چشم تهدید دیده شود و این تغییر می تواند فواید بسیاری از جمله ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای ساکنان روستاهای منطقه داشته باشد.
ضرورت بهره برداری با لحاظ اولویت های زیست محیطی
آخانی از فعالان زیست محیطی استان مرکزی هم می گوید: هر گونه بهره گیری از ظرفیت های اقتصادی تالاب میقان اراک نیازمند توجه به اولویت ها ی زیست محیطی است .
وی افزود : نادیده گرفتن حقابه تالاب و فعالیت کارخانه معدنی سولفات سدیم موجبات بر هم خوردن اکوسیستم و خشکی برخی قسمت های این تالاب شده است از این رو لحاظ اولویت های زیست محیطی در بهره برداری ضروری است .
این فعال زیست محیطی استان مرکزی توضیح داد : نیاز است در مرحله نخست توجه به مسائل زیست محیطی و حقابه تالاب میقان اراک مورد توجه مسئولان قرار بگیرد و سپس طرح های گردشگری و سایر زمینه های درآمدزایی از ظرفیت های تالاب پرورده شود.
تالاب ؛ ایستگاه پرنده نگری
نماینده کمیته ثبت پرندگان ایران در استان مرکزی و مدیرعامل موسسه زیست محیطی درنا خاکستری استان مرکزی نیز در این خصوص گفت: با توجه به ظرفیت های گردشگری طبیعی تالاب میقان اراک و پرنده نگری می توان با جذب گردشگر داخلی و خارجی زمینه درآمد اقتصادی و اشتغال را برای مردم منطقه فراهم کرد.
کلنگری افزود: در تمام نقاط جهان شهرهای نزدیک به رودخانه ها، تالاب ها و مناطق طبیعی با بهره گیری از ظرفیت های جوامع محلی و بدون بهره گیری از سرمایه گذار زمینه حضور گردشگران در منطقه را فراهم و زمینه درآمد های اقتصادی برای مردم فراهم می کنند.
وی ادامه داد: تا کنون طرح ها و مصوبات زیادی در زمینه استفاده از ظرفیت های طبیعی و گردشگری تالاب میقان اراک تهیه شده اما، اقدام منسجمی در راستای استفاده از آن ها صورت نگرفته است.
وضعیت آب استان مرکزی با بارش های اخیر
به گفته مدیرعامل آب منطقه‌ای استان مرکزی ، حجم بارش‌های استان مرکزی چهار میلیارد متر مکعب بود که از این میزان ۸۰۰ میلیون متر مکعب آن در روخانه، سد و چشمه‌ها جاری شد.
آمره ای افزود: سد کمال صالح اکنون در حال سرریز است و سد ساوه نیز بعد از اولین سرریز در سال ۷۶ اکنون ۱۶۵ میلیون مترمکعب، آب ذخیره دارد.
در مجموع ۹۲ درصد از حجم آب مصرفی استان مرکزی در بخش کشاورزی، سه و نیم درصد در بخش صنعت و بقیه در بخش آشامیدنی مصرف می‌شود.