گزارش مکتوب؛
قشم سرزمین شگفتی ها
جزیره قشم با 203 اثر تاریخی و طبیعی مهمترین مقصد گردشگری دریایی در استان هرمزگان است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خلیج فارس؛ وجود عجایب هفتگانه طبیعی در دل این خطه و آیین های بومی و محلی مردمان این جزیره خونگرم در کنار بازارهای بزرگ خرید جذابیت سفر را به قشم را ماندگار می کند.روستای لافت، بندربادگیرهاتصویر هوایی جزیره قشم به مانند دلفینی است که در آبهای خلیج فارس آرمیده است.نوک باله بالایی این دلفین زیبا روستای تاریخی و زیبای لافت است.روستای لافت در ورودی غربی قشم قرار دارد و ردپای تاریخ در دل خانه های و معماری منطقه دیده می شود.ترکیب رنگ اخرایی بناها با سبزینگی نخلهای بلندی که از حیاط خانه ها سربرآورده اند و آبی بیکران دریا، منظره ای رویایی را خلق کرده که چشم از دیدنش سیر نمیشود. سبک منحصربفرد خانه ها، بادگیرهای زیبا، تک مناره های بلندی که دل آسمان را شکافته اند، سنگفرش کوچه های باریک لافت و مردان دشداشه پوش و زنان برکه (برقع) پوش، جنگلهای شناور حرّا تنها گوشه ای از زیبایی های لافت است.در خانه های لافت می توان معماری کویر مرکزی ایران را در شهری ساحلی مشاهده کرد. خانه هایی بادگیردار در منطقه ای که دورتا دورش را دریا فرا گرفته است.به کارگیری بادگیرهای فراوان در ساخت خانه ها، یکی از ویژگی های مهم لافت است که چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند و باعث شده تا این روستا به بندر بادگیرها مشهور شود.در اطرف لافت همچنین تعدادی چاه به چشم میخورد که به چاههای طلا (تلا) شهرت دارد این چاه ها اکنون آبی ندارند اما قصه ای بسیار شنیدنی دارد که نشان از نبود آب شیرین در منطقه است. شمار دقیق این چاهها که مربوط به دوران هخامنشیان است، 366 حلقه یعنی دقیقا" به تعداد روزهای سال کبیسه بوده است وقتی باران میباریده آب باران از شیب تپه های مجاور به این چاهها که در فرودست حفر شده بودند، سرازیر میشده و چاهها را پر از آب می کرده است.به گفته اهالی هر روز با باز شدن درپوش یکی از این چاهها، به مصرف اهالی روستا می رسید. هرکدام از این چاهها نام خاصی داشته و مربوط به روز خاصی از سال است.امروز تعداد زیادی از آن چاهها تخریب و با خاک پرشده و تنها چهل و پنجاه تایی باقی مانده است. از آنجاییکه آب شیرین در این سرزمین حکم طلا را داشته این نام (چاه طلا یا تلا ) در بین مردم و گردشگران رواج گشته است.قدمت روستای لافت به حدود 4500 سال پیش و به دوران مادها بر می گردد. این روستا در فهرست آثار ملی و جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.نوروزی معاون میراث فرهنگی هرمزگان می گوید: بندر لافت با یک اقامتگاه بوم گردی آماده میزبان از مهمانان است.وی می افزاید: در این اقامتگاه امکان تورهای دریایی، موسیقی سنتی و غذاهای محلی برای گردشگران فراهم است.در طول مسیر لافت تا به نزدیک ترین شهر قشم یعنی درگهان بیش از 60 کیلومتر باید پیمود،در طول مسیر کارگاه های لنج سازی مشاهده می شود که نشان از شغل دیرین مردم منطقه دارد.درگهان شهری است که نامش با مراکز خریدش گره خورده، معمولا گردشگران ساعتی را متوقف می شود تا لذت خرید را از سفرشان ببرند.
غار خربس قشم، نیایشگاه باستانی
در جزیره قشم پاساژهای خرید دیگری مانند سی تی سنتر و ستاره و بازار قدیم و مناطق تفریحی و دینی و پارک هایی ساحلی مانند زیتون است اما عناصری شگفت انگیز در گوشه و کنار دارد که اولویت نخست هر مسافری می باشد یکی از این عجائب هفتگانه قشم، غارهای خربس است که در15 کیلومتری شهر و بر پیشانی کوهی مشرف به ساحل جنوبی جزیره قشم واقع شده اند.
این غارها ۴ دهانه با دالان های تو در تو است که به یکدیگر راه دارند.
این جاذبه رازآلوده به گفته کارشناسان میراث فرهنگی به دوران باستان در زمان حکومت مادها بر می گردد.
کمالی کارشناس باستان شناسی می گوید: غارهای اولیه حاصل پدیده های زمین شناسی اند و بعدها با تیشه بومیان اولیه منطقه (مادها) مجموعه ای از دهلیزها و تالارها و اتاق های تودرتو در دل این غارها ایجاد شده است.
عده ای دیگر نیز بر این باورند که این غارها نیز مشابه بسیاری غارها (از جمله غار نیاسر) کاربردی مذهبی داشته و محل عبادت پیروان آیین میتراییسم بوده که در دل غارها و تاریکی به مهرپرستی و پرستش آناهیتا (الهه آب و زمین و باروری) می پرداختند.
قصه و تاریخ ساخت غارها هرچه که باشد،اینها امروز یکی از مهمترین جاذبه های دیدنی جزیره اند.
دره ستاره ها در تمیز ترین روستای گردشگری ایران
کمی دورتر از غارهای غربس و در 5 کیلومتری ساحل جنوبی قشم تمیزترین روستای گردشگری ایران قرار دارد. مردم روستای برکه خلف در طول سال چند بار خانه تکانی می کنند در مجاورت این روستا یکی از عجایب دیگر قشم یعنی دره ستاره ها واقع است.
آقا حمید یکی از گردشگران که از مشهد به همراه خانواده اش به این روستا آمده، می گوید: با تماشای این شگفتی ها احساس کردم به سیاره مریخ و یا پا بر سیاره ای دیگری نهاده ام.
عبدالخالق ساکن روستا درباره دره ستاره ها می گوید: بومیان منطقه به اینجا «استارکفته» یا ستاره افتاده می گویند و معتقدند میلیونها سال قبل ستاره ای از آسمان در اینجا سقوط کرده و با اصابت آن به زمین،گل و لای از دل آن به اطراف پراکنده و پس از سرد و خشک شدن، این شهر جادویی پدید آمده است.
اما زمین شناسان می گویند این احجام،هنر باد و طوفان و بارانهای موسمی اند و در طول میلیونها سال شکل گرفته اند و هیچ ستاره ای از آسمان فرود نیامده!
برای دیدن این شگفتی عجیب باید بر بام آنها قرار گیری تا مفهوم واقعی آنها را دریافت کنی.
جنگل های شناور حرا نمی شود به قشم سفر کرد و جنگل های حرا را ندید. نزدیک به یک سوم جنگل های حرای هرمزگان در آبهای ساحلی جزیره قشم واقع است.قشم 2400 هکتار جنگل حرا دارد. مرکز اصلی این جنگلها در روستای سهیلی در 62 کیلومتری شمال جزیره است.قایق های در این روستا برای بازدید از جنگل ها کرایه داده می شود. این جنگل ها برآمده از دل دریا جز در چند نقطه خاص ایران و عربستان و مصر در هیچ جای منطقه نظیر ندارد. جنگلی افسانه ای که بومیان میگویند از اشک چشم آدم روییده!جنگل حرا در اصل نوعی تالاب بین المللی است که محدوده بسیار وسیعی از آبهای جنوب کشورمان را فرا گرفته است. آسان ترین راه رسیدن به جنگلهای حرا همین روستای سهیلی است.انواع مرغان دریایی با آن پاهای دراز و منقارهای نوک تیزشان، در میان درختان حرا خرامان خرامان راه میروند اینجا پناهگاهی برای پرندگانی است که از اروپا و آسیا به سوی آفریقا مهاجرت میکنند.فهیمه گودرزی کارشناس محیط زیست می گوید:درختان حرا کارخانه تصفیه آبند و ریشه و ساقه آنها، آب را جذب و نمک و املاح آن را دفع می کند. این درختان که ارتفاعشان به زحمت به 3 یا4 متر و قطر تنه شان به 30 سانتیمتر میرسد، بر روی خاکهای لجنی ناشی از رسوبات می رویند.درختان حرا نیز مانند جزایر ناز با جریان مد دریا از نظرها پنهان میشوند و با جزر دوباره پدیدار میگردند. همه روزه تعداد زیادی قایق گردشگری لابلای این جزیره های کوچک میچرخند تا از زیباییهای اعجاب انگیزی که درونشان نهفته، دیدار کنند.در بندرخمیر و سیریک نیز تالاب های مهمی از این جنگل هاست که مسافرانی به غرب و شرق استان سفر کنند می توانند این جنگل ها را بینند.دراین جنگلها بیش از ۱۸۲ گونه ماهی و ۱۵۰ گونه پرنده زندگی میکنند.به باورکارشناسان مهمترین دلیل اهمیت این جنگلها مربوط به آبزیان است، زیرا که بیش از ۵۰ درصد از آبزیان خلیج فارس و دریای عمان در جنگلهای حرا تخم ریزی میکنند.ایران در بین ۵۵ کشور دارای جنگلهای حرا، رتبه ۴۳ را دارد.برای انکه چشم انداز بهتری از جنگل های قشم را دید میتوان به بام قشم نخستین استقرارگاه بشری در میان جزایر در روستای سلخ در شرق جزیره رفت.پیش از اینکه به بام برسی دره های با تندیسهایی غول آسا هر راهگذری را متحیر می کند. باور کردنش سخت است که تیشه هیچ بنی بشری این تندیسهای زیبا را نتراشیده و آنها نیز چون احجام دره ستارگان، هنر آب و بادند.این دره روزگاری بستر دریا بوده و انواع ماهیها و نرمتنان و آبزیان لای این شکافهای مرموز بیتوته کرده بودند.از خوبی های سفر به قشم وجود مراکز متعدد بوم گردی است که در اطراف مناطق گردشگری ایجاد شده است.64 خانه کاشانه در قشم دایر است .
تنگه شگفت انگیز چاهکو
زیبایی ها و شگفتی های قشم تنها به چند روستا محدود نمی شود. برخی از این زیبایی ها در طول میلیون ها سال و با تغییرات زمین شناسی رخ داده اند که امروز پذیرای مسافرانی از سراسر کشور است.
تنگه چاهکوه نماد بارزی از این تغییرات است.
«تنگه چاهکوه» که در نزدیک روستایی به نام چاهوی شرقی واقع است. این مسیر بسیار کم تردد و خلوت است. از پارکینگ ماشین ها تا ورودی تنگه باید حدود بیست دقیقه پیاده روی کرد ولی مسیر آنقدر زیبا است که زود سپری می شود.
تمام صخره ها در دره پر از شیار و حفره ها و خطوط فرسایشی موازی و هر کدام به شکلی و شمایلی خاص؛قاشقی، قیفی، بیضی شکل و کروی است. نمونه چنین پدیده ای تنها در چند نقطه دنیا از جمله آمریکا و چین موجود است .کسی اگر نداند فکر می کند دست بشر این دیواره ها را بدین سان آراسته ولی اینها نیز چون دره ستاره ها و دره تندیس ها هنر باد و باران و آفتاب و فرسایش اند.
تنگه چاهکوه از دو دره عمود برهم تشکیل شده دهانه ورودی دره ها در ابتدا عریض است ولی دیواره ها در انتها به هم نزدیک شده و حالتی شبیه v را بوجود آورده اند. هرچه به جلو پیش روی معبر تنگتر می شود تا جاییکه دیگر عبور از میان دالان ها غیرممکن است.
آقای پوزایی نگهبان تنگه می گوید: این تنگه را از این جهت چاه کوه می نامند که چندین چاه در دل آن واقع شده،این چاهها که قدمتی باستانی دارند برای جمع آوری آب باران تعبیه شده اند.
تعداد چاه ها چهار عدد است و هنوز هم آب آنها به مصرف می رسد.
طولانی ترین غار نمکی دنیاغار نمکدان قشم هم یکی دیگر از پدیده های شگفت انگیز جزیره است.این غار در سواحل جنوبی جزیره واقع است.غار نمکی قشم طولانی ترین غار نمکی دنیاست که تاکنون شش کیلومتر آن شناسایی شده اما گردشگران عادی شاید بتوانند تنها دویست یا سیصد متر از آن را بپیمایند و برای پیمودن بقیه راه احتیاج به ابزار غارنوردی است.طاهره شهرکی رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قشم می گوید: این غار با ارتفاع 237 متر و طول بیش از شش کیلومتر با داشتن قندیل ها و بلورهای نمک در داخل و جریان آب نمک در بیرون آن منظره ای زیبا و دلپذیر از شگفتی های عالم خلقت را به نمایش گذاشته است.وی می افزاید: غار نمکدان دارای چندین تالار بزرگ و کوچک است که اولین تالار آن در فاصله 670 متری ورودی غار قرار دارد.از داخل غار نمکدان، آب زیرزمینی می جوشد که با خارج شدن از غار به صورت چشمه نمک در دامنه کوه ظاهر و در گودالی جمع می شود و مانند برف زمستانی خودنمایی می کند.غاز نمکدان قشم یکی از شاهکارهای عالم خلقت و جلوه ای از شگفتی های طبیعت است که به دلیل داشتن بهترین نوع نمک محل مناسبی برای درمان بیماران مبتلا به آسم و ناراحتی های تنفسی است. در کشور آلمان غارهای مصنوعی نمکی برای استقبال گردشگران ساخته شده است در حالیکه این نوع موهبت طبیعی در کشورمان کم توجه می شود.
ساحل تخم گذاری لاکپشت های پوزه عقابی
در این جزیره زیبا علاوه بر جاذبه های کم مانند طبیعی می توان بازماندگان و موجودات زنده ای از دوران دایناسوراها را نیز تماشا کرد.
لاکپشت های پوزه عقابی هر سال از ابتدای دیماه تا اوایل فرودین برای تخم گذاری ساحل روستای شیب دراز قشم را انتخاب می کنند.
حمید سافاری از اهالی شیب دراز می گوید: همین لاکپشت ها، روستای شیب دراز را برسر زبان ها انداختند
مردم روستای شیب دراز اکنون دایه های مهربان تر از مادر شده اند و از تخم های لاکپشت ها محافظت می کنند.
ورود به ساحل در این فصل از سال برای گردشگران ممنوع است اما اما تنها شانس عکاسی و دیدن آنها در زمان تخم گذاری در ساعاتی از شب است
چراکه لاک پشت بیچاره بر اثر درد بیهوش میشود و میتوان به او نزدیک شد و حتی او را نوازش کرد.
فرزاد محیط بان می گوید: این لاکپشت ها هر کدام بیش از 100 تخم می گذارند و نوزدان آنها نیز پس از 30 سال در صورت زنده ماندن از بلایا و شکارچیان برای تخم گذاری دوباره به ساحل می آیند.
مردم شیب دراز چند سال پیش با ایجاد یک منطقه و حفاظت از این گونه در خطر انقراض علاوه بر حفظ محیط زیست برای خودشان اشتغال پایداری در جذب گردشگر فراهم کرده اند.
لاکپشت های پوزه عقابی از 200 میلیون سال پیش تاکنون (حتی قبل از دایناسورها )در کره زمین زندگی می کنند.
جزایر ناز جادوی خلیج فارس
جزایر ناز یکی دیگر از عجائب هفتگانه جزیره قشم است.
این جزایر را از این جهت جزایر ناز می نامند که مدام در پیوستن به جزیره قشم ناز میکنند، گاه که آب پایین میرود و حالت جزر رخ میدهد،جزایر به قشم میپیوندند و یک راه خشکی به طول هفت کیلومتر ایجاد می شود و می توان با ماشین و پای پیاده به این دو جزیره رفت.
طاهره خانم گردشگر می گوید: در این دو جزیره به علت اتفاع بالای 5 متری از سطح دریا براحتی می توان جزایر لارک، تنگه هرمز و جزیره هرمز را تماشا کرد.
جبیر، دلفین و آکواریوم؛ زیباییهای جزیره هنگامسفر به جزیره هنگام نیز یادگاری های زیادی برای مسافران دارد.افراد زیای برای قایم و موشک بازی با دلفین ها به این جزیره زیبا می روند.هنگام، اکنون پناهگاه حیات وحش از جمله آهو، روباه، لاکپشت و کوروکدیل است.نخستین پارک کروکودیل کشور در این منطقه با همت دو زوج خوش ذوق ایجاد شده است.این منطقه به علت شفاف بودن آب دریا به آکواریوم طبیعی شهرت یافته است.مهتاب خانم مسافری است که چند روز در هنگام اطراق کرده می گوید: قسمتی از دریا آنقدر شفاف است که میشود ماهیهای زیبا و رنگارنگ خلیج فارس را در کف دریا و لای مرجان ها دید.قرار است که در منطقه ای از جزیره هرمز نیز با کمک سازمان محیط زیست یک آکواریوم در زیر دریا ایجاد شود تا جاذبه های گردشگری منطقه تکمیل شود.
مدیر ژئو پارک قشم می گوید: این همه جاذبه های زمین شناختی و طبیعی در شهرستان قشم باعث شده تا این منطقه به بهشت زمین شناس یا ژئو پارک نام برده شود. در این بهشت علاوه بر اثرات طبیعی انواع میراث تاریخی و فرهنگی مشهود است.علیرضا امری‌کاظمی می افزاید: ژئو پارک قشم نخستین ژئوپارک خاورمیانه است که با وسعت 30 هزار کیلومتر مربع از سال ۱۳۸۵ به عضویت شبکه جهانی ژئوپارک‌های زیر حمایت یونسکو درآمده است.وی می گوید: مطرح شدن ژئوپارک قشم زمینه توسعه روزافزون گردشگری در سطح بین‌الملل و در پی آن توسعه اقتصادی و اشتغال بخش عظیمی از بومیان جزیره را فراهم می کند.ژئوپارک قشم دارای ۲۵ سایت گردشگری از جمله دره ستاره افتاده (درهٔ ستاره‌ها)، بام قشم، دره تندیس‌ها، دره شور، تنگه چاهکوه، نمکدان، موزهٔژئوپارک، جزایر ناز، باسعیدو، جنگل حرا، ساحل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها، صخرهٔخرچنگ‌ها، روستای لافت، غار خربس، تالاب پرندگان دو کوهک است.مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری منطقه آزاد قشم نیز می گوید: بیش از 3 هزار و 500 موجود تاکسیدرمی شده در طبقه زیرین مجتمع ستاره برای گردشگران آماده است.
آمادگی قشم برای استقبال از گردشگران نوروزیدر نوروز 97 بیش از 800 هزار نفر به جزیره قشم سفر کردند و پیش بینی شده است که این آمار درنوروز 98به یک میلیون مسافر برسد.رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قشم می گوید: گردشگران می توانند از دو مسیر دریایی و هوایی به قشم مسافرت کنند.طاهره شهرکی می افزاید: 45 فروند شناور حمل خودرو و40 ناوگان مسافری دریایی آماده خدمت رسانی به مهمانان است.وی می گوید: بیش از 210 تورگردان نیز در این جزیره مجوز فعالیت دارند.راه اندازی بازارچه های صنایع دستی در مناطق هدف در روستاهای گردشگری از دیگر برنامه هایی است که در ایام نورز تدارک دیده شده است.نزدیک به 900 نفر از زنان بومی در تولید صنایع دستی از جمله گلابتون دوزی، خوس دوزی، تولید انواع ادویه ها و صنایع صدفی اشتغال دارند.
جزیره قشم دارای عجائب هفتگانه لاکپشت های پوزه عقابی، جزایر ناز، دلفین های جزیره هنگام، جنگل های حرا، غار نمکدان، تنگه چاهکو و دره ستاره هاست.
*محمد امیرمحمدی بهراسمان