جاذبه های تاریخی و طبیعی مازندران، جذاب برای گردشگران

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز مازندران، استان مازندران با 24091 کیلو متر مربع مساحت و بیش از 3 میلیون نفر جمعیت از استان‌های سرسبز شمال فلات ایران است و در کرانه دریای مازندران قرار دارد. این استان در غرب استان گرگان و مشرق استان گیلان قرار دارد و از جنوب با استان‌های سمنان، تهران و قزوین هم مرز است. دریای مازندران نیز مرز شمالی این استان را کاملاً در بر گرفته‌است.

تعداد 22 شهرستان، 52 شهر، 38 بخش و 104 دهستان در مازندران وجود دارد که 43 درصد از شهرها در طول نوار ساحلی واقع شده‌اند. مازندران تنها استانی است که با سه محور هراز، کندوان و سوادکوه با مرکز کشور مرتبط است و چهار فرودگاه دشت ناز ساری، نوشهر، بیشه‌کلا بابلسر و رامسر ارتباط هوایی آن را با بقیه نقاط برقرار ساخته و راه آهن شمال یکی از شعبه‌های اصلی راه آهن سراسری نیز از آن عبور می‌کند. علاوه بر آن جاده ساحلی از رامسر تا بابلسر به طول 220 کیلومتر با فاصله 10 تا 300 متر از کنار دریا می‌گذرد. استان مازندران با حدود 24 هزار كيلومتر مربع مساحت بين 47 دقيقه تا 38 درجه و 5 دقيقه عرض شمالي و 50 درجه و 34 دقيقه تا 56 درجه و 14 دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ قرار گرفته است.

معرفی قلعه ها و برج ها به عنوان جاذبه های تاریخی-فرهنگی استان مازندران:

قلعه بلده :

قلعه بلده که در تاریخ ، بیش از دیگر قلعه ها صاحب شهرت است، تا اوایل دوره صفوی دایر و مسکون و مرکز یکی از مهمترین قدرت های محلی آن روز ایران بود. بقایای این قلعه هنوز پابرجاست و عظمت آن را نشان می دهد.

بَلَده یکی از شهرهای استان مازندران است که در شهرستان نور واقع شده‌است.

شهر بلده از طریق سه جاده به شهرهای شمالی و تهران دسترسی دارد. در حدّ فاصل ۵۳ کیلومتری جاده هراز و ۵۵ کیلومتری جاده چالوس قرار دارد. بلده آب و هوایی ییلاقی دارد و بازدید گردشگران را به خود و روستاهای اطراف زیاد کرده‌است .

قلعه کنگلو :

این قلعه به فاصله تقریبی 20 کیلومتری در جنوب شرقی دوآب ( منطقه سوادکوه) در نزدیکی روستای کنگلو بر بالای صخره ای قرار دارد که قسمت اعظم آن با گذشت زمان و عوامل مخرب جوی از بین رفته است.

قلعه شاهاندشت( ملک قلا) :

این قلعه که به ملک قلا معروف است، ظاهراً به نام ملک بهمن، آخرین سلطان لاریجان نام گذاری شده است. آثار ویرانه های این قلعه بالای کوهی مشرف بر دهکده شاهاندشت ( از روستاهای لاریجان) هنوز خودنمایی می کند.

برج رسکت :

برج رسكت كه در دهستان فريم بخش دودانگه شهرستان ساری قرار دارد از بناهاي قرن پنجم هجري قمري است. اين برج علاوه بر آثار معماري آن كه در نوع خود قابل توجه است داراي دو رشته كتيبه به خط كوفي گلزار و پهلوي ساساني است كه بر اهميت آن افزوده است. بناي برج رسكت با نقشه مدور از آجر بنا شده و در بالاي بدنه كتيبه‌اي با خط كوفي گلزار به طرز زيبايي گچ بري شده و بعد از آن رديف تزيينات گچي و آجري است و در نهايت گنبدي سلجمي شكل بر فراز آن تعبيه شده است. ورودي اين بنا در جهت خاوري و در بالاي طاق‌نماي ورودي داراي تزيينات گچي مقرنس كاري است و چهار سر كتيبه كوفي گلزار و خط پهلوي ساساني به طرز زيبايي گچ‌بري شده است كه مشتمل بر آيات قرآني و مطالب تاريخي است.

برج لاجیم :

این برج که در روستای لاجیم منطقه سوادکوه واقع شده، سهواً به مقبره امامزاده عبدالله معروف است. در قسمت فوقانی، دو کتیبه، آجری به خط پهلوی ساسانی و کوفی نصب شده که برابر مفاد کتیبه کوفی (مورخ به سال 413 هجری قمری) این بنا مدفن « کیا اسماعیل ابوالفوارس شهریار بن عباس» است . بنای مزبور در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بناى برج لاجيم با توجه به کتيبه آن همزمان با سلسله آل زيار ساخته شده است. لاجیم از روستاهای منطقه کسیلیان شهر زیراب است.

برج سلطان زین العابدین :

برج سلطان زین‌العابدین در شهر ساری قرار دارد و یکی از بناهای تاریخی و قدیمی استان مازندران است. قدمت بنای برج سلطان زین‌العابدین مرعشی به اواسط قرن نهم هجری قمری و به زمان آق قویونلو‌ها برمی‌گردد. ساختمان این برج با ارتفاع تقریبی ۲۰ متر، متشکل از سه قسمت بدنه، گردنه و گنبد هرمی شکل هشت وجهی است که تزئینات آجری آن به شیوه مقرنس‌کاری در بدنه و گردنه هر ضلع، به طرز زیبایی صورت گرفته و نظر هر بیننده ‌ای را جلب می کند. روزنه یا پنجره ‌هایی در اضلاع گردنه بنا، به منظور تأمین روشنایی داخل صحن بقعه نیز تعبیه شده است. این بنا به خاطر شیوه معماری و گنبد هرمی شکل هشت وجهی و همچنین تزئینات کاشی‌کاری، صندوق و در نفیس چوبی، در ردیف بهترین ابنیه تاریخی، مذهبی ساری به‌شمار می‌آید. این مکان مقبره زین‌العابدین مرعشی است. سابقاً نیز گورهای نمادین دو نتیجه کمال‌الدین مؤسس سلسله مرعشی را در خود جای داده بود.آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

برج سرست:

اين بناى آجرى با نماى خارجى چهار ضلعى در روستاى سرست و در ۸ کيلومترى جنوب بابل در کنار جاده آسفالته معروف به جاده حبيبى قرار دارد و متعلق به قرن نهم هـ.ق است. هر ضلع اين بنا داراى دو طاق‌نماست و بالاى هر دو طاق‌نما مستطيل‌هاى فروريخته‌اى به عنوان جاى کتيبه مشهود است. چهار نبش بنا را پخ نيم‌دايره زده‌اند. گيلويى بنا داراى مقرنيس‌هاى سينه کفترى است و بالاى هر دو مقرنيس کاشى‌هاى نيم‌دايره فيروزه‌اى به چشم مى‌خورد.

چها کنج بنا را از رو پر و جمع کرده و منطقه انتقالى هشت ضلعى را به عنوان پايه گنبد احداث و بر فراز آن گنبدى دوپوش تعبيه نموده‌اند. نماى بيرونى آن هرمى شکل و هشت وجهى است و از داخل گنبدى مدور بر آن زده‌اند. ورودى بنا در جهت شرقى است و در قسمت جنوبى بنا پنجره‌اى نوگير تعبيه شده است.

معرفی دریاچه و تالاب های طبیعی مازندران :

استان مازندران علاوه بر استقرار در جوار بزرگترین دریاچه جهان (دریای خزر)، دریاچه های متعدد کوچک و بزرگی نیز در نواحی جلگه ای و ارتفاعات دارد که به نحوی مورد استفاده علاقمندان به طبیعت قرار می گیرد و ویژگی های هر یک از آنها عبارتند از:

دریاچه ولشت :

اين درياچه در جنوب غرب چالوس و شمال شرق منطقه كلاردشت در ميان دره ای عميق قرار گرفته است. وسعت آن حدود 15 هكتار و عمق متوسط آن 20 متر می باشد. آب اين درياچه شيرين و حجم آن حدود سه ميليون متر مكعب برآورده شده است که به همين علت مأمن پرندگان مهاجر، ماهی و ساير آبزيان می باشد. دسترسی به درياچه از طريق مرزن آباد و سمت باختری جاده چالوس امكان پذير است.

دریاچه خضرنبی نوشهر :

اين درياچه در شمال شهرستان نوشهر و در ميان جنگل قرار گرفته و بنا به اعتقاد بوميان دارای تقدس مذهبی است. وسعت آن كم تر از نيم هكتار، عمق آن حدود 5 متر و آب آن شيرين است. از آن جايی كه اين درياچه از عوامل تخريب انسانی دور مانده و در محدوده حفاظت شده البرز مركزی قرار گرفته است، جايگاه انواع پرندگان و انواع جانوران وحشی اين ناحيه شده است.

دریاچه گل پل قائم شهر :

اين درياچه در جنوب خاوری شهرستان قائم شهر بعد از روستای برنجستانك و سد خاكی زمزم، در ميان جنگل قرار گرفته و دارای دو حوضچه مجزا است. وسعت آن حدود 5/2 هكتار با عمق بين 1 تا 5 متراست كه به علت شيرينی آب، به زيستگاه ماهيان و پرندگان آبزی تبديل شده است. اين درياچه چشم اندازهای جنگلی زيبايی دارد و محوطه اطراق مناسبی نيز در اطراف آن تعبيه شده است.

دریاچه ساهون:

این دریاچه در دامنه های جنوب غربی قله دماوند، نزدیک روستای نوا قرار گرفته است. این دریاچه قدیمی و مرداب کنونیف محوطه ای مخصوص اطراق و اقامت موقت دارد.

دریاچه استخر پشت نکا :

اين درياچه در جوار روستای استخر پشت، ميان دره رودخانه زارم، به صورت گودالی بزرگ و دايره ای شكل قرار گرفته كه پيرامون آن پوشيده از مزارع برنج و نيزار است. وسعت حوضچه مركزی آن بيش از نيم هكتار و حواشی آن در حدود 6 هكتار است. اطراف اين درياچه محوطه ای برای اطراق و استقرار وجود دارد که فاقد امكانات خدماتی است. دسترسی به آن از مسير يك جاده جنگلی بسيار زيبا از شهر نكا صورت می گيرد.

دریاچه شورمست :

اين درياچه در جنوب غربی پل سفيد، به فاصله پنج كيلومتر از جاده فيروزكوه در ارتفاعات بيشه ای دامنه البرز مركزی قرار گرفته است. اين درياچه دارای پنج متر عمق و بيش از يك هكتار وسعت دارد و آب آن نيز مناسب می باشد.

دریاچه عباس آباد :

این دریاچه در ارتفاع 400 متری از سطح دریا در جنوب شرقی بهشهر میان جنگل قرار گرفته است و به دلیل ساخت و سازهایی که شاه عباس در اطراف آن انجام داد به نام عباس آباد معروف شده است.

دریاچه سد دریوک:

این دریاچه که در حدود یک هکتار وسعت دارد، در جاده چالوس، روبروی دره ولی آباد هزارچم و در دامنه کوه دال کمر قرار گرفته است.

تالاب لپو پلنگان:

مجموعه مرداب های لپو، شیرخان لپو و پلنگان به فاصله یک کیلومتری جنوب دریای خزر و در شرق نیروگاه و شمال منطقه زاغمرز بهشهر قرار گرفته اند. این مرداب ها ظاهراً زمانی جزء خزر بوده اند که بعد ها با عقب نشینی دریا به صورت آب باریکه ای جدا باقی مانده اند و با گذشت زمان با آب دریا وسیلاب پر شده اند.

مجموعه تالابی سراندون و بالندون:

این مجموعه تالابی در جوار روستای سید محله در 25 کیلومتری ساری به طرف بابلسر قرار گرفته و دارای دو بخش جنوبی( سراندون) و شمالی ( بالندون) است. آب این تالاب ها شیرین است. درون و پیرامون آنها نیزار و گیاهان مردابی است که با مرغزار و شالیزار احاطه شده است.

تالاب گز

این تالاب با وسعتی بیش از 50 هکتار در جنوب غربی خلیج میانکاله در شهرستان بهشهر قرار گرفته است و قسمتی از این خلیج به حساب می آید. این تالاب مأمن وزیستگاه پرندگان بومی و مهاجر است و چشم انداز شبه جزیره میانکاله و جزیره اسمال ساعی را نیز در روبرو دارد. درختان گز و پوشش گیاهی مردابی، جلوه ای بسیار زیبا و شگفت انگیز به آن بخشیده است. همین ویژه گی های خاص، آن را در زمره تالاب های کم نظیر جهان قرار داده و به ثبت بین المللی هم رسیده است.

مرداب کندوچال :

این مرداب در میان جنگل انبوه « فی ین » چالوس قرار گرفته است.

موسیقی و آداب و رسوم مازندران:

موسيقي منطقه مازندران را مي‌توان به چند بخش جداگانه تقسيم كرد:

1- موسيقي مناطق مركزي مازندران از ساري تا نوشهر:

موسيقي اين مناطق بر پايه‌ي اصيل‌ترين و كهن‌ترين نغمه‌ها و ملودي‌هاي چوپاني مازندران شكل گرفته است و محور اصلي موسيقي اين بخش از سوي پنج مقام آوازي وزين و پر قدمت يعني طبري بلند، طبري كوتاه، كتولي بلند، ميون كتولي و تعداد زيادي قطعه ساز چوپاني است.

2- موسيقي علي‌آباد كتول:

ساختار موسيقي كتولی متكي بر دو مقام آوازي با عنوان «هرايي كوتاه» و «هرايي بلند» است. سازهاي اين منطقه عبارتند از: دوتار، سازي با منشاء تركمني و خراساني، ني هفت بند، ني سنتي تركمني، دهل، شمشاد، كمانچه و سرنا.

3- موسيقي گداري:

گدارها تيره‌اي از خنياگرانند كه از جاهاي ديگر به ايران آورده شده‌اند. موسيقي گداري در واقع بيان ويژه‌اي از موسيقي مازندران است كه با احساس، دانش و فرهنگ موسيقي قوم گدار عجين شده است.

4- موسيقي خاور مازندران:

امروزه اين نوع موسيقي در نواحي مياندورود تا كوهپايه‌هاي طبري زبان گرگان كاربرد دارد. مهم ترين ساز در موسيقي شرق مازندران دو تار است، هسته‌ي مركزي موسيقي شرق مازندران دو مقام بزرگ هراتي است كه ريشه در موسيقي تركمني و موسيقي شمال خراسان دارد.

5- موسيقي غرب مازندران:

موسيقي اين مناطق بين چالوس تا غرب نشتارود و تا گيلان گسترده است و بيش تر با نواهاي چوپاني همراه است.

موسيقي مذهبي مازندران:

پيدايش اولين گونه‌هاي موسيقي مذهبي در قالب شبيه‌خواني‌ها، مرثيه خواني و نوحه‌ها كه بيش تر توسط تعزيه‌خوان ها و مدّاحان كومش و مناطق مركزي ايران به اجرا در مي‌آمد به لحاظ بار اعتقادي و مذهبي مورد توجه مردم منطقه قرار گرفت. اين احتمال قابل طرح است كه برخي منظومه‌هاي موسيقيايي مازندران همچون نجما، حيدربك و صنمبر تحت تاثير موسيقي مذهبي شكل يافته و بسياي از ترانه‌ها در چهارگاه و سه‌گاه نيز از همين موسيقي متأثر شده.

مهم ترین مشاهیر استان مازندران :

نيما يوشيج؛ پدر شعر نو ایران

نيما در سال 1276 هجري شمسي در دهکده اي به نام يوش ، واقع در مازنداران چشم به جهان گشود. خواندن و نوشتن را نزد آخوند ده فرا گرفت. پس از آن به تهران رفت و در مدرسه عالي سن لويي مشغول تحصيل شد در مدرسه از بچه ها کناره گيري مي کرد و به گفته خود نيما با يکي از دوستانش مدام از مدرسه فرار مي کرد و پس از مدتي با تشويق يکي از معلمهايش به نام نظام وفا به شعر گفتن مشغول شد و در همان زمان با زبان فرانسه آشنايي يافت و به شعر گفتن به سبک خراساني مشغول گشت.

در سال 1300 منظومه قصه رنگ پريده را سرود که در روزنامه ميرزاده عشقي به چاپ رسید.

از معروف ترين شعرهاي نيما مي توان به شعرهاي افسانه، آي آدمها، ناقوس، مرغ آمين اشاره کرد. نيما در 13 دي 1328 چشم از جهان فروبست.

روستای یوش در شهر بلده نور، زادگاه نیما یوشیج، پدر شعر نو ایران است. در حال حاضر «خانه نیما یوشیج» به عنوان یک مکان تاریخی - فرهنگی مورد بازدید علاقمندان قرار می‌گیرد.

دكتر پرويز ناتل خانلرى شاعر، اديب و مترجم

دكتر پرويز ناتل خانلرى فرزند ميرزا ابوالحسن خان در اسفند ماه سال 1292 خورشيدی در شهرستان نور مازندران به دنيا آمد. دوره متوسطه را در تهران (دارالفنون) به پايان برد و تحصيلات عاليه را در دانشسراى عالى و دانشكده ادبيات دانشگاه تهران به تحصيل پرداخت و موفق به اخذ مدرك ليسانس شد. سپس به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و به تدريس ادبيات فارسى در دبيرستان هاى رشت و تهران پرداخت. در طى اين دوران، دكتراى خود را در رشته زبان و ادبيات فارسى گرفت خانلری در سال 1344 خورشيدی بنياد فرهنگ را تأسيس كرد كه در مدت فعاليت اين بنياد بيش از سيصد عنوان كتاب چاپ و نشر شد.

دكتر خانلرى يكى از شاعران توانا و نويسنده اى بزرگ به شمار مى رود. در عين حال وی يكى از پيشگامان دستور زبان فارسی بود. دستور زبانى كه وى نوشته است از معتبرترين دستورهايى است كه در زبان فارسى نگاشته شده و در زمان خود تحولى بزرگ ايجاد کرد. از کارهای ارزنده ديگر وی جمع آوری اصطلاحات علمی بود، يك كتاب علمى شامل 14 هزار لغت، دو كتاب اصطلاحات پزشكى و چند كتاب ديگر حاصل اين تلاش پرثمر وی بودند.

از آثار دكتر خانلرى ميتوان از ترجمه دختر سروان از آثار پوشكين، مست اثر گی دو موپاسان، سفيد و سياه اثر ولت، طوفان اثر ويليام شکسپير، تحقيق بنيادى در عروض و قافيه و چگونگى اوزان غزل، غزلهاى خواجه حافظ شيرازي، وزن شعر فارسي، ماه در مرداب، مجموعه شعر، ترانه هاى منتخب رباعيات شاعران مشهور، تاريخ زبان فارسى در 5 جلد، دستور زبان فارسي، ديوان سمك عيار، روانشناسى و تطبيق آن با اصول پرورش، تاريخ ايران پيش از اسلام، تاريخ ايران بعد از اسلام، حدود سيصد مقاله در مجله سخن نام برد.

دكتر پرويز ناتل خانلرى اين شخصيت ممتاز ادبى ايران كه خدمات او به فرهنگ، ادب و زبان فارسى انکارناپذير است. در شهريور سال 1369 خورشيدی چشم از جهان فرو بست.

سلمان هراتي ( شاعر )

در سال 1338 در روستاي فرودشت از توابع خرم آباد تنكابن به دنیا آمد .وي تحصيلات ابتدايي را در زادگاهش به اتمام رسانيد و براي گذراندن دوره متوسطه در خرم آباد تنكابن، در رشته ادبي به ادامه تحصيل پرداخت. وي كار جدي شعر را از سال 1358 درحوزه انديشه هنر اسلامي شروع نمود. آنچه بسيار قابل تامل و تعمق است نگرش اين شاعر واتكا به پشتوانه هاي مذهبي در شعر است. بدين صورت كه نه تنها در يك شعرش، بلكه در اكثر اشعارش به مسائل و روايات اسلامي و مذهبي چشم داشته و به ويژه به امام قائم (عج ) نيز توجه فراواني داشت. وي در سال 1365 دار فاني را وداع گفت.

استاد اسماعيل بن ميرزا شريف بن ملا ابراهيم بار فروش

يكي از استادان مهم اركان شعر و ادب مازندران بود. وي در توانايي بيان و قدرت طبع و ابداع معاني بسيار ماهر و استاد بود. آثار وي عبارتند از: ديوان قصايد و مثنوي ها، كتاب باقيات الصالحات در مدح ائمه اطهار و رساله تهذيب الاخلاق. تاريخ فوت استاد در سال 1303 هجري قمري اتفاق افتاد و حدود 57 سالگي در بابل در گذشت.

مهم ترین صنایع دستی استان مازندران :

هنرهای سنتی( دستی) به آن دسته از میراث فرهنگی بشر اطلاق می شود که از نسل های گذشته تا به امروز به حیات ارزشمند خود ادامه داده است. ذوق و خلاقیت همراه با بیان عواطف و جنبه های اقتصادی جزء، خصیصه های این آثار به شمار رفته و نمایانگر جنبه های هنری و فرهنگی و تاریخی و اقتصادی هر منطقه است. هنرهای سنتی مازندران تبلور ویژگیهای اعتقادی و آداب و فرهنگ مردم این مرز و بوم است و بر اثر نیاز آنان شکل پذیرفته است و از جمله آنها می توان به صنایع چوبی(لاک تراشی) اشاره کرد که مجموعه ای است از وسائل روزمره زندگی همچون دانه پاش- کفگیر و ملاقه و عصا و غیره. نمد مالی- حصیربافی-جاجیم بافی- ابریشم بافی- جوراب بافی و غیره از جمله صنایعی است که روستاییان به هنگام فراغت از کشت و کار بدان روی می آورند. قالیبافی نیز یکی از صنایع دستی این سامان است که با ویژگیهای خاص هنری هر منطقه بافته می شود.