مقاله ؛
مداخله آمریکا در طرح نورد استریم 2 و نشانه های بروز جنگ گاز
مداخله آمریکا در طرح نورد استریم 2 و نشانه های بروز جنگ گاز از طريق نگراني آلمان از موضع ترامپ در قبال خط لوله نورد استریم 2 آشکار شده است.
به گزارش سرويس بين الملل
خبرگزاري صداوسيما ؛ مداخله آمریکا در طرح نورد استریم 2 و نشانه های بروز جنگ گاز از طريق نگراني آلمان از موضع ترامپ در قبال خط لوله نورد استریم 2 آشکار شده است.
مقدمه
آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان از موضع دونالد ترامپ،رئیس جمهوری آمریکا در قبال خط لوله نورد استریم 2 انتقاد کرده و مواضع ترامپ را در این زمینه، نگران کننده خوانده است . محافل سیاسی و رسانه ای در آلمان از مداخلات آشکار ریچارد گرنل سفیر آمریکا در آلمان انتقاد و آن را اقدامی خلاف قواعد دیپلماسی توصیف کردند. گرنل، در اوایل ماه فوریه 2019، با ارسال نامه های تهدید آمیز به چند شرکت آلمانی از آنها خواست تا فعالیت خود را در پروژه خطوط لوله گاز "نورد استریم 2" متوقف کنند. سفیر آمریکا به این شرکت ها هشدار داده بود که در صورت ادامه همکاری با این پروژه روسی- آلمانی، این شرکت ها از سوی آمریکا تحریم خواهند شد. شرکت های آلمانی این حرکت را نوعی اخاذی و باج سیاسی توصیف کردند. سئوال این است که نورد استریم 2 چیست؟ اهمیت آن برای روسیه و آلمان چیست و تهدیدهای آمریکایی چه تاثیری در ادامه اجرای این طرح خواهد داشت؟
نورد استریم 2
طرح نورد استریم 2 شامل توسعه ظرفیت خط لوله نورداستریم 1 در سپتامبر 2014 در ولادیوستک به امضا رسید. خط لوله نورد استریم یک نیز در سال های 2011 و 2012 به بهره برداری رسید. هدف پروژه نورد استریم 2 که قرار است طبق ارزیابی ها تا پایان سال 2019 به بهره برداری برسد، انتقال گاز روسیه از شهر ویبرگ در جنوب سنت پترزبورگ به سواحل آلمان و برخی دیگر از کشورهای غرب اروپا از مسیر دریای بالتیک است. نورد استریم 2 از آب های دانمارک، فنلاند، سوئد و المان می گذرد و مجریان آن متعهد شده اند، همه مقررات محیط زیستی و حقوقی مورد نیاز را رعایت کنند. 51 درصد هزینه های این طرح بوسيله شرکت روسی گاز پروم و 49 درصد دیگر آن بوسيله شرکت های اروپایی تامین می شود و به همین نسبت روسیه و اروپا در این طرح سهم دارند. شرکت آلمانی نفت و گاز وینترشل[i] و تجارت انرژی یونیپر، شرکت انگلیسی- هلندی رویال داچ شل[ii] و شرکت هایی از اتریش و فرانسه در این طرح مشارکت دارند.طبق این پروژه، قرار است بدون عبور از اوکراین و اسلووکی، 55 میلیارد متر مکعب گاز را سالانه از طریق دریای یالتیک به آلمان برسد.[iii] به این ترتیب در مجموع نورد استریم یک و نورداستریم 2، سالانه 110 میایلارد متر مکعب گاز به اروپا می رساند. ارزش خط لوله نورداستریم 2، براساس ارزیابی های اولیه؛ 9 و نیم میلیارد یورو و طول آن بالغ بر 1200 کیلومتر است. مقامات روسی در دوم مارس 2019 اعلام کردند که 70 درصد طرح نورد استریم 2 یعنی حدود800 کیلومتر از خط لوله ها زیر آب های دریای بالتیک قرار گرفت. براساس این گزارش، در حال حاضر، بیش از1000 نفر بر روی 20 کشتی در دریای بالتیک در این پروژه کار می کنند [iv]
شکل زیر نشان دهنده مسیر خط لوله گاز نورد استریم 2 است: (منبع: بلومبرگ 2019)
اهمیت نورد استریم 2 برای آلمان و روسیه
از زمان الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه در سال 2014 براساس نتایج برگزاری همه پرسی، آمریکا و اتحادیه اروپا، تحریم هایی علیه روسیه اعمال کردند. با وجود این، با توجه به وابستگی غرب اروپا به تامین انرژی بویژه گاز از روسیه، آلمان تمایل چندانی به اعمال تحریم ها بر طرح نورداستریم 2 ندارد. در صورت آغاز این طرح، بسیاری از درآمدهای ترانزیتی اوکراین در انتقال گاز روسیه به غرب اروپا متوقف خواهد شد. قرارداد نورد استریم 2 از ماه مه 2018 اجرایی شد.
مقامات آلمانی این طرح را برای اقتصاد غرب اروپا مفید و مقرون به صرفه می دانند. کرامپ کارن بایر، رئیس حزب دموکرات مسیحی آلمان ضمن انتقاد از رویکرد آلمان در قبال این پروژه، اعلام کرد که دیگر زمان توقف این پروژه گذشته است. روزنامه بلومبرگ در 28 فوریه 2019 در مقاله ای نوشت: آلمان بدون توجه به آنچه آمریکا درباره نورداستریم هشدار داده است، قصد دارد میزان توافق برای انتقال گاز از طریق نورد استریم 2 را افزایش دهد. [i]
نتایج یک نظر سنجی که موسسه یوگاو در 27 فوریه 2017 منتشر کرد، حاکی از این بود که 56 درصد مردم آلمان با این طرح موافق بودند و تنها 16 درصد با این طرح مخالف بودند. بقیه مخاطبین نظرسنجی نیز درباره این مسئله نظری نداشتند. [ii] از نظر آلمان، استفاده از گاز طبیعی، باعث می شود که این کشور بتواند استفاده از انرژی هسته ای را کنار بگذارد. جدول زیر میزان اتکای آلمان به منابع انرژی را نشان می دهد:
براساس گزارش راشاتودی در 26 فوریه 2019، سهم شرکت گازپروم روسیه در بازار فروش گاز طبیعی روسیه در سال 2018 با دو درصد رشد در مقایسه با سال 2017 به 36.7 درصد رسید و رکورد 201.8 میلیارد متر مکعب رسید و انتظار می رود تا سال 2015 با افزایش تقاضا رشد قابل توجهی داشته باشد.[i]
این میزان افزایش سهم شرکت گازپروم در بازار اروپا نشانه وابستگی بیش از حد آنها به گاز روسیه است. در حال حاضر، گازپروم، یک سوم گاز مصرفی آلمان ها را تامین می کند. اتریش نیز از مهم ترین حامیان این طرح است و فرانسه نیز تا حدودی موضع بنابینی دارد.
جدول زیر میزان وابستگی اروپا به گاز روسیه را نشان می دهد:
مخالفان نورد استریم 2
در اواخر سال 2018، اعضای پارلمان اروپا در قطعنامه ای خواستار توقف نورداستریم 2 شدند. آنها ادعا کردند، این طرح می تواند نفوذ روسیه را در غرب آسیا افزایش دهد.
آمریکا از مهمترین مخالفان نورد استریم 2 است و آن را طرحی می داند که قابلیت تبدیل شدن به اهرم فشار علیه متحدان واشنگتن را دارد و اروپا را به مسکو وابسته می کند. ضمن اینکه تحریم های آمریکا علیه روسیه را نادیده می گیرد. بر این اساس، کنگره آمریکا تهدید کرده، طرف هایی که در طرح نورداستریم 2 مشارکت دارند، تحریم خواهند شد. اما روسیه استدلال می کند، آمریکا با این تهدیدات قصد دارد گاز طبیعی خود را با دو برابر قیمت به اروپایی ها بفروشد. در سال های اخیر، با توجه به انقلاب شیل و استخراج گاز و نفت صخره، آمریکا به یک صادرکننده نوظهور ال ان جی تبدیل شده است.
برخی مخالفان معتقدند این طرح، اقدامی از سوی روسیه برای کنارگذاشتن مسیرهای سنتی انتقال گاز به اروپا است. در حال حاضر اوکراین، اسلواکی، جمهوری چک، بلاروس و لهستان انتقال گاز از روسیه به اروپا را برعهده دارند و از بابت هر کیلو انتقال گاز از دو طرف حق ترانزیت دریافت می کنند.[i] به نوشته نیوزویک، نورد استریم 2 به روسیه این امکان را می دهد که بیش از پیش، اوکراین را که تا پیش از این یک مسیر کلیدی ترانزیت گاز روسیه به اروپا بوده است، تحت فشار قرار دهد. اوکراین معتقد است که این خط لوله اهدافی سیاسی دارد و در صورت قطع کامل ترانزیت گاز روسیه از خاک اوکراین، تاثیرات بلندمدتی بر اقتصاد این کشور خواهد داشت. دانمارک از دیگر مخالفان این طرح است و قصد دارد مانع گذشتن آن از آبهای سرزمینی خود شود.
شدت انتقاد مخالفان علیه طرح با حمایت آمریکا به اندازه ای است که برخی از عبارت "جنگ گاز" در این مناقشه استفاده می کنند. نیک کمپل، مدیر شرکت مشاوره ای"اینسپایرد انرژی"در رابطه با احتمال بروز جنگ گاز در اروپا می گوید: اگر نیاز روسیه برای استفاده از خط لوله نورد استریم2 و رقابت با گاز مایع طبیعی آمریکا و سایر صادرکنندگان انرژی یعنی نروژ را در نظر بگیریم، در این صورت می توان انتظار داشت که در آینده نه چندان دور جنگ قیمت گاز طبیعی در اروپا آغاز شود.
برخی براین اعتقادند که در حاشیه و متن اجلاس ورشو، صدای پای جنگ گاز طبیعی شنیده می شد. لهستان لهستان، خط لوله نورداستریم 2 را غیررقابتی می داند. لهستان از نظر جغرافیایی مابین آلمان و روسیه واقع شده است و با وجود اینکه مواضع خصمانه ای در قبال روسیه دارد، اما انتظار دارد، درآمد این کشور از محل انتقال گاز روسیه به اروپا کاهش نیابد. در همین حال، لهستان با هدف باقی ماندن به عنوان مسیر ترانزیت طرح سه دریاچه را دنبال می کند که پروژه مشترک لهستان با کرواسی است و در سال 2016 امضا شد. در این طرح قرار است لهستان از طریق دانمارک به میدان های گازی نروژ متصل شود.
نتیجه گیری
به نظر می رسد آلمان با توجه به منافع بسیار زیادی پروژه نورد استریم 2 به راحتی از این طرح خارج نشود. بویژه اینکه آمریکا قادر به رقابت با بازار گاز روسیه در اروپا نیست. چرا که اگر شرکت های اروپایی تصمیم بگیرند گاز طبیعی از آمریکا خریداری کنند، مجبورند دو برابر قیمت فعلی، برای تامین گاز مایحتاج اروپا هزینه کنند. هر چند برخی کارشناسان بر این اعتقادند که ممکن است این هماوردی آمریکا و روسیه در اروپا برای به دست آوردن بازار گاز منجر به بروز جنگ تجاری در منطقه خواهد شد.
اما نکته مهم، دو قطبی شدن اروپا در مقابل این طرح است و شکاف حاصل از آن می تواند نظم کنونی اتحادیه اروپا را با اخلال جدی مواچه کند. شکافی که عامل اساسی آن، سیاست های دولت ترامپ است.
[1]- Wintershall
[1] - Royal Dutch Shell
[1] - Zhdannikov, Dmitry; Pinchuk, Denis (12 December 2008). "Russia's Gazprom to expand Nord Stream gas pipeline with E.ON, Shell, OMV". Reuters. Archivedfrom the original on 19 June 2015. Retrieved 19 June2015.
[1] - https://www.rt.com/business/452828-nord-stream-2-construction/
[1] - https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-02-28/germany-natural-gas-demand-set-to-soar-as-coal-plants-close
[1] - http://www.haz.de/Nachrichten/Politik/Deutschland-Welt/Nord-Stream-2-Klare-Mehrheit-fuer-neue-Ostsee-Pipeline
[1] - https://www.rt.com/business/452429-russia-share-eu-gas-market/
[1] - Cohen, Ariel (26 October 2006). "The North European Gas Pipeline Threatens Europe's Energy Security" (PDF). Heritage Foundation
تهمینه بختیاری
غلامرضا کشاورز