همه ماههای سال، پرتوی از قدرت جهان آفرین است؛ امّا سه ماه رجب، شعبان و رمضان، دارای امتیاز و برجستگی ویژهای هستند
با وجود اینکه همه زمانها مخلوق خداوند باریتعالی است لیکن برخی از آنها از شرافت و ویژگی خاصی برخوردار است، درست است که همه ماههای سال، پرتوی از قدرت جهان آفرین است؛ امّا سه ماه رجب، شعبان و رمضان، دارای امتیاز و برجستگی ویژهای هستند.
پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله و سلم) میفرماید:
"رجب، «شهرالله الأصمّ» است؛ و بدان سبب آن را «اصمّ» نامیدند که هیچ ماهی به پایه عظمت آن نمیرسد؛ مردم زمان جاهلیت به رجب حرمت مینهادند و آنگاه که اسلام درخشیدن گرفت، بر حرمت آن افزود. بدانید که رجب، ماه خدا شعبان، ماه من و رمضان، ماه امت من است پس هرکس یک روز از رجب را روزه بدارد، مستحقّ رضوان الهی شود و روزه اش غضب الهی را خاموش کند و خداوند دری از درهای جهنّم را بر او ببندد. اگر کسی به اندازه تمام زمین طلا انفاق کند، برتر از روزه یک روز آن نخواهد بود. هرگاه شب شود، دعایش مستجاب خواهد بود: یا در دنیابه او عطا خواهد شد و یا برای آخرت او ذخیره میشود. حضرت رسول خدا سپس ثواب دو، سه، چهار، پنج، تا سی روز، روزه ماه رجب را تک تک با توضیح کامل بیان فرمود. (۱)
در همین زمینه امام کاظم (علیه السلام) میفرماید: رجب، نام نهری در بهشت است که از شیر سفیدتر و از عسل شیرینتر است؛ بنابراین هرکس یک روز از ماه رجب را روزه بدارد، خداوند از آن نهر به او خواهد نوشاند. (۲)
همچنین آن حضرت در روایت دیگری میفرماید: رجب، ماه عظیمی است که خداوند، اعمال نیک را در آن چند برابر میفرماید و گناهان را در آن محو میکند. پس هرکس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، به اندازه مسیر یک سال از جهنّم دور و هرکس سه روز از آن ماه را روزه بدارد، بهشت بر او واجب میشود. (۳)
حضرت امام صادق (علیه السلام) نیز میفرماید: آن گاه که قیامت برپا شود، منادی الهی فریاد زند: «أین الرجبیّون؟» ; کجایند آنانکه ماه رجب را گرامی داشتندو از آن، بهرهها بردند؟ از آن انبوه جمعیت، گروهی برخیزند که نور جمالشان محشر را روشن کند. بر سرآنان تاجهای شاهی که مرصّع به درّ و یاقوت است، قرار دارد و در طرف راست هرنفر از آنان هزار فرشته، درسمت چپ نیز هزار فرشته به او کرامت و تعظیم الهی را تبریک گویند. از جانب الهی ندا آید: بندگان و کنیزانم، به عزت و جلالم سوگند، شما را جای و مقام گرامی و عطایای فراوان دهم و شما را در جایی جای دهم که از زیر آن نهرها جاری است و شما در آن جاوید خواهید بود، زیرا شما داوطلبانه برای من درماهی که من بزرگش داشتم روزه گرفتید.
سپس، خطاب به فرشتگان فرماید: فرشتگان من! بندگان و کنیزان را به بهشت داخل کنید. در اینجا حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: این پاداش، برای کسی است که گرچه یک روز از اول یا وسط یا آخر ماه رجب را روزه بدارد. (۴)
پیامبرگرامی ما دربیان عظمت واهمیت ماه رجب میفرماید: خدای متعال، در آسمان هفتم، فرشتهای به نام «داعی» قرار داده است. هرگاه ماه رجب فرا رسد، آن فرشته دعوت کننده، هرشب تا به صبح گوید: خوشا به حال کسانی که به ذکر الهی مشغولند؛ خوشا به حال کسانی که با میل و رغبت تمام، رو به سوی درگاه خدا آرند؛ و خداوند میفرماید: من همنشین کسی هستم که با من همنشین باشد و مطیع کسی هستم که فرمان مرا ببرد و آمرزنده ام کسی را که از من طلب آمرزش کند. این ماه رجب ماه من، بنده هم بنده من، و رحمت هم از آن من است؛ هرکس مرا در این ماه بخواند، پاسخ مثبت دهم؛ و هرکس از من چیزی بخواهد، به او عطا کنم؛ و هرکس از من هدایت جوید، هدایتش کنم. (۵)
من این ماه را وسیله ارتباط بین خود و بندگانم قرار داده ام پس هرکس به آن چنگ زند، به من میرسد. (۶)
گرچه تمام ماه رجب، نزد خداوند و اولیاء گرامیش عزیز و ارجمند است لیکن برخی از اوقات آن، فضیلت ویژهای دارد؛ مثلا نخستین شب جمعه ماه رجب، دارای امتیازی بزرگ است. پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله و سلم) میفرماید: از نخستین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید؛ فرشتگان آن را «لیلة الرغائب» مینامند. چرا که وقتی یک سوم از شب گذشت، هیچ فرشتهای نیست مگر اینکه در کنار کعبه مشرفه آید؛ آنگاه خداوند نظر مرحمت به آنان کند و فرماید: فرشتگانم! هرچه خواهید از من بخواهید. فرشتگان گویند: بارالها حاجت و خواسته ما آن است که روزه داران ماه رجب را بیامرزی؛ خداوند متعال فرماید: آمرزیدم. (۷)
یکی از کارهای مهم و شایسته در ماه رجب، کمک به مستمندان است. امام صادق (علیه السلام) از پدران گرامیش از امام علی (علیه السلام) نقل میکند که آن حضرت فرمود:" هرکس به خاطر خدا در ماه رجب صدقه بدهد، خداوند وی را آنچنان اکرام فرماید که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلب انسانی خطور کرده باشد. (۸)
در بیان فضیلت ماه رجب، به همین چند حدیث شریف بسنده میکنیم و میگوییم: اگر هیچ حادثهای در ماه رجب رخ نمیداد، باز هم رجب ارزش خاص و ویژگی استثنائی خود را داشت؛ لیکن حوادثی در آن به وقوع پیوسته است که موجب شرافت و کرامت مضاعف این ماه شده است. آن حوادث عبارتند از:
الف: ولادت امام هادی (علیه السلام) در دوم یا پنجم رجب (بنابر روایتی) ; گرچه قول دیگر هم هست.
ب: ولادت حضرت امام جواد (علیه السلام) در دهم این ماه، گرچه قول دیگر هم هست.
ج: ولادت مبارک امام علی (علیه السلام) در خانه کعبه معظمه در سیزدهم ماه رجب، ده سال قبل از بعثت.
د: شهادت حضرت امام کاظم (علیه السلام) در بیست و پنجم این ماه.
هـ: بیست و هفتم این ماه، عید مبارکی است؛ چرا که آخرین پیامبر برگزیده الهی حضرت محمد (صلی الله علیه وآله) در این روز از جانب خدای متعال مأمور هدایت مردم و ابلاغ هدایت و رسالت الهی شد.
بندگان صالح و آگاه الهی، ماه رجب و شعبان را به عنوان زمینه و مقدمهای جهت کسب آمادگی برای درک درست و شایسته ماه مبارک رمضان به حساب میآورند. خوشبختانه هم اکنون در برخی از شهرهای کشور عزیزمان ایران، اهل عبادت و معرفت دو برنامه دارند و آنها را با هم اجرا میکنند: یکی «اعتکاف» که دستور اکید اسلام است با احکام و دستورات ویژه اش و دیگری برنامهای به نام عمل ام داود، دستوری که از حضرت امام صادق (علیه السلام) به ما رسیده است.
کوتاه سخن اینکه رجب، عید اولیاء الهی، بهار راز و نیاز و عبادت، موسم خضوع و خشوع به درگاه الهی، موعد حضور و خواستن، و زمان قرار صالحان با معشوقشان حق تعالی است.
پیامبر گرامی و جانشینان به حق حضرتش سه ماه رجب، شعبان و رمضان را فراوان پاس میداشتند و این سه ماه را به روزه میگذراندند.
پی نوشت:
(۱). فضائل الأشهر الثلاثة: ۲۴
(۲). اقبال الأعمال: ۶۳۵
(۳). اقبال: ۶۳۴
(۴). اقبال: ۶۳۰
(۵). فضائل الأشهر: ۳۱
(۶). اقبال: ۶۲۸
(۷). اقبال: ۶۳۲
(۸). فضائل الأشهر: ۳۸