با وجود آن که حمایت از حقوق مصرف کنندگان در کشور ما نیازمند توسعه و تحولات عمده‌ای است، اما نهادهایی هم وجود دارند که اگر با آنها و روش اقدام از طریق آنها آشنا باشیم می‌توانیم حقوق‌مان را به عنوان مصرف کننده به راحتی مطالبه کنیم.
چکیده گزارش پژوهشی:
پژوهش خبری صدا وسیما: حقوق مصرف یکی از مهمترین حقوق عمومی است که دایره ی شمول آن بسیار گسترده است و تمامی افراد و احاد یک جامعه باید از این حقوق بهرهمند گردند. علی رغم گسترش فناوری های نوین و نیاز به حمایت از حقوق مصرفکننده که طرف ضعیفتر رابطه به شمار می آید، در حقوق ایران به این موضوع کمتر اهمیت داده شده و این نوع از ادبیات حقوقی در کشور محجور واقع گردیده است و قبل از قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان 1388 توجه جدی به قشر عظیم مصرف کنندگان و آسیب های آنان در بازار ضد رقابتی داده نمی شد کما این که هم اکنون نیز نیاز به توجه بیشتر به این موضوع و تلاش به منظور عملیاتی کردن قواعد حمایتی از حقوق مصرف کننده است. ضرورت طرح بحث حمایت از حقوق مصرف کننده در ایران مشهود است. همه ما در قامت مصرف کننده هر روز با مشکلاتی مانند عدم وجود استاندارد، دردسرهای مربوط به عدم وجود گارانتی، مشکلات مربوط به عدم آگاهی از نحوه استفاده وسایل برقی و ... رو به رو هستیم. حقوق مصرف کننده و لزوم حمایت از آن، یکی از مباحث مشترک علوم حقوق و اقتصاد است. اگر از مصرف کنندگان در برابر تولیدکنندگان حمایت جامعی به عمل نیاید، آنها در معرض خطر قرار می گیرند. چرا که در حال حاضر کالاهای پیچیده ای وارد بازار شده اند که استفاده از آنها یا احتیاج به تخصص خاص دارد یا این که مستلزم رعایت دستورات و راهنمایی هایی است که عرضه کننده باید در اختیار مصرف کننده قرار دهد. از طرف دیگر، بسیاری از کالاهایی که در داخل و خارج تهیه و به بازار عرضه می شوند، از نظر ایمنی و کیفی استاندارد نبوده و نه تنها موجب خسارت مالی می شوند که در پاره ای موارد خسارت جانی نیز برای مصرف کنندگان به بار می آورند. حتی کالاهای استاندارد نیز ممکن است به طور ذاتی خطرناک بوده یا آثار جانبی خطرناکی را به دنبال داشته باشد.
اهمیت توجه به حقوق مصرف کنندگان تا آنجایی پیش رفته است که معمولاً در هر کشوری یک روز خاصی را به «روز حمایت از مصرف کننده» اختصاص می‌دهند. این روز در کشور ما «نهم اسفند ماه» است که مثل بسیاری از دیگر کشورها با عنوان «روز حمایت از حقوق مصرف کنندگان» شناخته میشود.
تعريف مصرف کننده
مصرف کننده به فردي اطلاق مي شود که کالاها و خدمات را براي استفاده شخصي و نه براي فروش مجدد يا کاربرد آن در ساخت يک کالا خريداري مي کند، مصرف کننده از قدرت اتخاذ تصميم براي خريد يا عدم خريد کالا ( خدمت) برخوردار است و ميتوان از طريق تبليغات يا بازاريابي، او را تحت تاثير قرار داد.
در قانون حمايت از حقوق مصرف کنندگان مصوب اردبيهشت 1388 مجلس شوراي اسلامي مصرف کننده هر شخص حقيقي يا حقوقي است که کالا يا خدمتي را خريداري ميکند.
از نظر اتحاديه ها يا تشکل هاي مصرف کننده، اين واژه (Consumer) مفهوم گستردهاي دارد و نمي توان مرز مشخص بين «مصرف کننده» و «مشتري» ترسيم کرد. به همين سبب کليه افرادي که فرضا در بانک، سپرده گذاري مي کنند يا به خريد اوراق سهام اقدام مي کنند يا تحت عمل جراحي قرار مي گيرند يا خودروي خود را بيمه مي کنند، مصرف کننده شناخته مي شوند، زيرا از خدمات ارائه شده توسط " بانک " ، " بورس اوراق بهادار" ، " شرکت بيمه " و يا يک پزشک جراح و بيمارستان استفاده ميکنند.
حمایت از حقوق مصرف کننده
برای حمایت از مصرفکننده نیز، همانند دیگر مسائل اقتصادی باید روندی اصولی و ساز و کاری متناسب با اهداف تعیین شده در نظر گرفته شود تا به این صورت اولاً: نقش هدایتگر و متقابل مصرفکننده و تولیدکننده تعریف شود و ثانیاً از سیاست‌های غیراصولی که نه تنها وضع مصرف کنندگان را بهبود نداده بلکه به شیوه‌های مختلف از جمله تولید کالاهای بی‌کیفیت و نامرغوب، ایجاد الگوی مصرف غلط، افزایش آلودگی، ایجاد بی‌اعتمادی به بازار داخلی و… مصرفکننده را در شرایطی بس ناگوارتر از سابق رها کرده است جلوگیری شود.
فهم دقیق حقوق مصرفکننده مستلزم این است که ابتدا باید از کالا و مصرف کننده تعریفی درست و نزدیک به واقع داشته باشیم و در کنار آن ضمن شناسایی دقیق و صریح حقوق مصرفکننده، راهکارهای اصولی در جهت تحقق آن در پیش گرفته شود. همچنین ضرورت، حساسیت و اولویت این حقوق مورد ارزیابی قرار گیرد و برای آن وزن مشخصی در مقایسه با سایر سیاست‌های کلی تعریف شود. در زنجیره تولید، تمامی تولیدکنندگان به نوعی مصرف کننده هستند و حمایتی که از مصرف کننده انجام میشود، حمایت از تولیدکننده است[1].
متن کامل این مطلب در اینجا قابل دریافت است.
پژوهش خبری // علی قنبری شیر سوار