منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد فامنین تنها منطقه ویژه اقتصادی غرب کشور است که با راه اندازی آن پیش بینی می شود ۳۰ هزار شغل در منطقه ایجاد شود.
شهرستان فامنین با حدود ۴۵ هزار نفر جمعیت در شمال شرق استان همدان واقع شده و از جمله کم برخوردارترین شهرستان های استان همدان به شمار می رود.
بحران آب و ضرورت توجه ویژه به صنعت
به علت کمبود آب ، دشت فامنین که در سالهای نه چندان دور، از نظر کشاورزی بسیار رونق داشت امروزه از رونق افتاده و بسیاری از جوانان ترجیح می دهند برای کار به سایر شهرستانها و استانهای دیگراز جمله قم مهاجرت کنند.
به همین منظور چند سالی است که "صنعت"مورد توجه این منطقه از استان قرار گرفته به طوری که با تلاش مسئولان استان و شهرستان در سال ۸۸ ، "منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد فامنین "به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید تا شاید بتواند منطقه و استان را جان دوباره ای ببخشد و موجب رونق تولید و اشتغال در این منطقه و غرب کشور شود.
"منطقه ویژه اقتصادی" چه مزایایی دارد؟
"احمد بیات"، کارشناس اقتصادی با بیان اینکه این منطقه ویژه در زميني به مساحت يک هزار و ۵۰ هکتار قرار دارد می گوید : "قرارگرفتن در فاصله ۴۵ کيلومتري مرکز استان، نزديکي با فرودگاه بين المللي همدان ، همجواري با استانهاي بزرگ صنعتي ( قم ،مرکزی، زنجان، البرز ، قزوین و تهران)، نزدیکی به مرز خسروی و دسترسی به بازار عراق از مزاياي سرمايهگذاري در اين منطقه ويژه اقتصادي است."
او "معافيت از پرداخت هرگونه عوارض معمول بر كار ، توليد كالا وخدمات در كشور ، مبادلات بازرگاني مناطق ويژه با خارج از كشور و ساير مناطق ويژه اقتصادي وآزاد تجاري پس از ثبت در گمرك از حقوق گمركي ، سود بازرگاني وكليه عوارض صدور و ورود تحت هر عنوان ، اشتغال نيروي انساني و روابط كار وبيمه در منطقه براساس مقررات جاري در مناطق ويژه اقتصادي و تجاري را از مزایای سرمایه گذاری در منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد می داند."
"جهان آباد"، تنها منطقه ویژه اقتصادی غرب کشور
رئیس شهرک های صنعتی استان منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد را از لحاظ وسعت بزرگترین منطقه ویژه غرب کشور می داند و می افزاید : "واحدهایی که در این گونه مناطق مستقر می شوند حمایت های خوبی در راستای معافیت های مالی و گمرکی از لحاظ ورود مواد اولیه و همچنین صادرات محصول خواهند داشت."
منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد که قرار بود رویای توسعه اقتصادی و اشتغالزایی برای استان را عملیاتی کند، اما سالهاست این خواب تعبیر نشده و نتوانسته امیدهای صنعتی شدن را چه برای فامنین و چه برای استان به همراه داشته باشد.
"کیوان گردان" رئیس شهرک های صنعتی استان همدان در ادامه با بیان اینکه تاکنون زیرساخت های این منطقه به طور کامل فراهم نشده است می گوید : "بجز "پتروشیمی ابن سینا" که در حال احداث زیرساخت های خود در این منطقه است ، واحد دیگری در این منطقه وجود ندارد."
زیرساخت های منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد هنوز آماده نیست
از دید برخی کارشناسان زیرساخت هایی همچون "راههای دسترسی"، "فروچاله ها"و "آب" و "برق" از مشکلات اصلی منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد است.
"گردان"با تاکید بر اینکه در حال ایجاد راههای دسترسی به این منطقه هستیم عنوان می کند : "حداقل۵۰۰ واحد صنعتی در این منطقه ویژه می تواند مستقر شود که سهم بزرگی در تولید و ایجاد اشتغال خواهد داشت."
او با بیان اینکه اعتبارات دولتی در رابطه با این منطقه نیز ضعیف بوده است می افزاید : "در سال جاری بیش از ۱۰ میلیارد تومان برای راههای دسترسی از آزاد راه همدان- ساوه و ورودی های این منطقه هزینه شده است."
بهمن ماه سال ۹۲ "نیکبخت" استاندار وقت همدان با انتقاد از اجرایی نشدن زیرساخت های منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد در شهرستان فامنین گفت : "این طرح با پیگیری های مستمر به تصویب رسید و به شرکت شهرک های صنعتی واگذار شد که کار، پیشرفت خوبی ندارد."
او عاملی که موجب شده راه اندازی این منطقه به طول بیانجامد را میزان وسعت آن بیان کرد و افزود : "با توجه به اینکه منطقه ویژه، محدوده وسیعی است ، فراهم کردن زیرساختها نیز بسیار طولانی تر و سخت تر است ."
"آب و برق "، مهمترین مشکلات منطقه ویژه اقتصادی
رئیس شرکت شهرک های صنعتی استان هم بزرگترین مشکل این منطقه را مشکل انتقال پساب فاضلاب به این منطقه عنوان می کند و می افزاید: "در این زمینه در حال رایزنی با آب منطقه ای استان هستیم."
این مسئول با بیان اینکه برق رسانی از جمله مشکلات دیگر این منطقه است خاطرنشان می کند :"برق باختر در حال احداث یک پست برق در فامنین است که در صدد هستیم این پست در منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد ایجاد شود."
ساخت این منطقه ویژه اقتصادی سال ۹۰ در زمان علی محمد آزاد استاندار وقت همدان آغاز شد و از همان زمان مشکل اصلی این منطقه نبود آب عنوان شد تا جایی که "قربانعلی محمدپور" مدیرکل وقت حفاظت محیط زیست امکان استقرار صنایع سنگین و پتروشیمی را در این منطقه غیر ممکن عنوان کرد.
حل مشکل آب با انتقال پساب فاضلاب همدان
با انتقال پساب فاضلاب همدان در سال ۹۵ به نیروگاه شهید مفتح یکی از مشکلات نیز حل و قرار شد آب منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد نیز از این طریق تامین شود که تاکنون اقدامی در این زمینه انجام نشده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان همدان با بیان اینکه هزینه انتقال پساب به منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد بین۴۰ تا ۵۰ میلیارد تومان پیشبینی میشود، می گوید : "براساس مصوبه، ۴ تا ۵ میلیون مترمکعب از پساب تصفیهخانه فاضلاب همدان به منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد فامنین منتقل خواهد شد."
حل مشکل برق با ایجاد پست ۶۳ مگاواتی در منطقه
"منصور ستوده" می افزاید : "زمانیکه انتقال پساب همدان به نیروگاه شهید مفتح مطرح شد، استاندار همدان جلساتی با مدیرعامل وقت توانیر داشت و شرکت برق باختر پذیرفت هزینه اجرای خط انتقال پساب از نیروگاه به منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد را بپردازد."
وی تصریح کرد : "شرکت برق باختر اجرای این طرح را پذیرفت و فعلا مدارک مورد نیاز به وزارت نیرو ارسال شده تا مورد بررسی قرار گیرد ."
فرماندار فامنین نیز درباره کندی پیشرفت این منطقه اقتصادی می گوید : "به علت برخی اقدامات زیربنایی همچون راهسازی، دسترسی، تملک و آماده سازی این طرح با کندی مواجه است."
"شماعی" تنها مشکل باقی مانده را مشکل برق بیان می کند و می افزاید : "با ایجاد یک پست ۶۳ مگاواتی بزودی این مشکل نیز رفع می شود."
رئیس سازمان صمت استان همدان نیز با بیان اینکه بخش جاده سازی و ورودی منطقه ویژه اقتصادی ایجاد شده است می گوید : "در جلسه ای که با وزیر نیرو داشتیم مصوبه انتقال آب به مقدار ۳میلیون مترمکعب گرفته شده است".
"پتروشیمی ابن سینا" تنها واحد مستقر در منطقه
"حمیدرضا متین" با بیان اینکه تنها یک واحد پتروشیمی ابن سینا در این منطقه هم اکنون در حال دیوار کشی و اجرای زیرساخت های خود است می افزاید : "با توجه شرایط تحریمی که در کشور به وجود آمده و از آنجایی که از دانش اروپایی ها قرار بود در این پتروشیمی استفاده شود هم اکنون این واحد دچار مشکلاتی شده و نمی دانم به نتیجه برسیم یا نه ، ولی به سختی پیگیر حل مشکل این واحد هستیم."
نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس نیز با بیان اینکه باید برای جذب سرمایه گذار حتی با فامنینی های مقیم تهران، جلسات متعددی داشته باشیم می گوید : "منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد که امید غرب کشور است حدود سی هزار شغل ایجاد خواهد کرد و این امر موجب رونق اقتصادی شهرستان فامنین خواهد شد."
یکی از مشکلاتی که علاوه بر برخی زیرساخت ها در این منطقه وجود دارد روی خوش نشان ندادن سرمایه گذاران به این منطقه است.
فرماندار فامنین می گوید:" شرکت شهرکها اقدام به تأمین زیرساختها در منطقه ویژه اقتصادی و ناحیه صنعتی فامنین کرده است، اما همچنان شاهد عدم حضور سرمایهگذاران در این ناحیه هستیم که علت آن نیز بیشتر قیمت بالای زمین بیان شده است."
آیا در منطقه ویژه اقتصادی، فروچاله وجود دارد؟
همچنین شایعه وجود فروچاله در این منطقه در سال های گذشته موجب شد حساسیت خاصی در استان و بین سرمایه گذاران ایجاد شود تا جایی که وزیر وقت در سال ۹۵ دستور دارد تیمی از سازمان زمینشناسی و صنایع کوچک به همدان اعزام و مطالعات ژئوفیزیکی در این منطقه انجام شود.سه مشاوری که مسئول این طرح بودند اعلام کردند در اطراف منطقه ویژه ، فروچاله وجود دارد اما درون خود منطقه فروچالهای دیده نشده است.با این حال و بنابر احتیاط نقاطی که احتمال میرود فروچاله ایجاد شود برای کارهای سبک و فضای سبز در نظر گرفته شده است.
مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان در این باره می گوید: "همه تدابیر لازم توسط ۳ مشاور صورت گرفته و علاوه برآن همه سرمایهگذاران را مکلف کرده ایم قبل از احداث واحد تولیدی مطالعات ژئوتکنیکی را انجام دهند."
کارشناس فرمانداری فامنین در امور پیگیری منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد نیز با اشاره به اقداماتی که انجام شده است می گوید: "مسیر دستیابی از آزاده راه همدان تهران حل شده و برای حل مشکل آب نیز درحال پیگیری هستیم ."
"شمس" با بیان اینکه شهرک های صنعتی از نظر قانونی تنها وظیفه احداث شهرک ها و نواحی صنعتی را دارند می افزاید: "ساخت منطقه ویژه اقتصادی جزء وظایف این نهاد نیست که به علت مشکلاتی که "شستا" و "شهرک ها" بین سالهای ۹۴ تا ۹۶ داشتند، "نیکبخت" استاندار وقت دستور داد شهرک ها وارد عرصه ساخت این منطقه شود."
او با اشاره به اینکه کلنگ زنی این منطقه از سال۹۰ زده شده است اظهار می کند: "برای انتقال پساب ،خط لوله کشی تا نیروگاه شهید مفتح انجام شده و ۲۳ کیلومتر باقی مانده نیز قرار است از بودجه استانی تامین شود."
"شمس" با بیان اینکه دیگر قرار نیست از سد تالوار به این منطقه آب آورده شود خاطرنشان می کند : "میزان پساب فاضلاب همدان ۱۵ میلیون مترمکعب در سال است که هم اکنون ۱۲ میلیون مترمکعب آن به نیروگاه می رود و با ساخت برج های خشک این نیروگاه میزان مصرف پساب در آن به ۱تا ۲ میلیون مترمکعب خواهد رسید که مازاد آن به منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد داده می شود."
راه اندازی منطقه ویژه نیازمند همت مضاعف مسئولان و نمایندگان
این مسئول بیان می کند : "اصل کار ، حمایت مسئولان از این منطقه است به ویژه کمک و مساعدت نمایندگان می تواند در هرچه سریعتر به بهره بردای رسیدن آن نقش داشته باشد."
نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس هم با بیان اینکه اقدامات اساسی برای انتقال آب به این منطقه فراهم شده است می گوید : "هم اکنون علاوه بر پتروشیمی هگمتانه یک شرکت آلمانی- ایرلندی نیز در حال ایجاد زیرساخت برای راه اندازی نیروگاه خورشیدی در این منطقه است."
"امیر خجسته" با اشاره به اینکه تاکنون شتاب لازم برای راه اندازی این منطقه ویژه وجود نداشته است علت اصلی آنرا نبود آب می داند که موجب بی رغبتی سرمایه گذاران برای حضور در این منطقه شده است.
با بیان اینکه با توجه به شرایط تحریمی که کشور در آن به سر می برد ضروریست مسئولان استانی عزم جدی برای جذب سرمایه گذار در این حوزه داشته باشندعنوان می کند :" هم اکنون در حال رایزنی با یک سرمایه گذار با سرمایه ای افزون بر هزار میلیارد تومان برای حضور در این منطقه هستیم."
معاون فنی شرکت شهرک های صنعتی ایران نیز با بیان اینکه منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد یکی از ۹ منطقه ویژه اقتصادی شرکت شهرک ها است گفت : "این منطقه با توجه به موقعیت جغرافیایی که دارد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است."
معاون فنی شرکت شهرک های صنعتی ایران:
امیدواریم سال آینده واحدها را واگذار کنیم
"فتحعلی محمدزاده" با اشاره به اینکه در ساخت این منطقه شرکت شهرک های صنعتی استان با محدودیتی هایی روبروست می افزاید :"براساس قانون در زمینه احداث این گونه مناطق دستگاههای اجرایی موظفند امکانات خود را تا ورودی این مناطق ایجاد کنند."
او با تاکید بر اینکه پیگیری های مختلفی از سوی شرکت برای ایجاد زیر ساخت های این منطقه صورت گرفته است می گوید :" امیدواریم در سه ماه ابتدایی سال آینده زمین های این منطقه واگذار شود."
با حل مشکلات این منطقه اقتصادی و ایجاد زیر ساخت های آن در کوتاه ترین زمان ، شاهد استقرار واحدهای صنعتی دراین منطقه خواهیم بود.در عمل کافی است تا چند واحد صنعتی دراین مکان استقرار یابد که دراین صورت با توجه به مزایایی که اینگونه واحدها برای تولید و صادرات دارند ، حتما شاهد ایجاد و راه اندازی واحدهای بیشتری در کوتاه مدت خواهیم بود. افزایش تولید ، اشتغال جوانان بومی ، ارزآوری و رونق صنعتی حداقل دستاوردی است که "منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد "به دنبال خواهد داشت.
تهیه و تنظیم : لیلا نادعلی فر