سال ها از ایجاد شهر جدید سهند برای کاهش برخی مشکلات کلانشهر تبریز سپری شده، اما مشکلات همچنان به قوت خود باقیست.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، فلسفه ایجاد شهر جدید سهند این بود که بتواند بخشی از مشکلات کلانشهر تبریز مانند حاشیه‌نشینی و بافت فرسوده را حل کند. اما شواهد گواه این است که نتوانسته در حل این مشکلات چندان موثر باشد و حتی با مشکلات و آسیب های فراوانی روبروست، اما چرا؟
چرا شهر جدید؟
سیاست ایجاد شهرهای جدید پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با اهدافی همانند کاهش تراکم شهری، تعدیل جمعیت شهر مادر، بهره‌برداری بهینه از منابع طبیعی، رونق اقتصادی، ایجاد اشتغال و تامین مسکن مناسب و ایمن از سال 1364 آغاز شد.
برای ساماندهی جمعیت رو به رشد کلانشهر تبریز، ایجاد اشتغال و نظام ساماندهی اسکان، ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و بهبود شرایط زیست محیطی، شهرجدید سهند در بهمن ماه سال 66 در آذربایجان‌شرقی در محور ارتباطی تبریز - آذرشهر در منطقه پایکوهی در دامنه کوه معروف سهند در فاصله 20 کیلومتری جنوب‌غربی تبریز مکان‌یابی شد و در آبان 1369 به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی رسید.
فعالیت مربوط به طرح شهر جدید سهند از اول بهمن 1366 آغاز و در تاریخ 9 آذر 1370 شرکت عمران شهر جدید سهند به صورت 100 درصد دولتی تاسیس و جزء شرکت‌های تابعه شرکت مادر تخصصی شهرهای جدید ایران شد.
شهر جدید سهند در سال 1387 به عنوان پنجاه و هشتمین شهر آذربایجان‌شرقی معرفی و در چهار فاز ساخته شد.
این شهر هم اکنون از لحاظ تقسیمات اداری – سیاسی در شهرستان اسکو، بیش از 134 هزار نفر جمعیت دارد و در طرح جامع این شهر250 هزار نفر دیگر مد نظر قرار گرفته است که با توجه به تکمیل نشدن برخی زیرساخت‌های مناسب رفاهی، خدماتی، عمرانی و بهداشتی و درمانی و به خصوص نداشتن بسترها و امکانات لازم و ضروری اولیه یک جامعه در این شهر، انتقال این همه جمعیت، به واقع اجحاف در حق شهروندان است.
نرخ رشد جمعیت سهند: 30 درصد
مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید سهند می گوید: مسکن مهر تعادل اجتماعی و شهری شهر جدید سهند را برهم زده است.
به گفته عباس مصطفوی، با توجه به این که یک شهر جدید همانند انسان دوران کودکی، نوجوانی، میانسالی و کهنسالی دارد، افزایش جمعیت باید به مرور زمان انجام شود که متاسفانه با احداث مسکن مهر، جمعیت شهر سهند به طور نامتوازن رشد پیدا کرده و امکانات و ظرفیت‌های این شهر هم پاسخگوی جمعیت 134 هزار نفری فعلی نیست، چه برسد به سال های آینده!
وی ادامه می دهد: شهر جدید سهند به عنوان شهر بدون مسکن مهر و با جمعیت ۳۴ هزار خانواری طراحی شده بود اما حالا 35 هزار و 600 واحد مسکن مهر تنها در فاز 3 و 4 آن بنا شده است، آن هم در حالی که ما هنوز زیرساخت ها و امکانات فازهای 1 و 2 را به طور کامل فراهم نکرده بودیم و طبق زمان بندی پیش می رفتیم.
کمبودهای زیرساختی و رنج مردم
رئیس شورای اسلامی شهر سهند هم می گوید: ما با بحران تامین آب رو برو هستیم، به طوری که در وضع پیک مصرف آب در تابستان یا در ایام نوروز، قطعی آب به معضل اساسی شهروندان تبدیل می شود.
آهکی در ادامه می گوید: منابع این شهر برای این حجم جمعیت پاسخگو نیست، طرح انتقال آب از خط دوم زرینه رود هم که با پیگیری های نمایندگان مجلس و حمایت دولت با 15 میلیارد تومان هزینه در حال ساخت است، هنوز تکمیل نشده و طرحی زمان بَر است.
به گفته وی، این شهر تنها یک شعبه بانک مسکن و یک شعبه بانک ملی در فاز اول دارد، بقیه ادارات هم هیچ کدام در شهر مستقر نشده و مردم برای کوچک ترین کار اداری باید به اسکو یا تبریز سفر کنند.
ساکنان شهر جدید سهند که با هزاران امید و آرزو به این جا نقل مکان کرده اند، سال هاست با نواقص و کمبودها درگیرند، چه آنها که در منازل شخصی فازهای 1 و 2 زندگی می کنند، چه آنها که در مساکن مهر فازهای 3 و 4 سکونت دارند، کمبود امکانات و افزایش جمعیت، همه را آزار می دهد.
بزرگراه تبریز – سهند، آرزویی 10 ساله
اجرای بزرگراه تبریز- سهند در سال 1387، در سفر استانی رئیس‌جمهور وقت به آذربایجان شرقی ، به‌منظور کنترل و کاهش ترافیک جاده تبریز – آذرشهر به تصویب رسید، اما بعد از گذشت 10 سال به علل مختلف از جمله کمبود اعتبار، هنوز افتتاح نشده است.
شهروندی 50 ساله می گوید: چند سال است در فاز 3 زندگی می‌کنم، کمتر مدیری را در این شهر دیده‌ام که از نزدیک به این مجتمع‌ها بیاید و از نزدیک مشکلات ما را ببیند.
این شهروند می گوید: گذشته از این مسائل، ما مجبوریم برای کلاس های درسی یا فوق برنامه، فرزندان خود را به تبریز ببریم، گاهی فرصت هست، گاهی نیست، من چگونه دختر دبیرستانی ام را تنها راهی تبریز کنم؟
تکمیل بزرگراه تبریز ـ سهند یکی از نیازها اصلی و زیرساخت‌های مهم این شهر است، چراکه جاده همیشه پرترافیک و حادثه‌خیز تبریز ـ آذرشهر تنها راه ارتباطی جمعیت 134 هزارنفری سهند است که این روزها یک تصادف و حادثه کوچک، باعث ایجاد راه‌بندان‌های طولانی و چندساعته می‌شود و شهروندان را گرفتار می کند.
مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید سهند درخصوص آخرین وضع آزادراه تبریز – سهند می گوید: طول طرح ۲۴ کیلومتر است که ۹ کیلومترِ آن از سمت سهند به اتمام رسیده و ۱۵ کیلومتر از سمت تبریز هم تا پایان امسال به اتمام می‌رسد.
به گفته مصطفوی، متاسفانه در گذشته پرونده تملکی برای این طرح تشکیل نشده بود که اکنون پادگان شهید مدنی، باغ های مسیر و دیگر زمین ها، تملک و مسیر جاده به طور کامل آزاد شده است.
وی توضیح می دهد: همه پل‌های مسیر در حال احداث بوده و مسیر چهار خطه، پیشرفت ۶۷ درصدی و مسیر شش خطه، پیشرفت ۵۱ درصدی دارد و بر اساس پیش بینی انجام شده تا شهریور ۹۸ این طرح به طور کامل به بهره برداری می‌رسد.
بیمارستان نیست و خدمات بهداشتی هم تعریفی ندارد
شهروندی 35 ساله می گوید: این همه جمعیت در سهند ساکن شده اما در حد یک شهر 10 هزار نفری امکانات ندارد.
وی توضیح می دهد که چندماه قبل هنگام ساخت منزلش، دچار حادثه شده و مجبور شده برای جلوگیری از قطع عضو به بیمارستان اسکو مراجعه کند، بیمارستانی که خدمات تخصصی نداشته و وی را با آن حجم خونریزی به تبریز ارجاع داده!
همسایه اش می گوید: بیش از یک ساعت در راه بودیم تا بتوانیم او را به بیمارستانی در تبریز منتقل کنیم، آن هم از جاده تبریز – آذرشهر، جاده ای که وقوع تصادفات آن زبانزد خاص و عام است، البته این مسیری است که ما تقریبا هر روز طی می کنیم، چه برای سرکار رفتن و چه برای برخورداری از خدمات اداری و غیره.
خانمی همراه با همسرش به جمع ما اضافه می شوند.
خانم تقریبا در حال گریه گردن است، چون کارشناسان مرکز بهداشت رفتار نامناسبی با این مادر باردار نداشته اند.
همسرش توضیح می دهد که برای باز کردن یک پرونده (مادر و کودک) چند هفته است در راه تبریز – سهند رفت و آمد می کنند و کسی پاسخگو نیست.
مسئولان تنها مرکز بهداشت سهند هم رفتار ناشایستی با آنها داشته و به نوعی آنها را بیرون کرده اند.
به گفته شهروندان، پزشک مرکز بهداشت سهند، هر هفته سه نوبت و هر بار حداکثر 1 ساعت حاضر می شود و نوبت دهی و ویزیت هم تعریف چندانی ندارد.
رئیس شورای اسلامی شهر سهند می گوید: قرار بود 2 سال قبل بیمارستان سهند توسط تامین اجتماعی کلنگ زنی شود، اما به علت برخی کارشکنی ها، سهمیه به شهرک خاوران تبریز منتقل شد، شهرکی که هنوز تا شهرک شدن راه بس طولانی دارد، پس چرا باید حق مردم سهند به آن اعطا شود؟
شهری بدون امکانات شهری
آقای رنجبر که از سال قبل در فاز 4 ساکن شده می گوید: اینجا تا چشم کار می کند آپارتمان است و بنگاه معاملات املاک و تقریبا هیچ مرکز خریدی در شهر نیست.
وی که از مددجویان است ادامه می دهد: در فاز 4 تنها یک نانوایی شبانه روزی وجود دارد و حتی مغازه ای برای خرید مایحتاجمان موجود نیست، مجبوریم از وانتی های فاز 3 که فاصله زیادی با فاز 4 دارد، خرید کنیم، با این حساب ما قشر کم توان و کم درآمد، از کجا هزینه ایاب و ذهاب با آژانس را تامین کنیم؟
خانم امین زاده که 2 فرزند مدرسه ای دارد، گله مند است و می گوید: پسرانم هر روز با پای پیاده به مدرسه اشان در فاز 3 می روند و برمی گردند، چرا که فاز 4 نه تنها اتوبوس ندارد بلکه گذر هیچ تاکسی هم به این فاز نمی افتد، چون خیابان های این فاز تا همین چند ماه پیش آسفالت نشده بود.
شهروند دیگر تپه هایی را به ما نشان می دهد که به محل عبور مردم تبدیل شده، چون از خیابان اصلی تا مجتمع آنها هنوز معبری احداث نشده است.
در همین حال دانش آموزانی را می بینم که از وسط خیابان ها در حال تردد هستند، چون شهر سهند هیچ پل عابر پیاده ای ندارد!
حسام می گوید: کلاس پنجم است و از دو سال قبل به سهند اسباب کشی کرده اند.
او از این که برف یا باران نبارد خیلی خوشحال می شود، چون مجبور نیست روی خیابان های یخ زده، پیاده به مدرسه برود و برگردد.
همکلاسی او هم از نبود پارک و فضای ورزشی گلایه دارد.
علی می گوید: شاید بتوانیم در فازهای دیگر به مدرسه برویم ، اما دست کم باید همین نزدیکی ها، مکانی برای تفریح باشد، که نیست، دریغ از یک زمین فوتبال بدون چمن، همه جا چاله و تپه است.
کمبود مراکز رفاهی، خدماتی، تفریحی و فرهنگی از دیگر مشکلات مهم شهروندان شهر جدید سهند، به ویژه ساکنان مسکن مهر این شهر است.
شهرداری یا شرکت عمران، مساله این است
شهردار سهند می گوید: وظیفه ما مدیریت شهری است، امکانات و زیرساخت ها طبق قانون باید توسط شرکت عمران ایجاد شود.
نظامی ادامه می دهد: افزایش جمعیت واقعا ما را دچار مشکل کرده است، تنها در طول 8 ماه گذشته 30 هزار نفر به سهند منتقل شده اند، تامین نیازهای آنها با این حجم درآمدهای شهرداری، ممکن نیست.
به گفته شهردار سهند، بروز این همه مشکل، ساکنان فازهای قدیمی سهند را هم اذیت می کند، چون حمل و نقل عمومی ظرفیت محدودی دارد، ضمن اینکه نظافت شهر و ایجاد فضای سبز هم با محدودیت منابع روبروست.
نظامی اذعان می کند که در زمینه سرانه های ورزشی، فرهنگی و آموزشی، کمبودهای جدی وجود دارد.
از طرفی مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید سهند هم می گوید: سهند شهر درآمد – هزینه است، ما هیچ اعتبار دولتی نداریم، باید با درآمدهای خودمان شهر را اداره کنیم، به همین علت مجبوریم اولویت بندی کنیم، مثلا احداث مدرسه خیلی واجب تر است، ما 24 مدرسه تحویل داده ایم و 9 مدرسه هم در حال احداث است.
به نظر می رسد ساختمان نیمه کاره کلانتری فاز 4 که مدت هاست رها شده، نتیجه همین اولویت بندی هاست!
مساکن غیرکارشناسی مهر!
استاندار اسبق آذربایجان شرقی در سال 95 طرح جانمایی مساکن مهر تبریز را غیرعلمی و غیرکارشناسی اعلام کرده و گفته بود: احداث 35 هزار واحد مسکن در شهر جدید سهند و انتقال 150 هزار ساکن جدید به این شهر یک کار غیراصولی است.
اسماعیل جبارزاده همان زمان گفته بود: کمبود آب یکی از بحران‌های حاد در استان است و این موضوع باید در طرح جامع شهر سهند مورد توجه قرار گیرد اما متاسفانه هیچ اقدامی برای حل این مشکل پیش‌بینی نشده و با توجه به این که ساکنان جدید بر اساس اطلاعات طرح جامع برنامه‌ریزی می‌کنند باید طرح را به گونه‌ای طراحی کنیم که مدیون آنها نباشیم.
سهند، نیازمند طراحی جدید
مجید خدابخش، استاندار سابق هم اوایل امسال اعلام کرده بود: برنامه‌ریزی‌ها برای این شهر نیازمند بازتعریف است تا بتوانیم با مهندسی مجدد و فراهم کردن زیرساخت‌های مورد نیاز، این شهر را برای زندگی و استقرار ۲۰۰ هزار نفر در آینده آماده کنیم.
وی گفت بود: افراد نباید شهر جدید سهند را به‌عنوان خوابگاه و مهمان خانه بدانند، بلکه باید این شهر را به‌عنوان محل زندگی خود دانسته و به آن تعلق خاطر پیدا کنند.
افقی تازه برای شهر ...
طبق پیش بینی تا سه سال آتی سهند به دومین شهر آذربایجان شرقی از نظر جمعیت تبدیل می‌شود.
قرارگیری در محور گردشگری اسکو - کندوان، آب و هوای مناسب، کیفیت آب آشامیدنی، فاصله شهر از گسل‌ها و پایین بودن احتمال وقوع زلزله و وجود دانشگاه صنعتی سهند از ظرفیت‌های شهر جدید سهند است.
شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ 30/7/97 طرح جامع شهر جدید سهند را مشروط به تحقق برخی موارد به تصویب نهائی رساند، از جمله این موارد توسعه شهر جدید در سمت شرق در قالب فاز 5، تعدیل محدوده طرح و جمعیت پذیری آن در حد منابع آب قابل تامین اعلامی، افزایش نقش کاربری‌های همسو با گردشگری و افزایش کیفیت زیست شهری پایدار در آن، تعديل تعداد طبقات و تراكم ساختمانی مطابق الگوی موجود شهر ( 6 و 7 طبقه ) می باشد.
مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید سهند با اشاره به این که مطالعات قطار شهری در دو مسیر راه‌آهن و آزادراه در دست مطالعه است خاطرنشان می کند: در شرایط اقتصادی فعلی، مسیر راه آهن مقرون به صرفه تر بوده و مشاور در حال مطالعات مسیر است که احداث آن، تحول اساسی در حمل و نقل سهند ایجاد خواهد کرد.
با تمام اینها، مدیریت جمعیت ساکن در سهند به خصوص مساکن مهر موضوعی است که به همین زودی و البته به سادگی امکان پذیر نخواهد شد.
تامین نیازهای مردم و در کنار آن جلوگیری از آسیب های اجتماعی و فرهنگی به طور حتم عزم و حمایت و اعتبار استانی و حتی ملی را می طلبد.
گزارش از: مهین انتظار