سرقت ، واژه ای منفی که با شنیدن آن بی اختیار به یاد این کلمات می افتیم ، اختلاس، استراق، دستبرد، راهزنی، ربایش، طراری، عیاری و دزدی کردن . سرقت واژه ای گسترده و پرکاربرد در ادبیات گفتاری است و کمتر روزی را به یاد داریم که سخنی درباره سرقت و معانی اقماریش نشنویم .
سرقت می تواند در همه مسائل و اعمال زندگی ما صورت بگیرد ، از سرقت ادبی گرفته تا سرقت اموال و سرقت های معنوی و فرهنگی . سرقت تنها بین افراد اتفاق نمی افتد ، بلکه بسیاری از کشورها هم از یکد یگر سرقت و دزدی می کنند .
در این گزارش ما سعی داریم ، سرقت از نوع فرهنگی- ورزشی را مد نظر قرار داده و درباره آن بحث کنیم . یکی از اشکال فرهنگی یک جامعه و کشور ، بازی ها و ورزش های بومی و محلی آن کشور است که طی سال های دراز در تمام مناطق یک سرزمین با یک شیوه اما با سلیقه و اسم های متفاوتی انجام میشده ، تا هم اکنون که به دست ما رسیده است . مثلا خانم ثریا قزل ایاغ پژوهشگر در کتاب خود با عنوان بازی های بومی و محلی ایران ، نام بیش از 1000 بازی بومی و محلی ایران را آورده که در قالب 2500 اسم در کشور ثبت شده است و به عبارتی یک بازی ممکن است بیش از 80 اسم در نقاط مختلف کشور دارد .
هم اکنون بیش از 179 رشته ورزشی در 8 دسته ورزش های حرکتی ، رزمی ، ماجراجویانه ، سواری ، نشانه روی ، گروهی ، فکری و آبی در سراسر دنیا انجام می شود که بسیاری از این رشته های ورزشی که ازمحبوبیت بسیاری در جهان برخوردارند ، ریشه در بازی های بومی و محلی کشورها دارند . کشتی ، ورزش های زور خانه ای ، شطرنج ، چوگان ، سوارکاری ، بیست بال و حتی کونگفو از جمله رشته های ورزشی در جهان است که ریشه در بازی های بومی و محلی کشورمان دارند،که با محبوبیتی که پیدا کرده اند به ورزش هایی جهانی تبدیل شده اند. رشته های ورزشی دیگری نیز وجود دارد که از ورزش بومی دیگر کشورها نشات گرفته شده و گسترش پیدا کرده اند ، نظیر تکواندو ، ووشو ، کاراته و کندو (شمشیربازی ژاپنی ) که این رشته ها و مشتقات آنها به ترتیب از کشورهای کره ، چین و ژاین مورد اقبال جهانیان قرار گرفته اند .
اما دلیل اینکه برخی رشته های ورزشی را به نام کشور ها می شناسیم چیست و چرا برخی ورزش ها با اینکه خواستگاهشان مشخص است ، اما کشورهای دیگر خود را صاحب آن می دانند ؟ اگر امروز ما رشته ووشو را به نام چین و یا تکواندو را به نام کره و حتی فوتبال را به نام انگلیس می شناسیم به دلیل این است که نام این ورزش ها به عنوان میراث فرهنگیشان در سازمان علمی و فرهنگی یونسکو به ثبت رسیده است . موضوعی که متاسفانه درباره رشته های ورزشی ملی و بومی و محلی ما صدق نمی کند و گاهی یکی از این بازیهای مورد هجوم یکی از کشورهای همسایه قرار گرفته و باید در سازمان یونسکو کلی تلاش و دلیل و برهان آورده شود تا ثابت شود این رشته های ورزشی ریشه در سنت ملی ما دارد و متعلق به کشورماست . نمونه بازر این موضوع تلاش کشورهای آذربایجان ، و بعد از آن قطر برای ثبت ورزش چوگان به نام خود در یونسکو بود، که با تلاش فدراسیون چوگان و مسئولان فرهنگی این امر محقق نشد و این ورزش که دارای نام ایرانی و پیشینه ایرانی است در حال حاضر به نام کشورمان ثبت شد ولوح ثبت جهانی ورزش باستانی چوگان به نام ایران در سازمان جهانی یونسکو از سوی وزیر ورزش رونمایی شد. این درحالیست که ورزش کبدی که در ایران به ورزش زوو معروف است و ورزشی متداول در سیستان می باشد ، کشورهای پاکستان و هند در سودای ثبت آن به نام خود هستند.
البته این اختلاف نظر بیشتر به سابقه تاریخی و فرهنگی بین کشور ها ، که در گذشته یک کشور بوده اند و حالا بعد از ترسیم مرزبندی های سیاسی به یک ویا چند کشور مستقل تقسیم شده اند بر می گردد وهر کدام به پشتوانه سابقه تاریخی و فرهنگی گذشته خود ، حق خود می دانند فلان رشته ورزشی را به نام خودشان ثبت کنند ، نظیر ورزشهای زور خانه ای که به واسطه قدمتش نقطه اختلاف ایران و آذربایجان برای ثبت در یونسکو شد و کشور آذربایجان سعی کرد به واسطه قدمت 700 ساله این ورزش ، آن را به نام خود مصادره کند که با فشارهای مسئولان کشورمان به دولت آذربایجان ، این کشور مجبور شد از موضع خود عقب نشینی کند و بعد از آن پرونده ثبت جهانی آیین‌های پهلوانی و زورخانه ای به کوشش فدراسیون ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای ایران با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آماده گردید و در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ در فهرست میراث معنوی یونسکو از سوی کشورمان به ثبت جهانی رسید. ، این در حالی است که ورزش زورخانه ای یا ورزش پهلوانی نزدیک به 3000 سال در ایران قدمت دارد .
رئیس سابق فدراسیون چوگان معتقد است : سرقت رشته های ورزشی بومی و محلی ایران و مصادره کردن آن از سوی برخی کشورهای همسایه ناشی از کم کاری کشورمان و مسئولان در این حوزه است چرا که اگر برنامه و راهبرد مشخصی برای ثبت ورزش های بومی و محلی کشور مان در یونسکو وجوداشت ،دیگر نباید نگران ثبت مفاخر و سنت های ایرانی از سوی همسایگان باشیم .
مقام معظم رهبری در سخنان متعددی بر اهمیت و تقویت ورزش های باستانی تاکید کرده‌اند. ایشان در برخی از این سخنرانی‌ها به مسئولان کشوری توصیه کردند که بر احیاء و حفظ بازیهای سنتی ایرانیان بکوشند و آن را گسترش دهند. ایشان در فرمایشات خود گفته‌اند: ورزشهای بومی ما و ورزش‌هایی که مربوط به سابقه و فرهنگ گذشته ماست متاسفانه مهجور است و دست خود ما نیست، خیلی از ورزش‌ها در کشور ما مهجور است واین‌ها می‌تواند در دنیا مطرح بشود.» ایشان در ادامه تاکید کردند : اگر ما روی ورزشهای باستانی، کار و سرمایه‌گذاری می‌کردیم امروز مثل کُشتی در دنیا مطرح بود. همچنین ایشان در خصوص حفظ ورزشهای بومی و علمی کردن آن فرموده‌اند: ورزشهای بومی‌مان را علمی کنید ، چرا که ما خیلی ورزشهای بومی داریم که جوانها و نسل حاضر حتی اسم انها را نمی شناسند اما همین ورزش ها مورد علاقه بساری از کشورهاست ، مثلا چوگان که ورزش ما بوده را خیلی نمی دانند که منشا آن ایران است و چوگان مال ماست، ما آن رها کردیم، دیگران گرفتند.
سرقت در حوزه ورزش های بومی و محلی ، امروزه صحنه طمع ورزی برای همسایگان شده است و اگر برخوردی با آن نشود ، دیگر چیزی در این حوزه نخواهیم داشت .پیگیری برای ثبت بازی های بومی و محلی جنوب کشور به ویژه استان هرمزگان از سوی اماراتی ها ،با هدف کسب وجه و هویت سازی برای شیخ نشینی که 40 تا 50 سال بیشتر سابقه تاسیس ندارد ، نمونه دیگر از این دست درازی هاست ، تا شاید در سایه این سرقت های فرهنگی هویتی برای خود دست و پا کند. این در حالی است که به گفته مسئول دپارتمان بازی های بومی و محلی فدراسیون ورزش های روستایی و عشایری ، بسیاری از ورزش ها و بازی های بومی و محلی کشور ، قابلیت عرضه در سطح کشور و حتی جهانی شدن را دارند اما توسعه های تکنولوژیکی در کشور موجب شده ، این بازی های ملی کم کمک رنگ باخته و به فراموشی سپرده شود و نسل حال حاضر ،دیگر نام و حتی این بازی های را نمی شناسند .
کلهر معتقد است : برای بسیاری از ورزش های بومی و محلی کشور شناسنامه و قوانین اجرا در فدراسیون ورزش های روستایی و عشایری نوشته شده است، اما این امر کافی نیست و باید برای صیانت از این باز ها تلاش بیشتری صورت بگیرد . معاون بانوان وزیر ورزشی حتی پا را فرا گذاشته و معتقد است ، بسیاری از ورزش های بومی و محلی به عنوان بخشی از هویت فرهنگی کشورمان قابلیت جهانی شدن دارند و برای این امر باید تلاش مجدانه ای کرد .
رئیس فدراسیون ورزش های عشایری نیز می گوید برای معرفی ورزش های بومی و محلی کشور، مسابقات جهانی عشایری بهترین روش است ، اگر چه هر کشوری که میزبانی مسابقات را برعهده دارد ، سعی می کند ،داشته ها و ورزش های بومی و محلی خود را به دیگران نشان بدهد ، اما ما نیز می توانیم بازی ها و ورزشهای ملی خودمان را در این بازی ها به دیگران نشان بدهیم .
با توجه به این مشکلات و لزوم صیانت از فرهنگ ، بازی ها و ورزش های بومی و ملی ، نیاز به تاسیس ، یک مرجع قانونی و پیگیر برای ثبت این ورزش ها و بازی های بومی به نام کشورمان ، ضروری است ، اما ، چنین مرکزی یا اداره ای برای پیگیری این موضوع و جلوگیری از سرقت ورزش های ملی و بومی کشورمان در وزارت ، ورزش وجود ندارد و چون این رشته ها، فدراسیون مربوطه دارند ، بنابراین خود فدراسیون ها پیگیر مسائل و مصادره این رشته از سوی دیگر کشورها هستند .
جای تاسف است که در مهمترین نهاد ورزشی کشور هیچ مرجعی برای پیگیری و ثبت ورزش هایی که ریشه در هویت بومی و ملی ما دارند وجود ندارد . همچنین تاکنون هیچ نهادی برای برخورد با کشورهای سارقی که به دنبال مصادره کردن برخی رشته های ورزشی و بومی هستند، به وجود نیامده ، این درحالی است که همانطور که برخی همسایگان برای سرقت وثبت ورزشی به نام کشور خود، سازمان یافته اقدام می کنند ، ما نیز باید سازمان یافته با اقدامات آنها ، اقدام کنیم .