گلگون شدن گونه کشاورزان با گلخانه داری

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اصفهان؛شرق اصفهان، جایی که کشاورزی اش وابسته به زاینده رود بود و با خشکسالی های پیاپی سبب شده، سبزی از زمین های کشاورزی جای خود را به خشکی دهد؛ تولیدات 32هزار کشاورز هر سال اندک و اندک تر و روستاها خالی سکنه شوند.
اما اینجا حسین آباد در شرق اصفهان است و حاج سیف الله می گوید:«اگر می خواستم بنشینم و کاری نکنم حالا دیگر خاک هم نداشتم، اما خدا را شکر یک گلخانه 10هزار مترمربعی دارم که بابرادر و 5نفر از اهالی روستا نان خود را تامین می کنیم .»
یکی از کارکنان این گلخانه گفت:«خدا را شکر آنقدر درآمد دارم که بتوانم خرج زن و سه بچه ام را در آورم ».پرسیدم در این بی آبی شما آب از کجا آوردید؟ گفت:‹‹مصرف آب در گلخانه ام یک دهم مصرف آب در زمین زراعی است آب را از چاه اندک می کشم و ذخیره می کنم بعد به روش قطره ای و تیپ محصولات ام را آبیاری می کنم.»

گلخانه داری حاصل همت مردم و مسوولان
سال86 بود که با کمک دولت ساخت نخستین گلخانه ها در  مناطق کم آب و بحرانی استان در دستور کار قرار گرفت اگر چه قبل از این طرح در مناطق زیادی از استان اصفهان گلخانه تاسیس شده بود اما عزم جزم مردم و مسوولان در توسعه گلخانه ها سبب شد سال 90 اصفهان رتبه پنجم تاسیس گلخانه را در کشور داشت  که در سال97 با تولید 15درصد تولیدات گلخانه ای رتبه دوم کشور بدست آورد.
حالا از شرق تا غرب، شمال تا جنوب و مرکز همه جا کشاورزانی را می بینی که در تولید محصولات گلخانه ای دستی دارند.
احمدرضا رئیسی معاون امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان می گوید: « سطح زیر کشت محصولات گلخانه‌ای شامل سبزی و صیفی و گل و گیاه زینتی استان برابر 1700هکتار و میزان تولید سالیانه سبزی و صیفی گلخانه‌ای استان بیش از بر 27هزار تن است که اصفهان رتبه دوم کشوری را به خود اختصاص داده است»

تیران و کرون صاحب مدرن ترین گلخانه ها
در ابتدا به تیران و کرون، شهرستانی خوش آب و هوا در غرب استان می رویم و به گلخانه آقای فرهنگی ،سری می زنیم .این گلخانه یکی از پیشرفته ترین گلخانه های استان اصفهان است،که به گفته او در این گلخانه سالانه 10هزار تن انواع صیفی تولید و بیش از 80درصد آن صادر می شود.
گلخانه هوشمند آقای فرهنگی دارای سامانه پیشرفته تامین سوخت سبز است و از شوفاژمتحرک برای گرمایش آن استفاده می کند.
در این گلخانه سیستم های هوشمند تغییر نور استفاده شده که دریچه ها بطور هوشمند بنا بر تغییرات آب هوایی باز و بسته می شوند.
آقای فرهنگی می گوید:«با کمک این سامانه توانستم تراکم تولید گوجه را 2برابر و تولید خیار را سه برابر کنم»
تیران و کرون دارای 21هزار هکتار زمین کشاورزی و 130هکتار گلخانه است، این شهرستان رتبه اول گلخانه های صنعتی استان اصفهان را به خود اختصاص داده است.
محسن حاج عابدی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان تیران و کرون هم می گوید: در این شهرستان یازده درصد محصولات گلخانه ای سبزی و صیفی استان تولید می شود.
این شهرستان از سال95 با مشکل کمبود سوخت روبرو بود که قرار بود سال گذشته بر طرف شود اما به گفته مدیر جهاد کشاورزی شهرستان تیران و کرون باید سوخت های نفتی برای تمامی گلخانه داران شهرستان پیش بینی شود چراکه در صورت قطعی و یا افت فشار گاز به هر هکتار از گلخانه های تیران و کرون 10میلیارد ریال خسارت وارد می شود که جبران آن برای کشاورزان سخت است.

فلاورجان قطب تولید محصولات گلخانه‌ی
به شهرستان فلاورجان در مرکز استان هم سری می زنیم جایی که سالانه بیش از 150هزار تن انواع محصولات گلخانه‌ی بصورت صنعتی و سنتی تولید می شود.
مزرعه آقای همتی یکی از گلخانه های این منطقه را دارد، وی با احداث استخری در مزرعه اش آب را ذخیره می کند و با پرورش ماهی در این استخر آب غنی شده را به گلخانه خود می برد.
آقای همتی می گوید: در گلخانه ام از سیستم زهکشی استفاده کرده ام و با زهکشی آب در لاین های کشت گیاه آب را به مزرعه آورده و از پسماند آب گلخانه برای کشاورزی هم استفاده می کنم».
غلامرضا شکرالهی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان فلاورجان با اشاره به رشد 15درصدی کشت های گلخانه در فلاورجان می گوید: «امسال سطح زیر کشت گلخانه در این شهرستان به بیش از 650هکتار گلخانه رسیده که بیش از 60درصد از آنها گلخانه سنتی و حدود 10درصد از آن گلخانه نیمه صنعتی اتشکیل می دهد.»
سالانه از گلخانه های این شهرستان بیش از 150هزار تن انواع سبزیجات برگی(شامل سبزی، ریحان و کاهو)، سبزیجات غده ای(شامل تربچه، پیازچه و هویج) و سبزیجات جالیزی (شامل خیار، گوجه، فلفل دلمه ای، توت فرنگی و بادمجان ) تولید و روانه بازار می شود.
در ادامه به گلخانه خانم احمدی می رویم گلخانه 3هزار و 500مترمربع که در آن گلهای لیسیانتوس در رنگ های ارغوانی، سفید، کرم، فسفری، شامپاین، صورتی، سفید صورتی، لب بنفش، بنفش دیده می شود.

لیسیانتوس از زیباترین گلهای زینتی شاخه بریده و بومی آمریکای شمالی بوده که هم اکنون در فلاورجان تولید می شود و دیگری نیازی به واردات آن نیست.

لیسیانتوس از زیباترین گلهای زینتی شاخه بریده و بومی آمریکای شمالی بوده که هم اکنون در فلاورجان تولید می شود و دیگری نیازی به واردات آن نیست. خانم احمدی، گفت: این گل در فروشگاههای داخلی مشتری های زیادی دارد.

دهاقان پیشتاز در صنعت گلخانه سازی
ده کیلومتر مانده به دهاقان در جنوب استان به شهری با جمعیت هفت هزار نفره می رسیم، بیش از 90درصد اهالی آن یا گلخانه دارند و یا از صنعتگران گلخانه ها فعال هستند.در شهر گلشن 27هکتار گلخانه وجود دارد و 800صنعتگر در این شهر صاحبان صنعت گلخانه سازی در کشور هستند.
آقای مومنی یکی از صنعتگران این رشته است که می گوید:‹‹با کاهش منابع آبی به این حرفه روی آوردم و حالا در شهرهای گوناگون گلخانه می سازم.»
آقای جهانگیری هم از گلخانه داران این شهرستان است که معتقد است «اگر حمایت مسوولان نبود نمی توانست در زمین خشک پدری اش  گلخانه تاسیس کند و زمینه اشتغال 10شهروند دهاقانی را نیز فراهم نماید.»
به گفته امیر صفرپور مدیر جهاد کشاورزی دهاقان «در این شهرستان بیش از هشت هزار و 125هکتار گلخانه سبزی و صیفی و بیش از 219هکتار گلخانه گل شاخه بریده است که دهاقان را جز یکی از پیشتازان صنعت گلخانه در کشور کرده است.»

بزرگترین صادرکننده محصولات گلخانه ای در شاهین شهر
به شاهین شهر در شمال استان می رویم که آقای مسیبی در این منطقه گلخانه ای 15هکتاری با اشتغال 240نفری را سال88 احداث کرده است.
آقای مسیبی می گوید:«در هر هکتار از گلخانه اش 150تن فلفل، 250تن گوجه و 300تن خیار تولید می شود که 80درصد محصولات صادر می شود.»
وی معتقد است:‹‹فلفل رنگی مشتری خارجی زیاد دارد و در سال از فروش فلفل 2میلیون دلار تا 3میلیون و 500هزار دلار عایدشان می شود».
یکی از کارکنان کیفیت محصولات این گلخانه را علت فروش خوب می داند و می گوید: استفاده از بذرهای اصلاح شده و مبارزه ارگانیک با آفات علت صادرات محصولات این گلخانه به کشورهای حاشیه خلیج فارس و همسایه است.»

صادرات سالانه بیش از 10هزار تن محصول گلخانه‌ای
آقای رئیسی معاون سازمان جهاد کشاورزی به صادرات محصولات گلخانه‌ای از استان اصفهان به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و روسیه اشاره کرده و می گوید: «سال گذشته 10هزار تن انواع محصولات صیفی به خارج از کشور و استان‌های همجوار صادر شد.»
وی با اشاره به فعالیت بیش از 2هزار و 650بهره‌بردار در گلخانه‌های استان اصفهان گفت: «بیش از 17هزار نفر در مراکز گلخانه‌ای اصفهان فعالیت می‌کنند.»

بهره وری آب و محصول، حاصل گلخانه داری
محمودرضا افلاکی مدیر هماهنگی و ترویج جهاد کشاورزی اصفهان هم با اشاره به اهمیت کشت گلخانه‌ای در استان اصفهان می گوید: در فضای باز 20تن محصول برداشت می‌شود و در فضای بسته گلخانه 200تن در هکتار با مصرف آب یک دهم محصولات به دست می‌آید.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان هم می گوید:«کشت‌های پرمصرف مانند سبزی و صیفی را باید از فضای سبز باز به گلخانه‌ها انتقال داد، زیرا مصرف آب در گلخانه‌ها یک ششم تا یک دهم کمتر از مصرف آب در فضای باز است.»

کشت‌های پرمصرف مانند سبزی و صیفی را باید از فضای سبز باز به گلخانه‌ها انتقال داد، زیرا مصرف آب در گلخانه‌ها یک ششم تا یک دهم کمتر از مصرف آب در فضای باز است.»

32طرح کشاورزی در سال گذشته مربوط به گلخانه‌ها و تولید قارچ‌های خوراکی بوده است که نشان هنده استقبال کشاورزان استان اصفهان به گلخانه داری است.
در استان اصفهان در قالب یک برنامه 10ساله اقتصاد مقاومتی قرار است سطح گلخانه استان تا 3هزار هکتار افزایش یابد.و در کشور آمار ارائه شده 12هزار هکتار است که تا 10سال دیگر به 48هکتار افزایش می یابد.

وزیر جهاد کشاورزی هم مهر ماه امسال در سفر به اصفهان بر لزوم توسعه کشت گلخانه‌ای تأکید کرده و گفته:«راهی جز این نداریم که آب را به سمت گلخانه‌ها هدایت کنیم.»
به گفته محمود حجتی«محصولات کشت گلخانه‌ای به دلیل تقاضای بالا در کشور می‌تواند درآمدزا باشد و با توجه به اینکه در کشت گلخانه‌ای می‌توان محصول غیر فصل را کشت کرد، این تولیدات با داشتن متقاضی زیاد، می‌تواند درآمد خوبی داشته باشد.»
به همین دلیل دولت برای احداث گلخانه تسهیلاتی بدون سقف با کارمزد را در نظر گرفت است که به گفته رئیسی معاون سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان امسال برای ایجاد هر هکتار یک میلیارد و 500میلیون تومان به بانک برای دریافت تسهیلات معرفی شدند.

 در استان اصفهان امسال برای ایجاد هرهکتار یک میلیارد و 500میلیون تومان به بانک برای دریافت تسهیلات معرفی شدند.

تحریم ها تهدید گلخانه ها
با بهره برداران که هم صحبت شدیم، حرف از مشکلاتی می زدند که وزیر جهاد کشاورزی نیز به آنها اذعان دارد. همکاری نکردن بانکها در ارائه تسهیلات، کمبود آب، تاثیر نحریم ها در قیمت تمام شده لوازم و تجهیزات گلخانه ای، سموم بی کیفیت، واردات بذرهای نامرغوب و و قابل استفاده نبودن بذرهای اصلاح شده و هبیریدی خارجی در ایران از جمله این مشکلات بیان می کردند.
که محققان دانشگاه آزد اصفهان با تولید بذرهای هیبریدی برای حل یکی از این مشکلات گام برداشته اند.
بذرهای هیبرید، مقاوم به خشکی و آفت
صنعت بذرهای هیبریدی در انحصار تعداد محدودی از کشورهای جهان قرار دارد. در دنیا ارزش مبادلات بذرهای هیبریدی حدود 53میلیارد دلار است که انتظار می رود با رشد سالانه 7/9درصدی تا سال2023 به حدود 100میلیارد دلار برسد. ایران سالانه 2هزار میلیارد تومان واردات بذرهای هیبریدی دارد.
محبوبه امیری پور کارشناس زراعت جهاد کشاورزی استان اصفهان می گوید:«بذرهای هیبرید به گونه ای طراحی شده که در مقابل تنش‌های زیستی مثل خشکی، بیماری‌های باکتریال و قارچی مقاوم باشد».
بذر هیبرید یا دورگ از پیوند یک گیاه مادر و یک گیاه پدر به وجود می آید و برتری قابل توجه عملکردی نسبت به والدین خود دارد.
به یکی از شرکت های دانش بنیان تولید بذر هیبرید رفتیم شرکتی با بکارگیری دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری استان از سال89 فعالیت خود را آغاز کرده است.
دکتر مریم گل آبادی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اصفهان می گوید :سال95 نخستین بذر هیبرید خیار گلخانه ای را روانه بازار کردیم و از آن سال شش رقم مختلف خیار و سه رقم گوجه تولید و روانه بازارشده است.
عبدالرضا اقتداری مدیر عامل شرکت دانش بنیان می گوید:بذرهای هیبریدی تولید شده در این مرکز به کشور عراق نیز صادر شد و چون اقلیم عراق به ایران شباهت دارد بهره برداران عراقی معتقد بودند بذرهای ایرانی از نمونه های اروپایی و آمریکایی بهتر هستند.
دکتر کامران خدری بیمارشناس گیاهان می گوید: بذرهای هیبریدی عوامل بیماری زا را ندارند. وی معتقد است هر بذر هیبرید مخصوص اقلیم و آب هوای همان منطقه است و به همین دلیل است که بذرهای هیبریدی وارداتی در ایران به خوبی جواب نمی دهد.
عبدالرضا اقتداری مدیر عامل شرکت دانش بنیان میز می گوید:«ارقام هیبریدی تولید داخل بین 20تا25 درصد بهبود عملکرد نسبت به نمونه های خارجی هستند.»
اما به نظر می آید دولت باید گام های محکم تری برای حل دیگر مشکلات گلخانه داران استان اصفهان بردارد هم در جهت حمایت از کشاورزان و تحصیل کرده های رشته کشاورزی که نقش مهمی در توسعه پایدار کشاورزی دارند.
نویسنده:لیلا اعظمی کتایونچه
عکاس: جواد استکی ،مهدی حق شناس