چهارمحال و بختیاری از جمله مناطقی است که به سبب وجود اشکال متنوع شیوه زندگی در این استان دارای صنایع دستی حوزه عشایر کوچرو، عشایر اسکان یافته، روستاییان و شهرنشینان است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز چهارمحال و بختیاری؛ نمدمالی از صنایع بسیار قدیمی است که درباره
نمد ساده ترین نوع کف پوش است و ساخت آن احتیاج به دستگاه خاصی ندارد. در نمدمالی از خاصیت طبیعی پشم یعنی در هم پیچیدن الیاف، به واسطه رطوبت و فشار، استفاده می شود.
امروزه نمد در بیشترین نقاط ایران تولید می شود و مراکز عمده آن استهبان فارس، شهرهای مختلف گیلان و مازندران، سمنان، دامغان، قوچان، چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه و ... است.
نمدمالی در چهارمحال و بختیاری طی سالیان گذشته به لحاظ زندگی متکی بر دامپروری و شبانی و نیز کوچ های طولانی، اقلیم سرد و کوهستانی و وفور ماده اصلی و موردنیاز نمد، یعنی پشم مرغوب، با زندگی مردم این منطقه عجین شده و دارای قدمت بسیار طولانی است.
اما نمدهای گذشته که بسیار ضخیم بوده و با کاربردهای زندگی امروز تناسب نداشته امروز جای خود را به نمدهای مرغوب و متنوع با کاربردی متنوع داده است و نه تنها برای این استان سودآوری اقتصادی داشته بلکه در احیای این هنر صنعت کهن نقش بسزایی داشته است.
قدمت قدیمی ترین نمد موجود در استان به 280 سال قبل بازمی گردد.
با ایجاد تغییراتی در این نمدهای قدیمی و تولید نمدهای نوین متناسب با نیازهای روز، این هنر جای خوبی در بین مردم پیدا کرده و هنرمندان بسیاری در این حرفه مشغول به کار شدند و محصولاتی که در این کارگاه های جدید تولید می شود با استقبال خوب مردم روبرو شده به نحوی که شهرکرد نامزد انتخاب شهر جهانی نمد از سوی یونسکو شده است.
رضا طاهر پور بابیان اینکه نمد در سال های دور مصارف و کاربردهای بسیاری از جمله زیرانداز، شنل چوپانی و کلاه داشته است می افزاید: با گذر زمان و ورود فرش های ماشینی و موکت به خانه ها و به روز شدن پوشاک مردم این نقش هم اکنون بسیار کمرنگ شده است.
وی می گوید: نمدمالی شغل اصلی مردم مناطق شهرکرد، فرخشهر، بروجن و نقنه در روزگار گذشته بوده و در این مناطق بیش از یک هزار کارگاه نمدمالی فعال بود اما امروزه کارگاه های سنتی به تعداد انگشت دست رسیده و در مقابل کارگاه های تولید نمد نوین در حال افزایش است.
یکی از فعالان حوزه نمد در چهارمحال و بختیاری هم می گوید: تولید محصولات نمدی در شهرکرد یکی از شغل
بهره گیری از مواد اولیه طبیعی و نداشتن مواد شیمیایی از مهم ترین امتیازهای این محصول دستی است که بسیاری از خانوارها را به سمت خرید محصول ترغیب کرده است.
های مهم این منطقه در گذشته به شمار می رفته است که خانواده های بسیاری از طریق این شغل مخارج خود را در این شهر تأمین می کردند.
حسینی دهکردی می افزاید: این شغل در گذشته تحت عنوان «نمدمالی» معروف بوده است . کسانی که در این حرفه فعالیت می کردند «نمدمال» عنوان می گرفتند و نمدمال ها افراد قوی با دستانی ورزیده بودند.
این هنرمند بخش صنایع دستی با بیان اینکه: اگرچه نمدمالی در گذشته شغلی طاقت فرسا محسوب می شده اما صنعتی بوده که هیچ گاه مشتری خود را از دست نداده و هم اکنون نیز درحال توسعه و پیشرفت است می گوید : ورود ایده های جدید به این صنعت موجب شده محصولات تازه ای ارائه شود که مطابق با سلیقه مشتری است و این کالا در سبد مصرفی بسیاری از خانوارها قرار گرفته است.
وی می افزاید: بهره گیری از مواد اولیه طبیعی و نداشتن مواد شیمیایی از مهم ترین امتیازهای این محصول دستی است که بسیاری از خانوارها را به سمت خرید محصول ترغیب کرده است.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری نیز دراین باره می گوید: در حال حاضر نزدیک به 40 نوع محصول نمدی در این استان تولید می شود.
مهرداد رئیسی می افزاید: کسب نشان ملی یونسکو در بخش نمد توسط چهارمحال و بختیاری زمینه ای شد برای بسترسازی و رقابت بین سایر هنرمندانی که در این بخش فعالیت می کنند.
وی ، خلاقیت و نوآوری هنرمندان این بخش را زمینه ساز حفظ نمد سنتی استان و رشد اشتغال قابل توجهی در این بخش عنوان می کند و می گوید: تغییر کاربری در این بخش و حجم تولید بالا و همچنین صادرات قابل توجه نمد موجب شده است که این استان جایگاه ارزشمندی در بحث تولید نمد در سطح کشور کسب کند.
ثبت شهرکرد به عنوان «شهر ملی نمد»
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری می گوید: در نشست شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی با توجه به قابلیت ها و ظرفیت های هنر دستی نمدمالی و قدمت دیرینه این هنر در چهارمحال و بختیاری، پرونده شهرکرد به عنوان "شهر ملی نمد" از سوی معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در ساختمان کوشک (دفتر غرب آسیا) بررسی پس از تایید اعضاء ثبت شد.
عسگری بابیان اینکه محصولات نمدی استان دارای شناسه اصالت از یونسکو است، افزود: هم اکنون 12 محصول نمدی استان دارای استاندارد ملی ایران و مهر اصالت یونسکو است.
وی می افزاید: بسته بندی نامناسب، نبود
سالانه 50 تن انواع محصولات نمدی به 2 روش سنتی و نوین در استان چهارمحال و بختیاری تولید می شود
امکانات لازم برای رنگرزی و فضای رقابتی ضعیف این حوزه را با چالش مواجه کرده است.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری تعدد هنرمندان، میزان تولید، اشتغال، توجه مراکز دانشگاهی به این بخش، صادرات، نوآوری و ... را مهم ترین شاخص های شهر جهانی و ملی شدن می داند و می گوید: نمد چهارمحال و بختیاری هم اینک نشان یونسکو و نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی ایران را دارد و به همین علت ایجاد و راه اندازی رشته تحصیلی نمد در دانشکده هنر به دانشگاه شهرکرد نیز پیشنهاد شده است.
هم اینک 250کارگاه کوچک و 15 کارگاه بزرگ تولید نمد در چهارمحال و بختیاری با اشتغالزایی 500 نفر فعال است.
رئیسی می افزاید: سالانه 50 تن انواع محصولات نمدی به 2 روش سنتی و نوین در استان چهارمحال و بختیاری تولید می شود که امروزه در بخش تولید نمدهای نوین به علت نوآوری و کاربردهای مختلف افزون بر40 نوع محصول نمد تولید و روانه بازار مصرف می شود.
برخی تولید کنندگان نمد چهارمحال و بختیاری تحصیلات دانشگاهی در رشته های طراحی و صنایع دستی و برخی نیز تحصیلات غیرمرتبط دارند.
با توجه به بررسی های علمی صورت گرفته، محصولات نمدی علاوه بر هنر دستی دارای ویژگی های خاص و در حوزه پزشکی و صنعت خودرو کاربرد دارد.
افزایش 116 درصدی صادرات نمد چهارمحال و بختیاری
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی چهارمحال و بختیاری می گوید: در نیمه نخست 9 هزار و 150 کیلوگرم انواع تولیدات نمدی از استان به خارج از کشور صادر شده است که در مقایسه با سال گذشته 116 درصد رشد داشته است.
وی، ارزش ریالی این میزان صادرات نمد در سال جاری را چهار میلیارد و 117 میلیون ریال اعلام می کند که این رقم هم در مقایسه با سال گذسته 49.7درصد رشد را نشان می دهد.
رئیسی با بیان اینکه : آمار صادرات نمد چهارمحال و بختیاری به خارج کشور از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران ثبت، تایید و اعلام شده است می گوید: در نیمه نخست امسال ارزش دلاری نمد صادراتی این استان به خارج از کشور 97 هزار دلار اعلام شد.
کارشناس صنایع دستی و بازرگانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری می گوید با توجه به وجود ظرفیت ها و پتانسیل ها در استان چهارمحال و بختیاری می توان ظرفیت تولید را به
ورود فارغ التحصیلان دانشگاهی به این بخش از مهم ترین مواردی است که طی سال های گذشته در این استان شاهد آن هستیم و این امر نقش مهمی در توسعه این بخش داشته است.
90 تن در سال رساند.
محمدرضا طاهرپور می افزاید: در حال حاضر عمده فعالیت نمد در دو شهرستان شهرکرد و بروجن استان چهارمحال و بختیاری است.
وی گفت: در بخش تولید محصولات سنتی نمد حدود 50 کارگاه فعالیت می کنند و در بخش نمد نوین نیز بیش از 20 واحد تولیدی داریم که این واحدها به شکل کارگاه و خانگی فعالیت می کنند.
طاهرپور می افزاید: ورود فارغ التحصیلان دانشگاهی به این بخش از مهم ترین مواردی است که طی سال های گذشته در این استان شاهد آن هستیم و این امر نقش مهمی در توسعه این بخش داشته است.
افسانه قانی، استاد دانشگاه و پژوهشگر رشته هنر در چهارمحال و بختیاری بابیان اینکه تبدیل نمدهای قدیمی به نمدهای نوین و پرکاربرد اقدام موثری در حوزه صنایع دستی است، گفت: نمد یکی از مهمترین صنایع دستی کهن است که بی شک با گذر زمان از کاربری آن در زندگی بشر کاسته شده و این موضوع که عرضه این محصولات باید متناسب با نیازهای روز باشد، امری گریزناپذیر است.
فاطمه رحیمی، دارنده سه مهر اصالت یونسکو در رشته نمدمالی در چهارمحال و بختیاری نیز گفت: در سال های اخیر تحولات خوبی در صنعت نمدمالی شکل گرفته و نمدهای نوین جایگزین نمدهای سنتی شده که همین موضوع به استقبال مردم از محصولات نمدی منجر شده است.
وی از تولید 36 محصول نمدی در کارگاه تولیدی خود خبر می دهد و می گوید: تجهیزات پزشکی از جمله شال کمر، زانوبند و ساق بند در بین محصولات نمدی متقاضیان بیشتری را به خود اختصاص داده است.
رحیمی با تاکید بر نظارت کیفی نمدهای تولیدی در استان می افزاید: اگر بخواهیم به عنوان شهر جهانی نمد دست یابیم باید به کیفیت نمدهای تولیدی در استان بیش از پیش نظارت شود. کارشناسان معتقدند شهرکرد توان تبدیل شدن به 'شهر جهانی نمد' را دارد.